CÁM ƠN CÁI CỐI CÁI CHẦY
Trong cuốn The
Importance of Living của Lâm Ngữ Đường (Nguyễn Hiến Lê dịch là Một Quan
Niệm Sống Đẹp) có một chương đề cập tới Kim Thánh Thán, một nhà phê bình và
cũng là một nhà văn nổi tiếng sống trong thế kỷ 17 dưới triều nhà Thanh. Lâm Ngữ
Đường kể là trong một chiều mưa khi ngồi với một người bạn trong một ngôi miếu
cổ, Kim Thánh Thán đã ghi lại những chuyện trải qua trong đời sống mà ông cho là
đã đem lại cho ông những niềm vui lớn nhất trong đời. Ông kể lại được tất cả 33
điều. Đọc những điều đem lại lạc thú cho Kim Thánh Thán người ta thấy đó không
phải là những gì vĩ đại cho lắm mà hầu hết chỉ là những chuyện khá tầm thường,
như một cơn mưa ào đổ xuống giữa trưa hè, đống tuyết ngoài sân, mầu đỏ của ruột
trái dưa hấu, xóa nợ cho một người quen, con mèo thình lình xuất hiện khiến lũ
chuột phá phách phải bỏ chạy… Những chuyện đó đều kết thúc bằng một câu hô thán:
“Chẳng cũng khoái ư!”
Đọc hết những điều đó,
những điều mà Kim Thán Thán cho là đem lại sướng khoái cho ông, thì người ta có
cảm tưởng là ông kể chúng ra như một cách cảm ơn chúng. Ông cảm ơn những điều đã
đem lại cho ông những niềm vui trong đời sống. Những điều ấy sau đó được ghi
chung trong bài phê bình Tây Sương Ký rất nổi tiếng của ông. Những điều ghi
xuống trong lúc ngồi trong miếu nhìn mưa rơi đó được coi là một bài tản văn hay
nhất cổ kim của văn học Trung quốc.
Vậy thì ngay cả những
chuyện tầm thường cũng vẫn có thể là những thứ đáng để được cảm ơn trong đời
sống chứ chẳng cần phải là những điều gì cao siêu khó làm, khó thấy trong đời
sống.
Tự nhiên tôi nhớ mấy
câu tội nghiệp này, chắc là của một cô gái nghèo ở một vùng quê nào đó:
Cảm ơn cái cối, cái chầy
Đêm đêm giã gạo có mày, có tao
Cảm ơn cái cọc cầu ao
Nửa đêm vo gạo có tao, có mày…
Cảm ơn cái cọc cầu ao
Nửa đêm vo gạo có tao, có mày…
Người phụ nữ trẻ đầu
tắt mặt tối lo công việc nhà cho chủ quần quật vẫn tìm được an ủi nơi những đồ
vật vô tri gần gũi chung quanh: cái cối, cái chầy giã gạo, cái cầu ao … Cô đơn
và tội nghiệp biết chừng nào. Có lẽ vì thế mà cô cảm ơn chúng.
Ngày lễ Tạ Ơn năm nay
tôi cũng thấy phải cảm ơn nhiều thứ ngoài những điều vẫn tâm nguyện cảm ơn mỗi
đầu ngày khi thức dậy với ngày mới chứ chẳng cần phải đợi cho đến Thanksgiving…
Thí dụ cha mẹ, gia
đình chị, em, con cháu … cả những người đã ra đi, bạn bè, nước Mỹ đem cho đời
sống bình an, những ân tình của bạn bè suốt chiều dài đời sống, những năm tháng
đã sống trên đời này, quá khứ, tuổi thơ kỷ niệm, những cuốn sách đã đọc, những
bài thơ, những bản nhạc nghe rồi vẫn còn ở lại trong trí, mùi nước hoa, mùi mái
tóc, mùi cà phê buổi sáng, mùi đất khi những giọt mưa vừa rơi xuống… Bằng ấy
điều phải cảm ơn mỗi lúc thoáng qua trí nhớ. Nhưng cũng còn biết bao nhiêu điều,
biết bao nhiêu thứ chưa kể ra vì trí nhớ cũng có lúc mỏi mệt không tìm lục thấy.
Chẳng hạn như cái mở
chai tire bouchon đang nằm trước mặt. Thiếu nó thì làm sao … giải quyết
cái chai đỏ tối khuya hôm nay. Nó không là cái cối giã gạo, cái chầy, cái cọc
cầu ao nhưng không có thì khổ. Hai ba giờ sang đi mua ở đâu? Hay cái hộp viễn
khiển remote control giữa lúc bệnh lười vùng lên không muốn đứng dậy đổi
đài khác để khỏi phải xem những đoạn pha trò vô duyên hay … lại đổi đài để tránh
một cuốn phim Tầu cho đầu óc khỏi bị nhiễm độc. Hay là cái ly chân dài rót đầy
Pinot Noir, Cabernet Sauvignon… bị (?) ánh sáng đèn chiếu hắt qua. Hay một bản
nhạc có giọng ca thân thiết một thời. Rồi cũng phải cảm ơn cuốn sách cũ đọc từ
mấy chục năm trước vừa tìm lại được và mở lướt qua vài trang là bao nhiêu thứ lũ
lượt kéo trở lại, lôi theo cả những cơn mưa trong cái thành phố chưa trở lại từ
gần nửa thế kỷ nay. Hay đôi mắt mà Đinh Hùng thấy “có thơ mùa hạ / má phấn hồng
lên bóng phượng hoa”. Nhiều khi chỉ là một câu hát lạc lõng trong đầu cứ trở lại
hoài trên môi…”Gió chiều thầm vương bao nhớ nhung…”. Hay cũng cần cảm ơn một
chuyện tử tế bất ngờ đến nào đó, như tô mì Quảng treo tòn ten ở cửa trong lúc
không có nhà giữa lúc đang phân vân không biết làm sao đối phó với cái ông dạ
dầy khó tính đang thức giấc. Hay những giấc mơ gặp lại dăm ba người, ngửi lại
được mùi hơi thở thơm của những đứa con và luôn cả mùi khai của chiếc giường
trong căn nhà cũ ở Sài Gòn. Những buổi sáng chủ nhật chở chúng đi chơi, nét hân
hoan trên mặt chúng, những âm thanh của thành phố không còn trở lại được nữa.
Lại cũng phải cảm ơn “mảnh tàn y” còn giữ lại được như như chiếc áo thị Bằng còn
gây quyến luyến cho nhà vua sau sự ra đi vĩnh viễn. Thôi cũng phải cảm ơn cái
iPhone: không có nó làm sao sống.
Vậy nên hôm nay, ngày
Thanksgiving, phải cảm ơn thêm những thứ vừa kể ở trên, sợ rằng vài ba năm nữa,
trí nhớ bỏ đi thì làm sao nhớ lại được mà … Thanksgiving chúng.
Cảm ơn tất cả. Cảm ơn
đời sống (coi vậy mà) rất đáng sống này.
