March 25, 2010

March 26, 2010

HTML clipboard

Ngày 22 tháng 3 năm 2010

Bạn ta,

Tôi không biết tiếng Ba Lan. Không muốn học mà cũng không dám học. Thấy tên của mấy ông Ba Lan (như Zbigniew Brzezinski) viết với vài ba phụ âm dắt díu nhau, đọc líu cả lưỡi lại cũng vẫn còn sai nên không dám đụng tới. Để thì giờ học thứ tiếng khác có lý hơn.

Cũng vì không biết tiếng Ba Lan nên tôi không có cách nào biết được cái khẩu hiệu mới đây ở một bệnh viện tại thị trấn Ople thực sự ý nghĩa như thế nào nên đành phải nhờ vào bản dịch tiếng Anh vậy.

Theo một vài tờ báo địa phương thì cái khẩu hiệu này đang bị các phụ nữ Ba Lan chống đối dữ lắm. Các phụ nữ này nói rằng khẩu hiệu, tuy là để tạo ý thức và khuyến cáo mọi người quan tâm nhiều hơn tới căn bệnh làm thiệt mạng rất nhiều phụ nữ, nhưng nó lại có thể khuyến khích những hành vi sách nhiễu tình dục tại những nơi làm việc.

Tổ chức Feminoteka coi khẩu hiệu này đầy nét "sexist"và có thể khiến cho người đọc nó (tưởng bở rồi) quay ra làm những chuyện rất không nên làm với phụ nữ. Câu ấy được dịch sang tiếng Anh như thế này: "I check the breasts of my workers on my own".

Câu tiếng Anh chắc chắn phải được dịch rất khéo. Đọc nó, người nói tiếng Anh cũng thấy ngay các phụ nữ giải phóng ở Ba Lan phẫn nộ là phải.

Joanna Piotrowska thuộc tổ chức Feminoteka nói rằng khẩu hiệu đó coi phụ nữ như những thứ đồ vật và có thể khiến cho những người đàn ông đọc xong rồi cứ thế mà làm theo để xúc phạm phụ nữ như ý của câu khẩu hiệu.

Tôi nghĩ Joanna Piotrowska nói có lý. Đọc xong, người đọc liền đóng vai chủ từ ngôi thứ nhất và cứ thế mà đích thân (on my own) đi kiểm soát, xem xét, khám … các phụ nữ làm cùng sở hay các nhân viên cấp dưới (my workers) thì phiền toái vô cùng.

Tưởng tượng những người làm việc trong cái sở làm nào đó cứ trông thấy các đồng nghiệp hay nhân viên của mình đi qua, lại chặn lại và đích thân khám một cái thì còn gì là sở làm nữa.

Câu khẩu hiệu chỉ muốn nói với các phụ nữ là nên đi khám vú (?) thường xuyên để sớm tìm ra bệnh ung thư mà chữa trị kịp thời.

Joanna Piotrowska sau đó nói thêm rằng cô rất bất mãn về câu khẩu hiệu đó. Cô nói với nhà báo rằng người ta sẽ nghĩ sao nếu câu khẩu hiệu đó được đổi đi một chút để khuyến khích khám tuyến tiền liệt với câu "I check the penises of my workers on my own."

Cám ơn Joanna Piotrowska. Nhờ cô, tôi thấy câu treo ở bệnh viện Opole là kỳ cục.

Là một người đàn ông trên 50 (đã lâu), tuổi có thể có vấn đề với tuyến tiền liệt, đọc câu khẩu hiệu cô đề nghị, tôi hốt hoảng.

Tôi vẫn còn đi làm. Ở sở làm của tôi, tôi là thanh gươm hiếm hoi lạc giữa rừng hoa (toàn là hoa đẹp hết Trung quốc, lại Đại Hàn). Bằng ấy bông hoa mà cứ làm đúng theo lời khuyến khích của câu khẩu hiệu thì làm sao mà tôi sống nổi.

Hay là vì biết chuyện đó nên từ hơn một năm nay, sở của tôi cho tôi ngồi ở nhà telecommute, khỏi phải lết cái thân già đến sở.

Bị các đồng nghiệp "check" thường xuyên mà lại "đích thân" như trong khẩu hiệu thì cách gì sống nổi.


Ngày 23 tháng 3 năm 2010

Bạn ta,

Một bồi thẩm đoàn tại Greensboro thuộc tiểu bang North Carolina đã quyết định đòi một phụ nữ phải bồi thường 1 số tiền lên đến 9 triệu đô la cho nguyên đơn vì người phụ nữ này đã làm hỏng cuộc hôn nhân của nguyên đơn.

Nguyên đơn tên là Cynthia Shackelford 60 tuổi. Cynthia nói rằng chồng của bà, một luật sư ở Greensboro, đã có liên hệ tình ái ngoài hôn nhân với Anne Lundquist. Liên hệ ngoài hôn nhân này đã đưa tới sự tan vỡ của hai người năm 2005.

Cynthia Shackelford đưa Anne Lundquist ra tòa về tội đã làm cho tình cảm của vợ chồng bà không còn nữa. Người chồng hết thương yêu người vợ vì sự có mặt của người phụ nữ kia, the other woman.

North Carolina là một trong số hơn một chục tiểu bang còn cho phép những vụ kiện nại ra lý do kể trên: alienation of affection.

Như vậy, sau khi giải quyết xong với người chồng: chia tài sản, cấp dưỡng vân vân, Cynthia quay sang người đàn bà kia.

Đừng tưởng là cứ phá nhà người ta xong rồi là có thể vui chơi với "nó".

Chồng cũ của Cynthia nói rằng Anne Lundquist không hề phá cuộc hôn nhân của ông với Cynthia. Ông cho biết gia đình đã không yên từ nhiều năm. Hai người đã rất chán nhau. Ở nhà có cái nón thì tình yêu đã lấy đội lên đầu, bước ra khỏi cửa từ lâu.

Chuyện đó có thể đúng. Cả hai có thể đã hết yêu nhau. Người đàn ông không còn có được bao nhiêu tình cảm của vợ nữa. Ông ta là một thứ củi mục, vô ích. Đem đốt trong lò sưởi thì nhiều khói. Cũng không thể dùng để đóng một hai món gia dụng được. Quăng nó vào cái thùng sau nhà đã mấy năm.

Nhưng có ai muốn xin thì nhất định không cho:

Củi mục bà để trong rương
Ai mà đụng đến: trầm hương của bà

Nó không ra gì, thậm vô ích, vô tích sự. Nhưng cứ để đó. Cấm động đậy. Có người muốn mua thì không bán. Có người muốn xin thì không cho.

Đụng đến thì kiện cho tan xác. Cynthia Shackelford đã làm đúng bài bản.

Phe bên kia dĩ nhiên là phải kháng án. Chính luật sư của Cynthia cũng nhận là khó mà Cynthia sẽ nhận được đủ số tiền 9 triệu đó. Nhưng kiện thì cứ kiện, để cho con ngựa biết tay bà.

Vụ kiện alienation of affection , nếu muốn diễn tả chính xác sang tiếng Việt thì chắc phải gọi nó là vụ kiện củi mục là đúng hơn hết.


Ngày 24 tháng 3 năm 2010

Bạn ta,

Phim Fatal Attraction có một cảnh tôi cứ nhớ mãi. Trong phim, Michael Douglas đóng vai một người đàn ông có liên hệ ngoài hôn nhân với một phụ nữ do Glen Close đóng. Khi người vợ, do Ann Archer thủ diễn, biết được chuyện, người chồng liền bị đuổi ra khỏi nhà. Chàng bỏ vài ba thứ vào cái túi và đến một khách sạn ở tạm.

Căn nhà quen thuộc từ mấy năm bỗng thành xa lạ. Chàng bước ra cửa chỉ mang theo được có vài ba thứ cần thiết. Cũng may chuyến đi của chàng không kéo dài lắm. Người chồng sau đó lại có thể về nhà.

Nhưng cũng có những chuyến đi không có chuyến trở lại. Những chiếc khóa mới được thay cho những chiếc cửa. Chùm chìa khóa cũ trở thành vô dụng. Bỗng nhiên thấy thiếu cái bàn ủi, cái lò nướng bánh mì, cái mở nút chai, cái radio nghe tin tức, cái TV … không mang theo được. Chỗ ở mới thiếu đủ mọi thứ. Ồn định được cái địa chỉ xong, người ta bắt đầu kiếm lại những thứ kể trên. Phải mất lâu lắm mới có đủ lại những thứ tầm thường nhưng lại rất cần thiết đó.

Trong khi chờ để mua lại những thứ ấy, thì hãy … chịu cảnh thiếu thốn vậy.

Người đàn ông bỗng trở thành như một phụ nữ về nhà chồng. Tay không. Không mang theo được bất cứ gì. Phải làm lại từ đầu. Bao nhiêu thứ trong nhà cần đến là có ngay thì nay không có nữa.

Một cửa hàng bách hóa ở Anh, cửa hàng Debenham vừa có sáng kiến giúp cho những người đàn ông như thế.

Cũng như dịch vụ giúp các cặp hôn nhân, bạn của những người vừa qua một vụ ly dị, có thể đến ghi tên của chàng hay nàng tại Debenham, và bạn bè sẽ giúp cho người ấy làm lại cuộc đời, cũng nồi niêu xoong chảo, bàn ủi, ấm đun nước, lò nướng bánh mì …

Tiệm cũng bán cả những tấm thiệp để báo tin cho thân bằng quyến thuộc về tình trạng sống mới của đương sự. Nếu muốn, Debenham cũng sẽ giúp tổ chức tiệc mừng ly dị, lo ẩm thực, và có luôn cả bánh ly dị cho party đủ bộ.

Đây là một sáng kiến hay tuyệt. Debenham đã bắt đầu dịch vụ này từ tháng đầu năm nay vì tháng 1 ở Anh là tháng có nhiều vụ ly dị nhất trong năm. Có thể vì hai người cố ở lại với nhau cho đến sau ngày đầu năm mới quyết tâm dứt áo ra đi.

Phải nhận đó là một sáng kiến chu đáo và có ích, giúp được biết bao nhiêu người trong cơn lao đao khốn khó.

Nhưng đã có party mừng ly dị mà thiếu những tin vui, tin mừng đăng trên báo thì chưa thể coi là đủ được.

Những tin vui tin buồn trên các báo Việt Nam không biết do ai nghĩ và viết ra lần đầu tiên mà hay đến là như thế. Tại sao chưa có ai nghĩ ra việc đăng những tin vui cho những người đàn ông và đàn bà vừa trở lại với đời sống một mình?

Hay là đăng cho các nàng và các chàng trang đại khái như thế này:

TIN VUI

Được tin bạn của chúng tôi

Jane Smith

Vừa được tòa Essex cho ly dị, được giải phóng khỏi tay một tên S.O.B lớn nhất thế giới sau bao nhiêu năm làm nạn nhân của nó, một tên đàn ông ở bẩn, hôi nách, lười tắm, trên giường không ra đâu vào đâu cả, ngáy to, cờ bạc, nát rượu, chỉ nói phét là giỏi…

Chúng tôi, bạn hữu của Jane xin gửi lời mừng tới Jane. Chúc bạn chúng tôi hạnh phúc trong quãng đời còn lại. Đừng bao giờ nghĩ mình là đồ cũ:

Giữa đường thấy cánh hoa rơi
Tuy là hoa rụng, cũ người mới ta…

Xe chạy 100 ngàn dặm ngày nay vẫn còn được coi là còn rất tốt và rất mới.

Phải có đoạn góp vui như vậy mới được coi là đủ.


Ngày 25tháng 3 năm 2010

Bạn ta,

Mấy hôm trước, một gia đình ở cạnh nhà dọn nhà đi tiểu bang khác có mang cho tôi một đống báo cũ, trong đó ngoài những báo về máy ảnh của chàng, gần nửa là báo làm đẹp của nàng, như Elle, Marie Claire, McCall's vân vân.

Và nhờ liếc nhanh qua bìa của những tờ báo này, tôi khám phá ra một điều, đó là người Mỹ ở dơ không thua gì người Pháp.

Mấy năm trước, tờ Le Figaro cho biết theo một thống kê, 53% người dân Pháp không tắm mỗi ngày, một nửa đàn ông Pháp không dùng deodorant bao giờ, gần nửa không thay quần áo lót mỗi ngày, và 15% thì cứ ba hay bốn ngày mới thay quần áo lót. Đó là mấy năm trước, bây giờ tình trạng có khá hơn không thì không ai biết được.

Ở như vậy là dơ lắm. Nước Mỹ tưởng khá hơn, nhưng điều đó, tôi không còn dám nói chắc nữa. Lý do là vì trong đống báo phụ nữ kể trên, gần như là tất cả, tờ nào cũng có một bài hối thúc người đọc đi tắm. Những bài báo này vẽ ra đủ chuyện chung quanh cái bồn tắm. Nào nến thơm, bình hoa, nhạc hòa tấu êm dịu, điện thoại, xà phòng tắm đủ các thứ mùi, khăn tắm đủ mọi mầu, bọt biển, bàn chải...

Tại sao lại giục độc giả đi tắm như thế? Tôi nhớ chỉ khi còn rất bé mới bị giục đi tắm. Đó thường là vào buổi chiều, sau những lúc chạy chơi, đánh đáo, đánh quay, lăn lóc đủ mọi nơi. Và chuyện tắm xong bị bắt đi tắm lại cũng là chuyện thường. Tắm lại xong vẫn còn bị khám rất kỹ, ở cổ, sau tai... Như thế, chuyện hối thúc đi tắm chỉ xẩy ra những khi ở bẩn lắm mà thôi.

Vậy thì nếu những tờ báo này phải lôi chuyện đi tắm ra nói nhiều như thế, thì chuyện ở bẩn phải kinh khủng lắm. Chứ nếu không ai nói ra làm gì, nói ra để bị giận nát người ra hay sao?

Nhưng có một điều rất lạ, là những tờ báo như GQ, Esquire... những tờ báo của đàn ông, hay ít ra cũng có thể nói đa số độc giả là đàn ông, thì tuyệt nhiên lại không có những bài báo khuyên hay kêu gọi đi tắm bao giờ. Ngay cả những tờ báo dành cho thiếu nhi, những tờ như Boys' Life, Highlight... cũng không có những bài viết kêu gọi, hô hào, cổ võ cho chuyện đi tắm.

Trong những tờ báo dành cho đàn ông, người ta không thấy những giục giã, kêu gọi trước khi các chàng đi chơi với đào, đi phỏng vấn tìm việc, đi nói chuyện, thuyết trình cho công ty, đi dự hội nghị... vào buồng tắm, tẩy sạch bụi trần một cái bằng xà phòng Brute, Ralph Lauren... Cũng không thấy có bài báo viết về một màn tắm gội đặc biệt cho ngày Father's Day bao giờ.

Hay là đàn ông Mỹ sạch hơn đàn ông Pháp? Không bị giục đi tắm thì phải sạch hơn chứ. Còn những người bị hối đi tắm bằng những bài báo thì sao?

Nhưng tại sao lại không thích tắm? Buồng tắm là chỗ lý tưởng để hát. Hát trong khi tắm là lúc giọng hay nhất. Trong diện tích nhỏ và cái trần thấp đó, vọng âm rất tốt, tiếng không bị loãng mặc dù có nước chẩy. Hơn nữa, sau khi hát đã đời trong buồng tắm, thì không ai còn nghĩ tới việc phải gây phiền nhiễu cho những người khác tại các đám cưới hay các party bằng giọng thính phòng của mình nữa. Tại sao không bắt chước Trần Bình Trọng(?) khi ông nói rằng thà làm vua trong buồng tắm còn hơn làm tôi mọi cho cả một đám cưới bằng giọng hát của mình?

Hay là ở bẩn thì sống lâu như bà nội tôi vẫn nói khi bênh vực cho chuyện ở bẩn của chúng tôi trong những năm còn bé?

Nước Mỹ có nhiều cụ bà cao niên hơn các cụ ông cao niên là vì nhờ thế chăng?


Ngày 26 tháng 3 năm 2010

Bạn ta,

Benjamin Franklin, một trong những cha đẻ của nước Mỹ, trong những lúc không giúp soạn bản Tuyên Ngôn Độc Lập và Hiến Pháp Hoa kỳ, thì hình như ông chỉ có một trò chơi ưa thích, đó là thả diều trong những khi trời nổi dông bão để đến nỗi suýt bị sét đánh, và thì giờ còn lại, có vẻ như ông chỉ dùng để nghĩ ra những câu nói làm khổ đời không biết bao nhiêu đứa bé trong những năm thơ ấu ngắn ngủi của chúng.

Thí dụ những câu như đi ngủ sớm, dậy sớm sẽ làm cho người ta vừa giầu có vừa khôn ngoan (Early to bed and early to rise makes a man rich and wise), hay việc hôm nay đừng để đến ngày mai (Never put off until tomorrow what you can do today)... Ông không bao giờ đồng ý với những chuyện vô cùng thích thú đó của bọn trẻ con. Ông toàn nói những điều ngược lại với những chuyện đem lại quá nhiều niềm vui của chúng.

Ông cụ tôi là người thuộc rất nhiều câu dậy đời quái ác đó của ông, và thường xuyên đem ra cho chúng tôi nghe. Tôi ghét cay ghét đắng ông già Franklin là vậy. Ông già Ben suýt bị sét đánh chết trong một buổi chơi diều và nhờ đó, chế ra cái thu lôi tiên để lại cho đời, không hề biết rằng thói quen để việc hôm nay đến ngày hôm sau, cái tính hay diên kỳ, trì hoãn, lần lữa, triển hoãn, để lại đến ngày khác mà ông khuyên nên bỏ, cũng có cái khía cạnh tốt đẹp của nó, đó là chúng ta luôn luôn có vài ba việc để làm trong ngày mai.

Nên con số những người hay để việc hôm nay đến ngày mai có vẻ khá đông.

Một lần, khi còn sống, mẹ tôi sang chơi với tôi mấy ngày. Khi về, cụ để quên trong tủ áo phòng tôi chiếc khăn quàng lụa, không biết quà của ai trong mấy chị em chúng tôi biếu cụ. Tôi định gửi lại cho cụ, nhưng rồi cái tính mà Benjamin Franklin ghét lại nổi lên đùng đùng trong người, và chiếc khăn treo trong tủ áo vẫn tiếp tục được treo ở chỗ cũ đó.

Ít lâu sau, thì tôi quên luôn là trong tủ áo còn có cái khăn quàng của mẹ. Khi dọn nhà, xếp quần áo vào thùng, tôi thấy nó, định gửi đi, nhưng những việc lặt vặt khác lại thình lình hiện ra sau chuyến dọn nhà, đẩy chuyện gửi cái khăn quàng sang Gia Nã Đại xuống một ưu tiên dưới, vả lại, mẹ tôi nhất định còn có vài chiếc khăn khác.

Hôm nay, nhiệt độ thình lình giảm đi hẳn hơn hai mươi độ, và buổi sáng đi làm đã cần chiếc áo lạnh. Mở tủ áo, thì tôi thấy từ chiếc mắc áo treo chiếc áo lạnh, rơi ra chiếc khăn quàng mầu nâu có in những chiếc lá vàng, chiếc khăn quàng mẹ tôi để quên ở nhà tôi hơn một năm trước.

Hơn một năm rồi, mà mùi nước hoa mẹ tôi dùng vẫn còn mơ hồ thoang thoảng trong những thớ lụa. Cái mùi mẹ tôi dùng đã bao nhiêu lâu nay, mùi Coco Chanel, vẫn còn nguyên một cách kỳ lạ. Chiếc khăn lúc vắt trên vai, lúc trùm mái tóc, mùi mẹ tôi, mùi tay, mùi tóc... tìm kỹ chắc cũng còn nguyên trong đó.

Tôi nghĩ những cái mùi mà mấy chị em chúng tôi đã biết, đã quen từ mấy chục năm nay vẫn còn trong những sợi tơ dệt chiếc khăn quàng lụa đó.

Mới vừa hôm nào...

Bây giờ thì tôi không cần phải gửi cái khăn ấy đi đâu nữa. Và lương tâm cũng không còn cắn về cái tội trì hoãn, không gửi lại cho mẹ tôi cái khăn quàng ngay nữa.

Trái lại, chuyện trì hoãn, lần lữa khiến tôi không gửi ngay chiếc khăn cho mẹ tôi lại hóa ra hay, một việc rất đáng làm, hay nói đúng ra, là rất đáng trì hoãn, rất đáng để không làm.

Chứ mau mắn, không để việc hôm nay đến ngày mai mà làm ngay, gửi lại cho cụ chiếc khăn thì làm sao bây giờ tôi có một kỷ niệm rất đẹp của mẹ tôi ở với tôi. Gửi rồi phải... tranh giành với mấy chị em tôi sau khi mẹ tôi mất hay sao?

Ông già Benjamin Franklin lần nữa, lại sai lầm nặng.


ANH NGỮ TRONG ĐỜI SỐNG HÀNG NGÀY


DỊCH ANH VIỆT

(Bài học do Quỳnh Anh ghi lại)

QA

Kính thưa quí vị, đây là chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày do Bùi Bảo Trúc phụ trách.

Lãm Thúy, Bùi Bảo Trúc và Quỳnh Anh xin kính chào quí vị.

Trong chương trình hôm nay, Lãm Thúy và QA sẽ vẫn đóng vai học viên để truy bài, khảo bài ông giáo Trúc và để hỏi vấn đáp ông thầy về những chuyện liên quan đến tiếng Anh. Lãm Thúy và QA mời quí vị đặt câu hỏi với ông giáo và QA sẽ chuyển lại để cho ông giáo phải nặn óc trả lời, bù lại những lần ông khó khăn với học sinh hồi ông còn đi dậy học ở Việt Nam.

Trong chương trình hôm nay, Quỳnh Anh muốn thầy Trúc nói về những cái khó và nhũng cái vui trong việc dịch Anh Việt.

LÃM THÚY

Thúy biết là anh sống nhiều năm với tiếng Anh, phiên dịch tin tức khi làm cho đài VOA, rồi nay lại cho mấy đài truyền thanh, truyền hình và báo chí ở đây. Anh cũng dịch một tác phẩm của Tagore, cuốn The Lover’s Gift mà Thúy có ở tiệm của Thúy do nhà xuất bản Văn Nghệ in năm 2000, cuốn HOUSE OF THE SLEEPNG BEAUTIES của Kawabata in ở Sài Gòn năm 1972, cuốn LE PETIT PRINCE của St Exupery chưa in. Nhưng anh có bao giờ thông dịch trực tiếp Anh Việt, Việt Anh không?

BBT

Có, đó là những năm 1969, 72, 73 tại mấy hội nghị quốc tế ở Sài Gòn, ở Hán Thành, ở Đài Bắc, cùng với giáo sư Đỗ Đình Tuân chủ nhà sách Văn Khoa và tiến sĩ Cung Thúc Tiến tức là nhạc sĩ Cung Tiến, chúng tôi đã thông dịch cho thủ tướng Phan Huy Quát, cho tổng thống Nguyễn Văn Thiệu. Đó là những lần thông dịch trực tiếp, simultaneous translation.

LÃM THÚY

Thông dịch có khó không thưa anh?

BBT

Khó, vì bác sĩ Quát và tổng thống Thiệu đều biết tiếng Anh. Dịch sai bị chỉnh liền nên chúng tôi phải rất cẩn thận khi dịch trực tiếp. Khi dịch diễn văn của tổng thống Thiệu, chúng tôi xé ra làm mấy đoạn chia cho nhau rồi cuối cùng, một người đúc kết lại, thống nhất toàn bản văn, đó là một phụ nữ rất giỏi nay không còn nữa, làm việc trong dinh Độc Lập.

QA

Thôi bữa khác Lãm Thúy và QA sẽ hỏi thầy về những lần làm thông dịch với các vị vừa kể. Bây giờ QA muốn hỏi thầy về một số những trường hợp QA thường nghe nhưng thấy không tự nhiên chút nào. Khi anh làm công việc phiên dịch Anh Việt, anh làm thế nào để dịch nghe cho xuôi?

BBT

Người làm công việc thông dịch phải nhớ là làm việc đó cho độc giả, thính giả. Đó là hai mục tiêu, hai mục đích của bản dịch Việt ngữ. Đang dịch, phải ngừng lại và hỏi NGƯỜI VIỆT CÓ NÓI, CÓ VIẾT NHƯ THẾ KHÔNG? Nếu câu trả lời là KHÔNG thì dịch lại. Một điều nữa là phải thông thạo hai ngôn ngữ ngang nhau.

LÃM THÚY

Thầy Trúc cho nghe một thí dụ. Thúy hôm qua đọc tin thời tiết thấy câu này: THE STORM IS EXPECTED TO COME ASHORE ON THURSDAY. Thúy dịch là TRẬN BÃO THÌ ĐƯỢC CHỜ ĐỢI SẼ ĐỒ BỘ TRONG NGÀY THỨ NĂM. Dịch như thế có gì sai không?

BBT

Sai thì không sai. Rất chính xác. TO BE EXPECTED là ĐƯỢC CHỜ ĐỢI. Nhưng nếu cô Thúy đang sống tại Jacksonville tiểu bang Florida trong những ngày mưa bão thì cô có CHỜ ĐỢI trận bão kéo tới gây đổ nhà, đổ cửa, ngập lụt hay không? Chắc là không rồi. Vì thế chắc không ai chờ đợi trận bão. Trận bão không được ai chờ đợi hết. Bây giờ nhờ QA dịch coi ra sao.

QA

Nếu phải dịch thì QA sẽ KHÔNG theo đúng từng chữ trong tiếng Anh vì theo quá sát thì nó sẽ không Việt Nam chút nào. QA sẽ dịch là THEO DỰ BÁO THỜI TIẾT, BÃO SẼ ĐỒ BỘ VÀO SÁNG THỨ NĂM. Trong nguyên bản không hề có ACCORDING TO THE WEATHER FORECAST, nhưng QA nghĩ là chắc chắn phải có những bản tin dự báo thời tiết nên QA nghĩ câu tiếng Việt không đi quá xa khỏi ý nghĩa của nguyên tác.

BBT

Cô QA thêm mấy chữ vào rất hợp lý. Câu tiếng Việt rất dễ hiểu, không lai căng như câu dịch đề nghị của Lãm Thúy. Tôi biết cô Thúy chỉ cố tình làm cho câu tiếng Việt nghe kỳ quái ra mà thôi.

LÃM THÚY

Câu này cũng là một câu kỳ quái Thúy đọc được trong quảng cáo của một nhật báo ở đây: CHÚNG TÔI NỢ QUÍ VỊ MỘT LỜI XIN LỖI. Thúy nghĩ mãi mà không biết nguyên tác là như thế nào.

BBT

Thì cô cứ dịch ngược lại sang tiếng Anh, từng chữ một coi.

LÃM THÚY

CHÚNG TÔI là WE. NỢ là OWE. QUÍ VỊ là YOU. MỘT LỜI XIN LỖI là AN APPOLOGY.

QA

Như vậy, nguyên tiếng Anh là WE OWE YOU AN APPOLOGY phải không thưa anh?

BBT

Đúng. Phải nói như vậy mới là lối nói của người Việt Nam. Cụ Nguyễn Hiến Lê là một dịch giả rất thận trọng. Cụ dịch rất sát nguyên bản mà lại rất gần với tiếng Việt. Cụ dịch một cuốn sách nhan đề HOW TO STOP WORRYING AND START LIVING. Nếu dịch như thế này thì cũng đã nghe được rồi: LÀM SAO NGƯNG LO LẮNG VÀ BẮT ĐẦU SỐNG. Nhưng cụ Nguyễn Hiến Lê dịch là QUẲNG GÁNH LO ĐI VÀ VUI SỐNG. Tựa đề tiếng Anh của cuốn sách thì làm gì có QUẲNG , làm gì có GÁNH, làm gì có VUI. Nhưng cụ thêm vào nghe hay hơn.

LÃM THÚY

Như vậy là nếu cần cứ thêm vào cho xuôi tai phải không thưa anh? Thúy nhớ cụ Nguyễn Hiến Lê còn dịch một câu rất hay mà Thúy quên mất câu tiếng Anh rồi. Câu ấy là ĐẾM HỌA, ĐỪNG ĐẾM PHÚC. Anh nhớ câu tiếng Anh không?

BBT

Câu ấy ở trong cuốn sách vừa nhắc ở trên. Nguyên tiếng Anh là một câu người ta hay nói lắm. Thí dụ khi bị chuyện không may, đừng than thở sầu bi làm gì, quên đi mà nhớ lại những lúc may mắn hạnh phúc trong đời. COUNT YOUR BLESSINGS. COUNT là ĐẾM. BLESSINGS là ÂN SỦNG. Cụ Nguyễn nếu chỉ dịch ĐẾM PHÚC thì cũng đủ. Nhưng câu ấy nghe hơi cụt, hơi hụt hẫng. Cụ thêm vào đoạn sau ĐỪNG ĐẾM HỌA làm cho câu có quân bình hơn, lại nhắc người nghe đừng khổ sở vì những chuyện xui sẻo kia nữa.

QA

Trong một chương trình trước, anh có nói về PASSIVE VOICE, tức là THỤ ĐỘNG CÁCH, anh nói là người Việt ít khi dùng lối nói này. Vậy mà ở đây, mở báo ra đọc là thấy tiếng Việt cũng dùng thụ động cách quá nhiều. Tại sao vậy anh?

BBT

Tôi nghĩ là người dịch quá nô lệ vào bản tiếng Anh khi làm công việc dịch thuật. Tôi cũng thấy nhiều lắm. Thí dụ NHÀ BÁN BỞI CHỦ. XE BÁN BỞI CHỦ. Ngày trước, đọc báo Tự Do hay Chính Luận đâu có thấy những rao vặt viết như vậy.

SELL BY OWNER có thể dịch như thế này cũng được: XE DO CHỦ BÁN. Nhưng có cần nói như thế không? Không lẽ xe do ông ăn trộm đăng bán? Tại sao không Việt hóa nó đi : XE BÁN, LEXUS 1 ĐỜI CHỦ, 25 NGÀN MILES.

Câu này tôi vừa đọc thấy trong một số báo cũ: NGOẠI TRƯỞNG CONDOLEEZA RICE ĐƯỢC GỬI ĐI GEORGIA BỞI TỒNG THỐNG BUSH. Ý nghĩa thì không có gì đáng nói nhưng nghe như cơm thổi chưa chín. Tại sao không viết là TỒNG THỐNG BUSH PHÁI NGOẠI TRƯỞNG CONDOLEEZA RICE ĐI GEORGIA.

QA

Tại sao nguyên tác phải dùng PASSIVE VOICE, tại sao không viết theo lối ACTIVE VOICE?

BBT

Lý do có thể là để nhấn mạnh vào người đi Georgia là bà Rice. Không nhấn mạnh vào ông Bush.

Dịch thuật nhiều khi cũng không nên quá bám sát vào nguyên bản. Đọc hay nghe, hiểu rồi diễn lại cho xuôi là việc cần. Khoan nói tới việc làm cho nó văn chương lên.

LÃM THÚY

Thúy thích người dịch tựa tác phẩm của Margaret Mitchell vô cùng: CUỐN THEO CHIỀU GIÓ. Có lần anh nói dịch như thế là thơ, không chỉ là chuyển từ tiếng Anh sang tiếng Việt.

BBT

Đúng như cô nhận xét. GONE WITH THE WIND. GONE là ĐÃ ĐI. WITH là VỚI. THE WIND là GIÓ. ĐÃ ĐI VỚI GIÓ thì ai dịch cũng được. Nhưng CUỐN THEO CHIỀU GIÓ thì tuyệt. Mấy chữ này thì không phải là dịch từ tiếng Anh sang tiếng Việt, mà từ tiếng Pháp sang tiếng Việt: AUTANT EN EMPORTE LE VENT. Chắc hai cô cũng đã nghe những chữ này: MÉO MÓ NGHỀ NGHIỆP. Đó là những chữ để chỉ trường hợp một người làm một công việc nào đó, như dậy học chẳng hạn, ra khỏi lớp, đi đâu, gặp ai ông cũng đem kinh nghiệm dậy học của mình ra để nhìn ngắm, phê phán các sự việc chung quanh. Tiếng Pháp là DÉFORMATION PROFESSIONELLE. Không ai có thể dịch hay hơn được. Và thêm hai chữ này nữa: NỊNH ĐẦM . Người đàn ông Việt Nam thời ấy không dịu dàng, lễ độ, chiều chuộng người đàn bà. Cảnh ấy chỉ thấy nơi những người đàn ông Tây phương. Thế là đem chữ đầm vào cho rõ, nịnh không chỉ nịnh đàn bà, mà nịnh theo kiểu Tây. Đầm là do danh từ DAME của tiếng Pháp .

QA

QA mới đây có đọc một tài liệu về CHILD SEXUAL ASSAULT có bản dịch tiếng Việt nguyên văn : XÂM PHẠM TIẾT HẠNH TRẺ THƠ. QA thấy không ổn . Anh thấy thế nào?

BBT

Đồng ý vớI QA. Nghe XÂM PHẠM TIẾT HẠNH thì không đúng TIẾT HẠNH vừa là trinh tiết vừa là phẩm hạnh của người phụ nữ. Nhiều khi tội này chưa hẳn là như thế. Có lẽ TẤN CÔNG TÌNH DỤC thì đúng hơn. Có thể hành động xâm phạm ấy chưa thực sự diễn ra.

QA

Còn câu sau trong tập tài liệu này nguyên văn : IT’S OFTEN CLOSER TO HOME THAN YOU THINK được dịch là "chuyện này thường ở gần nhà hơn bạn nghĩ". QA thấy nên dịch là "những hành động này có thể diễn ra ở ngay gần nhà chúng ta" thì dễ hiểu hơn chăng?

BBT

Rất đồng ý với cô QA. Có những trường hợp cố theo sát nguyên bản chỉ trở thành ngây ngô mà thôi. Đó là khi dịch những lối nói đặc biệt của người Anh và người Mỹ. Thí dụ THE MAN WAS SHOT TO DEATH thì không cần dịch là NGƯỜI ĐÀN ÔNG BỊ BẮN ĐẾN CHẾT. Tại sao không viết là NGƯỜI ĐÀN ÔNG BỊ BẮN CHẾT.

TO LIE ON ONE’S STOMACH là nằm sấp. Tại sao phải dịch là NẰM SẤP TRÊN BỤNG? TO LIE ON ONE’S BACK là NẰM NGỬA . Tại sao phải dịch là nằm ngửa trên lưng?

Một tài liệu Anh Việt mà tôi đọc được đã lâu ở một phòng mạch có tựa tiếng Việt rất kinh hồn: EM BÉ LÀ CÁI GÌ? Thực ra đó chỉ là một tập tài liệu dậy cách nuôi con cho các bà mẹ: WHAT IS A BABY?

Tại sao phải theo đúng nguyên văn tiếng Anh trong khi chỉ cần viết: CÁCH NUÔI CON là đủ.

LÃM THÚY

Những trường hợp như thế cứ mở báo tiếng Việt ra là thấy ngay. Anh khuyên khi dịch Anh Việt phải chú ý đến những chi tiết nào?

BBT

Nói trong vài phút thì không đủ. Tôi chỉ nhấn mạnh vào điểm là viết thế nào để tránh cách hành văn quá Anh, quá Mỹ, không gần với tiếng Việt, đánh mất đi linh hồn tiếng Việt trong khi cố giữ cho sát với tiếng Anh. Gặp chữ nào hơi nghi ngờ thì tra tự điển ngay. Ngay cả những người sống chết với việc dịch Anh Việt vẫn phạm phải những lỗi kinh khủng. Thí dụ một bài viết về NHỮNG CON HẢI CẨU MÙA PHỤC SINH trong khi đó chỉ là nhũng con tem để quyên tiền cho một tổ chức y tế trong dịp Phục Sinh: THE EASTER SEALS. SEALS có nhiều nghĩa, là con hải cẩu, là huy hiệu, là niêm phong, là con tem.

Một lần tôi còn nghe câu như thế này: Một phi cơ khu trục của không lực Ấn độ ngộ nạn gây tử thương cho 80 người trên máy bay. Không có một phi cơ khu trục nào chở được nhiều người như thế. Đây chắc là A MILITARY AIRCRAFT, thế thì tại sao không dịch là PHI CƠ QUÂN SỰ? mà cắc cớ dùng danh từ phi cơ khu trục? Chắc đây là 1 vận tải cơ Antonov thì mới có sức chứa hàng mấy chục người như vậy.

Một bản tin khác thì nói là HOA KỲ ĐƯA MỘT CHIẾN HẠM TÊN LÀ ARMADA TỚI EO BIỂN ĐÀI LOAN trong khi danh từ ARMADA nghĩa là HẠM ĐỘI.

Ôi nhiều lắm. Nhưng các thính giả và độc giả thì dễ tính. Tuy thế, không phải thấy người nghe dễ tính mà cũng dễ tính theo.

LÃM THÚY

Hôm nọ Thúy đưa các con đi ăn ở 1 tiệm tại khu Little Saigon. Trong menu, các con của Thúy đọc tên một món ăn, chỉ cho nhau xem rồi cứ ôm nhau cười. Thúy nhìn kỹ thì thấy đó là món SHAKY BEEF. Anh biết nguyên ủy là sao không?

BBT

Tôi cũng đã thấy. SHAKY BEEF là bò lúc lắc. Người dịch tra tự điển thấy lắc là TO SHAKE. Thế là người dịch thêm chữ Y vào cuối để biến nó thành tĩnh từ. Do đó SHAKY BEEF. Nhưng bò lúc lắc là món bò thái nhỏ thành những miếng vuông vức trông như mấy quân lúc lắc chứ đâu có bao giờ nghĩa là cầm miếng thịt bò run rẩy đưa lên lắc lắc đâu. TO SHAKE HANDS là bắt tay.

QA

QA thấy những chữ này nghe cũng kỳ quá: TIẾT KIỆM TRÊN CÁC LOẠI HÀNG GIA DỤNG. Tại sao TRÊN?

BBT

Đó là người dịch bám sát vào giới từ ON. SAVE ON HOME APPLIANCES . Tại sao không dịch là TIẾT KIỆM KHI MUA CÁC MÓN GIA DỤNG? Cô nêu ra chữ TRÊN làm tôi nhớ đến cách dùng tương tự như các bản tin nói là NGA ĐÃ TẠO ẢNH HƯỞNG TRÊN CÁC NƯỚC LÁNG GIỀNG: RUSSIA HAS INFLUENCES ON HER NEIGHBORS trong khi chỉ cần nói Nga đã tạo được nhiều ảnh hưởng tại các nước kế cận.

LÃM THÚY

Thúy rất khó chịu về hai chữ CHUYỂN NGỮ. Anh thấy thế nào, thưa chuyển ngữ gia .

QA

QA cũng thấy hai chữ này bầy đặt mà cũng chẳng hay gì.

BBT

Đồng ý với hai cô. Dịch là chữ Hán. Chúng ta dùng chữ này đã bao nhiêu lâu nay. Tại sao phải dùng chuyển ngữ. Không hề có chuyển ngữ gia, chỉ có dịch giả mà thôi.

Hơn nữa, khi dịch nhũng chữ OLD TRANSLATOR thành chuyển ngữ gia cao niên thì hay ở chỗ nào .

QA

Dịch OLD TRANSLATOR là NGƯỜI DỊCH NHIỀU TUỒI nghe gọn hơn.

LÃM THÚY

Nhưng vẫn chưa gọn bằng GIÀ DỊCH phải không thưa công dân cao niên làm nghề dịch thuật? Thế thì khi anh bận túi bụi với việc dịch tin cho đài, mà nói là HE IS BUSY TRANSLATING thì dịch sao nghe cho ổn thỏa?

QA

ẢNH ĐANG MẮC DỊCH.

BBT

Cám ơn sự tử tế hai cô dành cho người dịch cao niên này khi dùng những GIÀ DỊCH, MẮC DỊCH. Cứ đừng dùng là CHUYỂN NGỮ GIA CAO NIÊN là được rồi.

QA

Còn mấy chữ này QA cũng không chịu. Ở bìa sau của những cuốn sách QA hay đọc được những chữ ẤN PHÍ. QA nghĩ ẤN PHÍ là tổn phí để in cuốn sách, là PRINTING COST. Nhưng QA biết cuốn sách in chỉ khoảng 2 đô la. Đem bán 15 đô la vì còn phải tiền nhuận bút trả cho tác giả, tiền trả cho nhà xuất bản, tiền lời cho tiệm sách. Vậy thì hai chữ ẤN PHÍ không đúng. Tại sao không dùng hai chữ GIÁ BÁN?

BBT

Nguời Mỹ có câu : IF IT AIN’T BROKE, DON’T FIX IT. Nghĩa là đừng có lợn lành chữa lợn què. Cái gì không hư hỏng thì cứ để vậy mà dùng. Đừng có tìm cách sửa chữa nó làm gì mất công.

QA

Cám ơn thầy Trúc. Chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày đến đây tạm chấm dứt. Bùi Bảo Trúc, Lãm Thúy và Quỳnh Anh xin cảm ơn sự theo dõi của quí vị và xin hẹn gặp lại quí khán giả trong chương trình tuần tới.

March 18, 2010

March 19, 2010

Ngày 15 tháng 3 năm 2010

Bạn ta,

Lần đầu tiên nó xuất hiện trong mục Style Watch của tờ People ở trên người toàn những thứ dữ dằn như Heidi Klum, Deborah Gibson, Patricia Manterola, Leslie Mann, Jennie Garth, và Samantah Cole.

Nó là cái yếm của phụ nữ Việt Nam, được cho cải biến đi một chút. Vì được cải biến đi chút ít nên có thể có người sẽ nói rằng chưa chắc đã là cái yếm Việt Nam. Thí dụ nó không có cổ, mà cũng không có dải.

Nhưng trong mục Style Plus của tờ Washington Post thì nó nhất định là cái yếm Việt Nam, cái yếm thắm của một trong ba cô đội gạo lên chùa rồi bỏ bùa cho nhà sư, cho nhà sư ốm tương tư lăn lóc, cho trọc cả đầu, "cho dạ sư sầu, cho ruột sư héo như bầu đứt dây," những cực tả trong mấy câu ca dao mà chúng ta vẫn còn thuộc cho đến ngày hôm nay.

Và theo những chỉ dẫn để may nó mà tờ People viết, thì nó cũng nhất định phải là cái yếm: made of a triangle of fabric tied around the torso, V pointing down...

Cũng hình chữ V nhọn xuôi xuống dưới, dây buộc ngang lưng để còn "trễ xuống giữa nương long" như cảnh thiếu nữ ngủ ngày của Hồ Xuân Hương. Cái halter mà tờ Post có hình chụp thì đúng là cái yếm Việt Nam, đủ cả cổ yếm, để nếu muốn, có thể đeo thêm cái bùa vào cho đủ … mười thương. Không thể cãi rằng nó không phải là cái yếm Việt Nam được.

Và như thế, sau hơn ba mươi năm người Việt có mặt ở Mỹ, thì các nhà vẽ kiểu thời trang cũng đưa được một món thời trang của chúng ta vào tủ quần áo của các phụ nữ Mỹ để đóng góp với thời trang xứ này.

Trong khi cái sari của các phụ nữ nam Á như Ấn độ, Pakistan, Bangladesh, Sri Lanka thì vẫn không. Và luôn cả y phục của phụ nữ Đại Hàn, Nhật cũng không làm được.

Thế mới biết các cụ ông, cụ bà Việt Nam ngày xưa của chúng ta giỏi. Cái yếm các cụ vẽ kiểu, rồi may và mặc từ mấy thế kỷ nay, đến bây giờ, các chuyên gia về thời trang vẫn còn thấy vô cùng sexy như tờ People đã viết.

Sexy và rất kiểu cách. Bên ngoài chỉ có cái áo dài tứ thân, thắt vạt ở phía dưới, trong khi phía trong, là cái yếm hờ hững. Yếm có thể trắng, có thể hoa tằm, có thể hồng đào ( em đeo dải yếm đào)... như trong thơ Nguyễn Nhược Pháp) có thể nhuộm hoa nương (yếm thắm mà nhuộm hoa nương / cái răng hột đậu làm tương anh đồ )...

Kiểu cách và hết sức lãng mạn. Cái nịt vú của phụ nữ Tây phương không thể lãng mạn như thế được. Có phụ nữ nào mặc nịt vú mà nói được mấy câu lãng mạn và tình tứ như thế này:

Ước gì sông rộng một gang
Bắc cầu dải yếm cho chàng sang chơi...

Hay là:

Trời mưa gió rét kìn kìn
Đắp đôi giải yếm hơn nghìn chăn bông
...

Quăng cái dải yếm sang thì sông rộng cách mấy mà chàng... tha. Hay trời lạnh, có cái dải yếm lôi ra đắp thì sợ gì lạnh...

Rồi bây giờ, cái yếm đã vượt biển sang Bắc Mỹ hội nhập vào với các thứ quần áo của phụ nữ Mỹ, cạnh tranh thẳng với những cái nịt vú của thời trang Tây phương. Nhưng các nhà sản xuất quần áo ở Mỹ có thể sẽ không ngừng ở đó. Có thể Victoria's Secret sẽ nhẩy vào, đưa thêm một vài chế biến và những cuốn catalogue mà công ty này, không biết vì một lý do nào vẫn gửi đến nhà tôi đều đặn, sẽ là những thứ văn chương đọc không bao giờ có thể bỏ xuống được. Và chúng ta lại càng có thêm lý do để đọc nó kỹ hơn mà không sợ bị hạch hỏi lôi, vớ vẩn và vô cớ.


Ngày 16 tháng 3 năm 2010

Bạn ta,

Đầu tháng tới, như luật pháp Hoa kỳ đòi hỏi mỗi mười năm, chính phủ Mỹ sẽ lại phải thực hiện một cuộc kiểm kê dân số. Cuộc kiểm kê không chỉ cho biết có bao nhiêu người đang sinh sống trong lãnh thổ nước Mỹ, mà còn đưa ra những hình ảnh chính xác hơn về quốc gia này, thí dụ về các sinh hoạt kinh tế, chính trị, xã hội của Hoa kỳ, người Mỹ sinh sống và làm việc như thế nào, đời sống gia đình của họ ra sao vân vân.

Nhưng vẫn còn một khía cạnh mà cuộc kiểm kê dân số này không ghi lại. Những câu hỏi trong tài liệu của Văn Phòng Thống Kê gửi đến từng nhà có thể đề cập đến tình trạng gia đình của người dân như ly dị, độc thân hay góa chồng, góa vợ... Nhưng có một chi tiết khác khá quan trọng thì lại không thấy ghi trong bản câu hỏi trong khi con số người trong tình trạng này không phải là ít. Không những không được "đếm" trong cuộc kiểm tra dân số, mà họ cũng không có một cách nào để cho những người khác biết về tình trạng của họ. Những người đồng tính luyến ái có thể nhận ra nhau qua vị trí của những cái bông tai: ở tai trái thì thế gian thường tình, ở tai phải là "phe ta". Chỉ cần nhìn cái bông tai đeo ở tai phải hay tai trái là biết ngay. Hay nếu không thì cái dây chuyền với chữ Lamda của mẫu tự Hy Lạp đeo ở cổ. Nhưng những người đàn ông đã cắt ống dẫn tinh thì không có cách nào để nói lên được tình trạng "an toàn" của họ. Chẳng lẽ lại in vào danh thiếp, gặp ai cũng phát một tấm, hay vừa được giới thiệu, xưng tên họ ra thì kèm theo một câu nói về tình trạng đó: "Hân hạnh được biết cô, bà, ông... tôi là XYZ... tôi rất an toàn, tôi tin vào nỗ lực giữ cho mức gia tăng dân số thế giới ở con số zero và đã có hành động để duy trì niềm tin đó."

Trong xã hội cởi mở, công khai hóa mọi việc (transparent) như nước Mỹ, việc tự quảng cáo(?) như thế vẫn chưa được chấp nhận. Trong khi đó, việc thông tin cho mọi người là điều rất cần thiết mà nếu muốn làm công tác thông tin ấy, lại phải đăng lên báo những lời rao như thỉnh thoảng chúng ta vẫn đọc được: I am not responsible for the debts I do not incur.

Thì nhất định là như thế rồi, tại sao phải chịu trách nhiệm về những món nợ mình không tạo ra? Những lời rao trong mục Official Notices nghe vừa vô lý vừa nực cười.

Trong cuộc chiến ở vùng vịnh, sau khi không lực Đồng Minh oanh tạc gây gián đoạn cho đường ống dẫn dầu của Iraq thì cả thế giới đều biết mặc dù chuyện ống dẫn dầu của Iraq bị cắt đứt không đưa ra những hiểu lầm như sự kiện ống dẫn tinh đã bị cắt, đốt hay cột.

Nhưng những người đàn ông có trách nhiệm này, một con số đang càng ngày càng gia tăng, mới đây đã có một cách kín đáo để nói cho phía liên hệ biết rằng họ đã có đóng góp thiết thực vào việc kiểm soát sự gia tăng dân số thế giới. Bernie Forestell, một công dân Canada sống ở thủ đô Ottawa, sau khi nhờ giải phẫu cắt ống dẫn tinh hồi tháng 10 năm ngoái, đã tìm ra được một cách để thông báo về tình trạng của ông. Ông vẽ kiểu và cho sản xuất tung ra thị trường những chiếc ghim kẹp ca vát. Những chiếc ghim này có hình chữ "V", chữ tắt của vasectomy (cắt đốt cột) hay victory (chiến thắng) tùy theo quan điểm của người đeo nó.

Coi nó là một sự công bố của tình trạng an toàn hay coi nó là một thắng lợi đều được cả. An toàn để không gây rắc rối cho mình và cho phía bên kia. Thắng lợi là không để cho bất cứ ai gây khó khăn cho mình vì một sinh hoạt có thỏa thuận của cả hai bên.

Ở dưới chữ "V" là biểu tượng của một con tinh trùng đã bị vô hiệu hóa nằm chết đứ đừ.

Chiếc kẹp ca vát, ở vị trí rất dễ thấy của nó giúp người đeo nó kín đáo thông báo cho các phía liên hệ về tình trạng của người đeo, thành phần không sản xuất của một thế giới đang càng ngày càng teo tóp lại. Việc thông báo này nhất định sẽ giúp cho cả hai bên. Không bên nào có thể lừa, đánh bẫy bên kia được.

Chuyện uống cà phê decaf, uống sữa nonfat, hút thuốc có đầu lọc... cũng không thể được nói lên một cách dễ dàng như thế.

Nhờ sản phẩm bán với giá trên dưới năm chục Mỹ kim này, người ta không còn phải xuất trình giấy chứng nhận của y sĩ hay cho phía liên hệ xem cái sẹo rất khó thấy nữa. Chỉ cần đeo cái kẹp ca vát trước ngực là được.

Nhưng trong những lúc không có cái ca vát trên người thì làm thế nào đây?


Ngày 17 tháng 3 nam 2010

Bạn ta,

Hôm nay, cả hai hãng thông tấn AFP lẫn Reuters đều loan tin về một người đàn ông Ai Cập bị tòa bác đơn xin ly dị vợ.

Vậy mà trước đây, tôi cứ tưởng tại quốc gia Hồi giáo này, đàn ông luôn luôn được dành cho mọi sự dễ dãi khi muốn lấy vợ cũng như khi muốn ly dị vợ. Chẳng phải là theo luật Hồi giáo, người đàn ông chỉ cần nói ba lần câu "Tôi ly dị cô. Tôi ly dị cô. Tôi ly dị cô" là chấm dứt những rắc rối giữa hai người như tôi đọc được trong những tài liệu về Hồi giáo hay sao?

Nhưng có thể luật Ai Cập, quốc gia Hồi giáo tương đối ít cuồng tín nhất, người phụ nữ cũng được đối xử khác với lối đối xử kiểu trung cổ ở các nước Hồi giáo khác như Yemen, Afghanistan chăng?

Bản tin cho biết một toàn án ở tỉnh Qena thuộc miền nam Ai Cập đã phán rằng người đàn ông này không được phép ly dị vợ với lý do mà ông ta nại ra trong đơn. Người đàn ông này đưa vợ ra tòa xin chấm dứt cuộc sống vợ chồng vì người đàn bà này chỉ có một vú. Người chồng nói rằng người phụ nữ mà ông cưới về làm vợ cách đây 20 tháng đã không cho ông biết về chi tiết bất thường này nơi cơ thể, và ông sợ rằng vợ ông sẽ không thể nuôi con được như những người đàn bà bình thường khác. Tòa bác đơn của ông, nói rằng vợ ông có sức khỏe tốt và tòa thấy là không có lý do gì bà không thể là một người vợ và một người mẹ tốt.

Trường hợp không thể là mẹ tốt, theo ca dao Việt Nam là phải thiếu cả hai, chứ nếu có một, thì vẫn có thể được, và vì thế, người đàn bà này, như phán quyết rất có lý của tòa án, vẫn có thể làm mẹ như những phụ nữ khác.

Có thể người chồng có những lý do khác để không muốn ở với người phụ nữ này.

Rất có thể ông có nghe nói về một bộ lạc phụ nữ tên là Amazon sống ở gần Hắc hải, mà theo thần thoại Hy Lạp, để bắn cung cho giỏi, tất cả những người phụ nữ này đều cắt bỏ vú bên phải của họ cho khỏi vướng dây cung, và vì thế, ông sợ người vợ một vú của ông có thể là một chiến sĩ Amazon tạm xếp cung tên lo chuyện chồng con nên ông muốn bước ra trước khi quá muộn chăng?

Ông lo xa hơi quá, vì giỏi như Penthesilea, nữ hoàng của bộ lạc Amazon vẫn bị Archilles giết trong trận đánh ở thành Troie cơ mà. Nỗi lo sợ của ông không có cơ sở.

Hay ông cũng đã bị nghe một câu đay nghiến như câu mà ông hàng xóm cũ của tôi ở Sài Gòn bị vợ tặng cho chăng? Người đàn ông ở bên cạnh nhà tôi một hôm vui chơi với bạn bè, về nhà sau giờ giới nghiêm mà bà vợ ban hành, bà đổ cho ông gian díu với một phụ nữ khác và nói thẳng với ông rằng bà saün sàng để cho ông đi theo con đĩ ấy nếu nó có 3 "cái trên" và 2 "cái dưới" chứ nếu nó chỉ có 2 "cái trên" và 1 "cái dưới" thì nó có khác gì bà ở nhà đâu mà ông phải đi kiếm ở bên ngoài cho mất công.

Tôi nghe được câu phát biểu đầy chân lý đó, đến nay vẫn còn phục những câu nói của các phụ nữ miền Nam yêu quí, những câu nói vừa hợp lý vừa thẳng thắn.

Tưởng tượng người đàn bà Ai Cập này cũng nói một câu tương tự, nhưng trừ bớt đi một "cái trên", tức là 2 "cái trên" thì trách sao ông chồng chẳng đòi ra đi.

Hay ông thỉnh thoảng lại bị bà sai làm việc nọ việc kia rồi đâm ra chán cuộc sống với bà đến nỗi phải xin chấm dứt cuộc sống ấy? Ông đã thiệt thòi so với những người đàn ông khác, lại bị vợ lâu lâu vô tình đụng phải sự thiệt thòi đó, thí dụ sai, nhờ chồng làm vài ba việc trong nhà thì cứ sai, cứ nhờ, nhưng có cần phải nhắc ông về những thiệt thòi đó không? Chẳng hạn bắt đầu câu có cần phải nói "Anh rảnh tay, tắt hộ em cái đèn, rồi rảnh tay, anh đưa cho em tờ báo... rảnh tay anh lấy cho em ly nước trên bàn ngủ, rồi rảnh tay anh gãi lưng cho em đi..."

Có cần phải nhắc ông ta mãi về sự rảnh tay của ông không?

Ông tòa ở Qena khi bác đơn xin ly dị của người chồng có lẽ cũng nên nhắc người vợ mấy điều ở trên thì mới hy vọng hai người ở được với nhau lâu dài.

Tôi rất mong điều đó.


Ngày 18 tháng 3 năm 2010

Bạn ta,

Mới đây, cuộc thăm dò ý kiến hơn một ngàn người của Zogby đã đưa người ta lại gần hơn với câu chuyện mà mấy năm trước gần như ai cũng nghĩ là chỉ có thể xẩy ra ở Hollywood với Demi Moore trong phim Indecent Proposal.

Demi Moore, vai chính trong cuốn phim, được một người đàn ông đề nghị qua một đêm với ông ta, và để đổi lại, ông ta sẽ trả cho cô và chồng cô một triệu Mỹ kim. Đề nghị kể trên, sau đó đã trở thành điều suy nghĩ cho khá nhiều người xem cuốn phim. Cuộc thăm dò của Zogby cũng đặt ra câu hỏi là nếu có người hứa sẽ trả một triệu Mỹ kim để được qua một đêm với chồng hay vợ của người được hỏi, thì câu trả lời sẽ như thế nào.

Kết quả của cuộc thăm dò cho thấy người Mỹ vẫn là một dân tộc có một trình độ đạo đức cao, một số lớn vẫn coi trọng hôn nhân và coi những ràng buộc trong hôn nhân là những cam kết thiêng liêng, cao quí. Trong số hơn một ngàn người được hỏi, thì khoảng 3/4 không chấp thuận đề nghị đó. Chỉ có 11.5% đồng ý, và 9.1% nói là có thể chấp thuận nhưng còn phải suy nghĩ kỹ.

Nhưng đó là những câu trả lời trong một tình trạng kinh tế không khả quan của nước Mỹ hiện nay.

Gia đình Kiều kín cổng cao tường, bố làm viên ngoại, gia tư bậc trung, êm đềm trướng phủ màn che, vậy mà lúc gia đình gặp khó khăn, với bốn trăm lượng, Kiều phải bán mình cho thanh lâu, luân lạc suốt mười lăm năm trời.

Mà bốn trăm lượng, theo giá vàng hôm nay, chỉ được gần một trăm ngàn Mỹ kim.

Một triệu một đêm là một đề nghị có thể sẽ làm nhiều người nghĩ lại.

Tưởng tượng Raquel Welch, hay Demi Moore, hay Meg Ryan, hay Catherine Zeta-Jones, hay Gwyneth Paltrow, hay Brooke Shields, hay Charlize Theron... một hôm đem đề nghị ấy đưa cho mẹ cháu để mượn bố cháu một đêm, hôm sau mang trả tận nhà, không sứt mẻ khúc nào, trong túi có tấm lệnh phiếu ngân hàng trả cho mẹ cháu một triệu Mỹ kim thì mẹ cháu nghĩ sao?

Tôi nghĩ mẹ cháu có thể không nhận, mẹ cháu sẽ hét lên câu ca dao... hủ lậu "chồng em nào phải trâu cầy / mà cho chị mượn cả ngày lẫn đêm!" để từ chối phắt cái đề nghị đó.

Mẹ cháu từ chối vì yêu, vì thương bố cháu, sợ bố cháu cố quá rồi quá cố nên một triệu Mỹ kim mẹ cháu cũng không thèm.

Nhưng một triệu Mỹ kim thực ra có thể làm được rất nhiều thứ. Cái condo ở La Jolla chẳng hạn. Sáng sáng chạy sang bên kia đường, đánh răng, xúc miệng, nhổ xuống biển, rửa chân một cái rồi bước về nhà ăn sáng cũng được đấy chứ. Hay cùng với bố cháu đi một chuyến tới chân núi Kilimanjaro bắn một con sư tử như Hemingway đã làm cũng đâu có dở lắm. Nếu không thì một chuyến đi Paris, ngồi bateau mouche chạy dưới dạ cầu, đọc cho mẹ cháu nghe vài bài thơ ngắn của Prévert cho bõ những ngày cơ cực cũng được quá chứ... Chưa hết, còn có thể có cục đá vài carat đeo vào tay mẹ cháu cho mẹ cháu đi lệch người sang một bên mà không được hay sao?

Chỉ cần một đêm, là sáng hôm sau có thể huy hoàng như thế đấy. Mà có mất mát bao nhiêu đâu.

Nếu bố cháu trình bầy cho mẹ cháu những điều có thể thực hiện được với một triệu Mỹ kim, thí bỏ cho những con mụ đàn bà kể trên một buổi tối, sau đó, bà lại quản lý tiếp đời bố cháu, thì biết đâu mẹ cháu chẳng chịu. Bố cháu mà có "lạng quạng thì cũng chẳng mòn / chính chuyên thì cũng chẳng sơn son mà thờ" chi bằng thả cho đi một đêm, sáng hôm sau mang về một triệu cho rồi.

Nhưng chỉ sợ mẹ cháu bác hết, từ chối hết mấy chị có tên ở trên mà nhất định chỉ cho bố cháu qua đêm với Whoopi Goldberg thì sao?

Lúc đó, liệu bố cháu có còn sẵn sàng bán mình để kiếm một triệu cho mẹ cháu không? Hay là bố cháu sẽ bĩu môi, xua tay, nhất định gìn vàng giữ ngọc (?) cho riêng mẹ cháu?


Ngày 19 tháng 3 năm 2010

Bạn ta,

Chiếc Isuzu Rodeo hồi ấy đã rất tử tế với tôi trong suốt mấy mùa đông . Những hôm trời tuyết "mãn thiên hoa vũ" những tối "tuyết ủng Nam quan" nó vẫn không bao giờ phụ tôi. Hệ thống vận hành bốn bánh của nó bao giờ cũng đưa tôi đi đến nơi, về đến chốn.

Vậy mà đã có lần, tôi suýt nghĩ đến chuyện xa nó.

Chỉ vì cái quảng cáo chiếc Jeep Cherokee mà tôi thấy trong tờ Time.

Quảng cáo dùng bức hình chụp một chiếc Cherokee mầu đỏ đậu giữa một vùng núi đồi cây cỏ xanh tươi, cửa trước phía người lái mở toang, không thấy người lái xe ở đâu. Quảng cáo cho biết những đặc trưng của chiếc xe như máy 4 lít 7, thắng không khóa bánh lại, rất an toàn trên những đoạn đường trơn tuyết hay đá. Sàn xe cao, rất tiện cho những chuyến đi trên đường xấu có ổ gà hay mấp mô đá tảng, không kể những túi hơi để bảo vệ người lái xe cũng như hành khách khi xẩy ra tai nạn.

Chiếc Isuzu của tôi lúc ấy cũng không còn mới nữa, nếu so với chiếc Jeep Cherokee của Daimler Chrysler, nên đã có lúc tôi muốn bán quách, mua cái SUV mới chạy cho sướng cái thân già, và khi xem cái quảng cáo của chiếc Jeep, tôi đã định đổi chiếc Isuzu Rodeo lấy chiếc Jeep.

Thứ nhất, máy chiếc Cherokee lớn hơn, chạy phải khỏe hơn, mấy chỗ thỉnh thoảng tôi đi câu rất cần một lòng máy lớn như thế. Quảng cáo khoe là kiểu Jeep Cherokee mới này có những bộ phận an toàn cho hầu hết mọi trường hợp. Tôi rất cần một chiếc xe như thế trong những chuyến đi câu hay đi chơi xa. Nhưng đọc tiếp thì thấy chiếc Jeep Cherokee vẫn không bảo vệ người lái chống lại một mối đe dọa nguy hiểm khác, đó là nếu người lái chiếc Jeep Cherokee này bị Montezuma trả thù.

Except Monterzuma's revenge. Chiếc Jeep Cherokee này không bảo vệ người lái nó chống lại được sự trả thù của Montezuma. Montezuma mà trả thù thì Jeep Cherokee cũng chẳng làm gì được.

Và đọc đến đó, thì tôi hiểu tại sao trong hình, tìm mãi tôi vẫn không thấy người lái xe ở đâu, trong khi cửa trước mở toang, và chung quanh, chỉ có cây cối mọc um tùm, xa xa là một ngọn núi.

Tôi tin chắc ông ta đang ở đâu đó sau một lùm cây, không muốn cho ai bắt gặp trong cơn thịnh nộ trả thù của Montezuma.

Montezuma là ai mà hành động trả thù lại kinh khiếp đến như thế?

Montezuma là hoàng đế của đế quốc Aztec, nay thuộc Mễ Tây Cơ từ năm 1502 đến 1520. Khi Cortez, nhà thám hiểm chinh phục đất đai người Tây Ban Nha tiến chiếm Mễ Tây Cơ, thì Montezuma bị bắt, bỏ tù khi quân Aztec tấn công lực lượng Tây Ban Nha khi lực lượng này sửa soạn rời Tenochtitlán, thủ đô của Aztec. Montezuma dĩ nhiên đã chết trong tù từ lâu, nhưng hồn của Montezuma vẫn lẩn quất đâu đó ở Mễ Tây Cơ, và thỉnh thoảng những người tới Mễ Tây Cơ chơi vẫn bị Montezuma rượt chạy gần chết, nhất là ghé Mễ Tây Cơ mà ăn uống bậy bạ.

Người lái chiếc Jeep Cherokee chắc cũng uống nước không tinh khiết hay ăn nhiều tamales, tacos quá, lại còn phá phách, khuấy lộn những phế tích của người da đỏ Aztec khiến Montezuma giận điên lên và tung đòn thù ra cho biết thân mà lần sau chừa đi.

Ông Carter hồi còn làm tổng thống Mỹ, trong một chuyến đi thăm Mễ Tây Cơ cũng bị Montezuma trả thù, chạy có cờ... hoa.

Có điều chúng ta thì không gọi là bị Montezuma trả thù. Chúng ta không có bất cứ một liên hệ nào với Montezuma, mà cũng chẳng bao giờ làm cho Montezuma phải bực bội như khi bị quân Tây Ban Nha bắt hạ ngục.

Cái quảng cáo đó, nếu qua Việt Nam, hay quảng cáo qua báo chí Việt Nam, thì Montezuma sẽ không bị lôi ra để gây sự chú ý của người đọc. Vì người Việt Nam không có lý do gì để chọc quê hoàng đế của đế quốc nay đã bị diệt vong là Aztec như thế.

Nếu cần, chúng ta đã có một nhân vật Đông phương gánh hộ để Montezuma khỏi bị lôi ra làm cho vất vả.

Montezuma trả thù những người đến Mễ Tây Cơ thì có thể hiểu được. Đang là một đấng quân vương oai hùng, thì bị quân Tây Ban Nha bắt bỏ tù chàng phải tức chứ. Do đó người ta mới nói là bị Montezuma trả thù. Chứ chúng ta thì mắc mớ gì tới Mễ Tây Cơ đâu mà bị ông ta trả thù như trong lối nói của người Bắc Mỹ?

Chúng ta liền lôi ông Tào Tháo, một nhân vật trong Tam Quốc, người đời Hán, làm tới chức thừa tướng, là một nhân vật giỏi nhưng gian hùng và rất đa nghi ra để thay cho Montezuma. Chúng ta không nói là bị Montezuma trả thù, mà nói là bị Tào Tháo đuổi. Nhưng bị trả thù hay bị đuổi thì cũng đều phải tông cửa xe chạy ra kiếm cái lùm cây mà ra phía sau giải quyết cho kín đáo.

Và như vậy thì Jeep Cherokee cũng chẳng thể cứu được.

Nhưng tại sao lại đổ cho ông Tào Tháo cái trò ác đức như thế thì tới nay tôi cũng không biết.

Chỉ biết rằng bị Tào Tháo đuổi thì nên chạy, không chạy thì vất vả nặng, kìa như Đổng Trác mà cũng còn phải sợ, còn phải khó khăn mấy phen như trong Tam Quốc Chí đã ghi lại, huống chi là chúng ta. Bị Tào Tháo đuổi thì chỉ có tìm đường chạy mới thoát.

Lúc ấy thì quả thật Jeep Cherokee hay Isuzu Rodeo thì cũng làm sao mà bảo vệ được.

Nghĩ vậy nên tôi ở lại với chiếc Isuzu này vậy. Dẫu sao, nó cũng đâu có thua chiếc Jeep Cherokee mấy.

Montezuma hay Tào Tháo đuổi thì ai mà chẳng phải chạy kiếm cái lùm cây mà nương náu! Trong những lúc như vậy thì Rodeo hay Cherokee cũng chẳng hơn gì nhau. Chịu khó bỏ thêm vài cuộn giấy Charmin hay White Cloud trong thùng xe là hết sợ Montezuma trả thù hay Tào Tháo rượt ngay.


ANH NGỮ TRONG ĐỜI SỐNG HÀNG NGÀY


(Bài số 67)

Bản chuyển tả do Quỳnh Anh thực hiện. Bài học số 67 sẽ được phát trên Hồn Việt Television trong tháng 4 năm 2010.

QUỲNH ANH:

Đây là chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày do Bùi Bảo Trúc phụ trách. Bùi Bảo Trúc, Lãm Thúy, và Quỳnh Anh xin kính chào quí vị.

Chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày đến với quí vị hàng tuần để ôn lại một số điều liên quan đến Anh ngữ mà quí vị gặp trong đời sống. Quí vị có thắc mắc xin liên lạc với Hồn Việt TV nhờ chuyển lại.

Thưa anh, kỳ này QA muốn xin anh nói về so sánh, về cách dùng so sánh của các tĩnh từ.

BBT

Cám ơn hai cô. Đây có phải là thắc mắc của cả hai cô không? Hay chỉ là thắc mắc của một mình cô QA?

LÃM THÚY

Thưa của cả hai.

BBT

Tôi không ngạc nhiên vì phụ nữ thì ai cũng thích so sánh cả. Nhưng thắc mắc của hai cô rất hợp lý.

Trong Anh ngữ có hai thể so sánh là so sánh giữa HAI DANH TỪ và so sánh giữa BA DANH TỪ TRỞ LÊN.

QA

QA nhớ so sánh giữa HAI DANH TỪ là COMPARATIVE và so sánh giữa BA DANH TỪ TRỞ LÊN là SUPERLATIVE.

BBT

Làm sao so sánh những danh từ này, cô Lãm Thúy còn nhớ không?

LÃM THÚY

Thực ra, chúng ta không so sánh danh từ, mà so sánh các tĩnh từ mô tả các danh từ này như QA nói ở trên. Chúng ta nói khó hơn, nguy hiểm hơn, đẹp hơn, nóng hơn, lạnh hơn. Thúy nhớ là văn phạm chia ra hai loại tĩnh từ là tĩnh từ ngắn và tĩnh từ dài. Tĩnh từ ngắn là tĩnh từ có MỘT âm, một SYLLABLE. Tĩnh từ dài là có HAI âm trở lên có đúng không thưa anh?

BBT

Đúng. Nhưng trên đời, bao giờ cũng có biệt lệ. Để lát nữa chúng ta sẽ nói về các biệt lệ này. Mời cô QA cho nghe vài tĩnh từ ngắn …

QA

Tĩnh từ ngắn là tĩnh từ có MỘT SYLLABLE. Thí dụ STRONG, WEAK, COLD, WARM, TALL…

BBT

Còn cô Thúy ?

LÃM THÚY

Đây là vài tĩnh từ có 2 SYLLABLES: MODERN, HONEST, COMPLEX…

BBT

Và đây là vài tĩnh từ có 3 SYLLABLES mà chắc hai cô đều đã biết: EXPENSIVE, DIFFICULT, LIBERAL … và 4 SYLLABLES như DEMOCRATIC, 5 SYLLABLES như CONSTITUTIONAL vân vân.

Bây giờ nói qua một trường hợp ngoại lệ. Có những tĩnh từ có 2 SYLLABLES nhưng vẫn được coi là tĩnh từ ngắn khi dùng để so sánh nếu chúng tận cùng bằng chữ "Y".

QA

QA biết hai tĩnh từ như thế, đó là PRETTY và COSTLY.

LÃM THÚY

Thúy nhớ cũng trong trường hợp đó là WEALTHY và HEALTHY.

BBT

Cám ơn hai cô. Trong cách so sánh hơn (COMPARATIVE), chúng ta thêm ER vào cuối của tĩnh từ ngắn đó. Thí dụ mùa hè ở Sài Gòn nhiệt độ có thể lên đên104 độ trong khi ở California, nóng nhất chỉ là 100 độ là cùng. Như vậy, nói Sài Gòn nóng hơn California thì cô QA nói thế nào?

QA

SAIGON IS WARMER THAN CALIFORNIA.

BBT

Đúng rồi . WARM là tĩnh từ ngắn. Thêm ER vào cuối để thành WARMER. Thế còn cô Lãm Thúy?

LÃM THÚY

MY SON IS NOW STRONGER AND TALLER THAN I AM.

BBT

Cám ơn hai cô. Đó là so sánh hơn với tĩnh từ ngắn có 1 SYLLABLE. Nhưng như đã nói ở trên, những tĩnh từ có 2 SYLLABLES nhưng tận cùng là chữ "Y" vẫn được coi là ngắn. Với những tĩnh từ này, chúng ta cũng chỉ thêm ER ở cuối. Nhưng trước khi thêm ER, chúng ta quăng chữ "Y" đi, thay vào đó là "I". Thí dụ…

QA

PRETTYPRETTIER; COSTLYCOSTLIER; WEALTHYWEALTHIER

LÃM THÚY

Còn HEALTHYHEALTHIER; HEAVYHEAVIER; LENGTHY LENGTHIER.

BBT

Bây giờ hai cô cho nghe những tĩnh từ đó trong nguyên câu.

QA

HER ÁO DÀI IS PRETTIER THAN MINE

TOKYO IS COSTLIER THAN TAIPEI

HIS FAMILY IS WEALTHIER THAN HERS

LÃM THÚY

AFTER RETURNING FROM THE HOSPITAL, HE LOOKS HEALTHIER THAN BEFORE

THIS DICTIONARY IS HEAVIER THAN ALL THESE BOOKS

THE STORY OF KIỀU IS LENGHTHIER THAN NHỊ ĐỘ MAI

BBT

Chúng ta vừa nói về cách so sánh của những tĩnh từ ngắn. Bây giờ qua cách so sánh của các tĩnh từ dài, tức là những tĩnh từ có từ 2 SYLLABLES trở lên. Ở trên, chúng ta đã kể ra 3 tĩnh từ HONEST, MODERN và COMPLEX. Cả ba đều có 2 SYLLABLES. Để so sánh hơn giữa HAI người, HAI vật, HAI sự kiện, chúng ta KHÔNG thêm ER vào cuối mà dùng MORE ở trước. Theo một cuộc thăm dò mới đây, Thụy Sĩ được coi là quốc gia chân chất, thật thà hơn Ý. Cô Lãm Thúy nói câu trên bằng tiếng Anh coi.

LÃM THÚY

ACCORDING TO THE REPORT, SWITZERLAND IS MORE HONEST THAN ITALY.

BBT

Mời cô QA cho nghe thí dụ của cô với MODERN.

QA

AT THE BEGINNING OF THE LAST CENTURY, JAPAN WAS MORE MODERN THAN CHINA.

BBT

Như vậy, hai cô đã biết dùng chính xác cách so sánh hơn , COMPARATIVE với các tĩnh từ ngắn và dài.

Bây giờ chúng ta nói về so sánh hơn nhất, SUPERLATIVE. Cách so sánh này không khó. Với tĩnh từ ngắn, chúng ta cho nó cái đuôi EST là xong.

Thí dụ WARM+EST; SMALL+EST; STRONG+EST. Mời cô QA.

QA

LAST THURSDAY WAS THE WARMEST DAY OF THE MONTH.

LÃM THÚY

MY YOUNGEST CHILD IS NOW FOURTEEN

Còn trường hợp của PRETTY, WEALTHY, HEALTHY… những tĩnh từ hai SYLLABLES tận cùng bằng "Y" thì chúng ta cũng bỏ "Y" đi và thay bằng "I" trước khi thêm EST phải không? Và nếu thế thì so sánh hơn nhất của PRETTY là PRETTIEST, WEALTHY là WEALTHIEST và HEALTHY là HEALTHIEST có đúng không?

BBT

Đúng. Bây giờ lại phải nhờ cô QA cho thí dụ.

QA

THE UNITED STATES IS STILL THE WEALTHIEST NATION IN THE WORLD. BUT THE HEALTHIEST NATION IS SWEDEN. VENEZUELA HAS THE PRETTIEST WOMEN IN THE WORLD.

BBT

Đó là cách so sánh hơn nhất của các tĩnh từ ngắn. Với các tĩnh từ dài, chúng ta đặt THE MOST ở trước là xong. DANGEROUS có 3 SYLLABLES nên là tĩnh từ dài. Nguy hiểm nhất là THE MOST DANGEROUS. Cô Lãm Thúy cho một thí dụ với THE MOST DANGEROUS coi.

LÃM THÚY

THE MOST DANGEROUS PLACE IN THE WORLD NOW IS AFGHANISTAN.

BBT

Cô QA, cô đặt một câu với INTELLIGENT coi.

QA

LÊ QUÍ ĐÔN WAS THE MOST INTELLIGENT BOY IN THE VILLAGE

LÃM THÚY

Anh cho Thúy hỏi; tại sao trong cách so sánh SUPERLATIVE chúng ta lại phải dùng THE ở trước như THE MOST INTELLIGENT BOY ; THE MOST DANGEROUS PLACE?

BBT

THE là mạo tự xác định , là một DEFINITE ARTICLE. Chúng ta dùng THE trước các danh từ chúng ta đã xác nhận, đã biết, hay chỉ có một duy nhất. Khi nói Lê Quí Đôn là chú bé thông minh nhất trong làng thì Lê Quí Đôn là chú bé duy nhất (thông minh) trong làng, do đó chúng ta dùng mạo tự THE. Mặt trời chỉ có một (mặt trời) duy nhất, do đó phải nói THE SUN. Tương tự chúng ta nói THE MOON; THE FATHER OF THE FAMILY; THE JAPANESE EMPEROR; THE PRESIDENT OF THE US…

Bây giờ tôi sẽ nói về những trường hợp đặc biệt, với cách so sánh không như những qui tắc văn phạm chúng ta vừa thấy ở trên. Có hai ba tĩnh từ chúng ta hay gặp, gọi là IRREGULAR COMPARATIVES.

Một là GOOD, BETTER và BEST.

Thí dụ HYUNDAI IS GOOD. TOYOTA IS BETTER. HONDA IS THE BEST.

Cô Lãm Thúy biết tĩnh từ BAD chứ? Hai thể so sánh hơn và hơn nhất của BAD là gì, có nhớ không? Cô cho nghe luôn cả ba thí dụ coi.

LÃM THÚY

So sánh hơn của BAD là WORSE và hơn nhất là WORST.

AMERICA’S ECONOMY WAS BAD IN 2007. IT BECAME WORSE IN 2008. THEN IT WAS WORST IN 2009.

BBT

Thôi như vậy cũng là tạm đủ về so sánh. Chúng ta còn trở lại với những cách so sánh này nhiều lần nữa trong tương lai.

Bây giờ tôi muốn chỉ các cô một vài thành ngữ dùng những cách so sánh vừa kể trên.

Trước hết là thành ngữ MY BETTER HALF. HALF là một nửa. Cái nửa tốt hơn của tôi là cách nói tâng vợ hay chồng lên. MY BETTER HALF là nhà tôi, có thể dùng để gọi vợ, hay chồng.

LÃM THÚY

Cho Thúy góp một câu tục ngữ mà Thúy nghe từ mấy đứa con ở nhà: BETTER LATE THAN NEVER là muộn còn hơn không phải không thưa anh?

BBT

Đúng ra phải là IT IS BETTER LATE THAN NEVER.

Có một câu rất giống câu của chúng ta. Đố cô QA câu này giống câu nào trong tiếng Việt: BETTER BE THE HEAD OF A DOG THAN THE TAIL OF A LION.

QA

Làm đầu gà còn hơn làm đuôi trâu.

BBT

Chứ không phải là thà làm bà lớn của ông bé còn hơn làm bà bé của ông lớn? Cô Thúy chắc đã phải nghe câu này rồi: FOR BETTER OR FOR WORSE, ở đâu vậy?

LÃM THÚY

Ở đám cưới, trước linh mục chủ lễ phải không ạ? Thế còn …IS BETTER THAN NOTHING là câu của Nguyễn Tất Nhiên phải không Quỳnh Anh?

QA

Đúng rồi, trong bài THÀ NHƯ GIỌT MƯA đúng không Lãm Thúy? Là "có còn hơn không".

BBT

BETTER cũng còn thấy trong câu này nữa: TWO HEADS ARE BETTER THAN ONE là…

LÃM THÚY

Hai ý kiến bao giờ cũng hay hơn là một.

BBT

Hai cô chắc không ai học trường Trưng Vương ở Sài Gòn chứ? Tôi chắc là không nên mới cho hai cô nghe câu này: YOU MAKE A BETTER DOOR THAN YOU DO A WINDOW.

QA

Chắc ông thầy định diễu Trưng Vương khung cửa mùa thu đây. Có DOOR, có WINDOW thì nhất định là Trưng Vương khung cửa mùa thu chứ còn gì nữa.

BBT

Không phải vậy nhưng hễ nghĩ tới câu này, thì tôi lại nhớ ngay đến câu hát đó. YOU MAKE A BETTER DOOR THAN (YOU DO) A WINDOW. Tôi vẫn không biết tại sao câu này lại có nghĩa là ông, bà, cô đang đứng chắn trước mặt, xích ra một bên hộ tôi đi. Thí dụ tôi đang ngồi xem TV, có người đứng ngay trước máy truyền hình, muốn yêu cầu ông ta đi chỗ khác, thì chúng ta nói HEY… YOU MAKE A BETTER DOOR THAN A WINDOW! chứ không phải cô đứng đó tôi không trông thấy khung cửa mùa thu… đứng ra chỗ khác được không… Dẫu sao thì cũng cẩn thận hỏi để biết chắc hai cô không học Trưng Vương mới đem câu đó ra nói. Bây giờ là mấy thành ngữ với BEST.

EAST, WEST, HOME’S BEST là gì, cô Lãm Thúy đoán thử xem…

LÃM THÚY

Đi đông, đi tây không đâu bằng nhà.

BBT

Giỏi quá. Chủ nhật mọi người mặc những bộ quần áo đẹp nhất tiếng Pháp nói là ENDIMANCHER. Tiếng Anh cũng có những chữ tương tự: IN SUNDAY BEST. Thí dụ ANYTIME I SEE HIM, HE IS ALWAYS IN HIS SUNDAY BEST.

Tôi không biết nấu nướng, nhưng biết có một thứ sốt này nếu cho thêm vào thì món gì cũng trở nên ngon ngay: HUNGER IS THE BEST SAUCE.

QA

Chắc ông thầy nấu món mầm đá như Trạng Quỳnh nấu cho vua Lê chứ gì. Cứ đói bụng là món gì cũng thành ngon. Hàng xóm QA có một cậu con trai không cao lắm. Có lần cậu ấy nói câu này với con QA: BEST THINGS COME IN SMALL PACKAGES, QA không biết có phải cu cậu tự khoe mình , tự bào chữa cho chuyện chỉ có 5 feet 5 hay không ?

BBT

Đúng. Dịch là đồ tốt trong gói nhỏ thì không được. Nhưng tiếng Việt có câu gần giống như câu đó: bé hạt tiêu. Còn một câu này nữa cũng có chữ BEST: SAVE THE BEST FOR LAST. Các EMCEE hay nói câu này vào cuối chương trình đại khái người hát cuối không phải là ca sĩ dở, mà vì chương trình để dành cho màn cuối. Và câu này cũng được dùng để kết thúc bài học Anh ngữ hôm nay.

QA

Thưa quí vị, đó là kết thúc bài học thứ 67. Chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày của Hồn Việt Television đến đây xin tạm chấm dứt. Chương trình sẽ trở lại trên màn ảnh Hồn Việt Television trong bài học tới. Bùi Bảo Trúc, Lãm Thúy và Quỳnh Anh xin kính chào quí vị.