Ngày 26 tháng 7 năm 2010
Bạn ta,
Kate Hudson, người nữ diễn viên trẻ tuổi, con gái của Goldie Hawn đã được tuần san People chọn để đưa vào danh sách những người đẹp nhất trong mấy năm liên tiếp. Xem hình cô trong báo và nhìn thấy cô vài lần trên màn ảnh truyền hình, tôi không thấy phải phản đối sự lựa chọn của tờ People. Rất đồng ý là khác.
Nhưng rồi đọc tiếp tờ People, tôi lại được biết thêm một chi tiết khác về cô: Kate Hudson thỉnh thoảng quên đánh răng.
Vậy mà cô vẫn đẹp. Tuy thế, có thể tôi chưa được nhìn thấy cô trong những lần cô quên làm công việc mà nha sĩ của cô vẫn nhắc nhở cô, đó là quên đánh răng.
Tưởng tượng cô vừa ở tiệm ăn đi ra, cô gặp bạn, cô cười với bạn. Kate Hudson có nụ cười giống mẹ cô, Goldie Hawn, hết sức. Hai người khi cười, bao nhiêu răng bầy ra hết, không thiếu một chiếc nào, cho dù là răng hàm hay răng cửa, răng nanh. Người cẩn thận có thể đếm đầy đủ. Nhưng đó là những nụ cười đẹp, những nụ cười thoải mái không một nỗ lực kìm giữ lại. Trông hai mẹ con cô cười, ngày đang u ám cũng rực rỡ nắng huy hoàng.
Thế vậy khi quên không đánh răng thì sao? Chắc cũng phải miếng rau dính vào kẽ răng, miếng thịt kẹp ở chân răng chứ. Ðẹp thì đẹp, tài tử thì tài tử, quên đánh răng thì cũng như người... thường thôi.
Khi ấy có còn đẹp không?
Lúc còn nhỏ, chúng tôi được mẹ chúng tôi dặn dò kỹ lắm: trước khi ra đường bao giờ cũng phải đánh răng cho sạch rồi mới được đi. Các bà mẹ Mỹ thì nhắc con gái phải mặc đồ lót sạch và mới kẻo lỡ bị tai nạn, vào nhà thương người ta cười cho. Mẹ chúng tôi chỉ nhắc chúng tôi đánh răng. Cái bàn chải nhỏ luôn luôn trong túi và một tuýp kem đánh răng là dấu tích của những dặn dò mấy chục năm trước.
Kate Hudson thỉnh thoảng quên, nhưng chúng tôi thì không.
Khi có miếng rau xanh dính ở răng thì cô có còn ở trong danh sách 50 người đẹp nhất của báo People nữa không? Có thể vẫn còn, nhưng khi có miếng rau thì trông cũng nản lắm. Phải nhờ người nói khéo với cô để cô đi đánh răng, hay đừng cười hết cỡ nữa.
Nhưng làm sao nói với cô? Nói để cho cô... ngượng chín người đi hay sao? Hay cứ để vậy mà coi.
Một lần đã lâu, tôi gặp một phụ nữ không phải là Kate Hudson. Tôi biết Kate Hudson, nàng không phải là Kate Hudson, theo kiểu nói của một thượng nghị sĩ chọc quê ông Dan Quayle tại cuộc tranh luận giữa hai ứng cử viên phó tổng thống (I knew John Kennedy, you are not John Kennedy).
Không là Kate Hudson, nàng lại còn rất hung hãn trong lúc nói chuyện văn chương với vài ba người bạn của tôi. Nàng "giảng" cho chúng tôi về các khuynh hướng văn học mới ở Tây phương. Chúng tôi tự nhiên bị nàng coi là học trò ngồi nghe nàng giảng. Ðúng lúc nàng đang nói về Romain Gary, về Nathalie Sarraute, về Alain Robbe-Grillet và Michel Butor... thì tôi thấy miếng rau xanh ỡ kẽ răng nàng.
Trông nàng lúc ấy nản lắm. Ðể nguyên nhan sắc cũng đã không nhiều. Lại thêm cái trò hung hãn lên lớp mọi người, coi thiên hạ như cỏ rác hết. Nên miếng rau xanh lại càng làm cho phong cảnh hết sức nản chí bầu cua. Hai người bạn của tôi có thể biết nhưng vẫn ngồi nghe chăm chú. Còn tôi thì đau khổ vì miếng rau xanh đó vô cùng. Nàng thì vẫn thuyết giảng cho chúng tôi về văn chương. Ngó đồng hồ, tôi thấy cần phải về, không thể ngồi nghe nàng dậy học miễn phí nữa. Tôi đưa tay lên miệng, chỉ vào răng mình. Nàng ngưng nói, mắt nhìn dò hỏi. Tôi thấy không thể không nói cho nàng biết về miếng rau xanh, nên đem hết can đảm nói cho nàng biết chi tiết không hề dính dáng gì đến những chuyện văn chương nàng đang thuyết cho chúng tôi nghe. Nàng thò tay kéo miếng rau ra khỏi kẽ răng rồi... ực một cái.
Chuyện văn chương kết thúc ngay sau đó, và cả ba chúng tôi cùng ra về.
Không biết Kate Hudson lúc có miếng rau xanh thì như thế nào? Có thuyết về văn chương Mỹ, về Jack Kerouac, về Allen Ginsberg... cho tôi nghe không?
Ðừng có mà dại dột!
Ngày 27 tháng 7 năm 2010
Bạn ta,
Chuyện đổi giống cho một vài chữ trong các bài hát ("em" thành "anh", "anh" thành "em" ) thực ra không phải chỉ thấy một số ca sĩ làm cho những ca khúc của chúng ta, mà luôn cả các bài hát của Mỹ cũng thấy có những trường hợp tương tự.
Nhưng có khi cũng phải đổi thật. Một giọng nữ, thí dụ khi hát bài Mộng Dưới Hoa mà cứ "... chưa gặp EM, tôi vẫn nghĩ rằng..." thì kỳ quá. Nhưng đổi "em" thành "anh" thì lại càng kỳ cục hơn: " chưa gặp ANH, tôi vẫn nghĩ rằng..." bởi vì sau đó "em" sẽ nghĩ gì? Nghĩ rằng " có một... ông béo... đẹp như trăng..." ư?
Không được một chút nào hết.
Mà để nguyên thì cũng không được. Các giọng nữ nên tránh bài hát này vì sửa, thay giống cho người trong lời ca đã không được mà không thay giống thì lại càng ghê rợn hơn.
Bài Jamaica Farewell từ bao nhiêu năm nay tôi vẫn chỉ nghe qua giọng của Harry Belafonte. Tôi chưa nghe một giọng nam nào khác hát bài này. Giọng nữ thì lại càng không nghe bao giờ.
Bài hát viết bằng điệu calypso kể chuyện một người đàn ông trên một chiếc tầu buồm đi lang bạt kỳ hồ, đến Jamaica, một đảo quốc ở ngoài khơi biển Trung Mỹ thì tầu ghé lại. Chàng quen một phụ nữ ở đó nhưng ít ngày sau, tầu chàng lại rời bến, chàng phải bỏ lại người em bé bỏng -- my little girl -- ở Kingston, Jamaica. Chàng đi mà biết còn lâu lắm mới trở lại Kingston nên chàng nhớ nàng điên cuồng, trái tim trĩu nặng, đầu ngoảnh lại ngó tìm nàng, không dứt ra mà đi được:
... but I'm sad to say I'm on my way
won't be back for many a day
my heart is down, my head is turning around
I had to leave my little girl in Kingston town...
Mấy hôm trước tôi tìm được một đĩa CD của Patti Page với nhiều bài tôi rất thích, trong đó lại có cả bài Jamaica Farewell. Tôi vội vàng về nhà nghe thử, tò mò coi giọng nữ sẽ hát bài này như thế nào, coi Patti Page bỏ lại... cái gì ở Kingston, bỏ lại người em bé bỏng (my little girl) hay người anh to béo (my big fat boy)... coi Patti Page có đổi giống cho kẻ bị bỏ lại ở Kingston không.
Nếu Patti Page bỏ lại "my little girl" như lời ca nguyên thuỷ thì kỳ chết. Phụ nữ sao mà kỳ vậy chứ!
Vì nếu để nguyên người em bé bỏng -- my little girl -- thì Patti Page như... vậy ư? Thế thì tại sao mấy chục năm nay giọng hát này hát những bài tình ca (nam nữ) hay thế? Nào I Went To Your Wedding, nào Tennessee Waltz, nào Changing Partners, nào How Much Is That Doggie In The Window?...Toàn là những tình ca đôi lứa, về tình yêu của đàn ông, đàn bà.
Chắc Patti Page không như vậy. Nhưng nếu "my little girl" là một đứa bé hai ba tuổi, thì bộ Patti Page là mẹ của em bé hay sao? Mẹ gì lại ham chơi thế? Leo lên tầu là đi mất đất luôn vậy? Ði không biết bao giờ mới trở lại đón con. Mẹ sao mà tồi thế?
Nhưng mọi phỏng đoán của tôi đều sai bét. Patti Page đổi giống cho... đứa ở lại Kingston để thành "my little boy".
Nhưng như vậy thì lại càng kỳ hơn. Patti Page tự nhiên biến thành một nữ du khách sồn sồn, ghé lại Jamaica là kiếm ngay được một cậu gigolo để yêu cuồng sống vội vài ba ngày, rồi lại lên tầu đi chỗ khác, kiếm một toy boy khác vui chơi tiếp.
Ý nghĩa của bài Jamaica Farewell hát bằng giọng nữ phải là như thế, cho dù có đổi giống hay không đổi giống cho nhân vật trong lời ca của bài hát thì cũng vậy.
Tốt hơn là né luôn, không hát nữa mới được. Ðổi làm sao cũng không thể nghe lọt tai.
Không thể có những người đàn ông kỳ lạ như thế này được:
"Anh" tôi ưa đứng / Nhìn trời xanh xanh / Mang theo đôi mắt / Buồn vương giấc mơ...
Hay: Tôi có người "anh" nhỏ / Xanh xanh đôi hàng mi / Môi hồng (?) vừa đương độ / Chưa biết sầu biệt ly...
Hay: Chiều tím, chiều nhớ thương ai, người "anh" tóc (?) dài...
Phụ nữ nên tránh những ca khúc như thế. Họ có thể lấy ca vát của đàn ông đeo thì được. Nhưng hát những bài hát của giọng nam thì không được.
Phụ nữ nào dám hát câu hát này của Lam Phương: "Nhiều đêm chăn gối bên người không quen biết..."
Ðố đấy
Ngày 28 tháng 7 năm 2010
Bạn ta,
Nếu có người không lái được xe nữa mà cũng không có bất cứ một cơ hội nào để ngồi vào tay lái xe mà cứ nằng nặc đòi người khác bỏ tiền ra mua cho cái xe rồi đậu nó trong ga ra để có cái thẻ chủ quyền chứng tỏ mình có xe để... ngắm chơi thì bạn nghĩ làm sao.
Ở Boston có một người như thế. Chàng năm nay 53 tuổi, tên cũ là Robert Kosilek, nay là Michelle sau khi được toà chấp thuận cho đổi tên. Lý do chàng xin đổi tên là vì chàng nói chàng là một người đàn bà bị "nhốt" trong cơ thể của một người đàn ông. Chàng phải trở thành đàn bà. Ðổi xong tên, việc trở thành đàn bà của "nàng" vẫn chưa hoàn tất vì cái nhà tù giam người đàn bà của "nàng" ở trong vẫn còn nguyên. Nghĩa là "nàng" vẫn còn nguyên nhưng thiết bị mà các bà mụ oái oăm nặn cho "nàng". "Nàng" vẫn là một người đàn ông đầy đủ các bộ phận.
"Nàng" đòi chính phủ của tiểu bang Massachusetts phải trả tiền để "nàng" giải phẫu cho thành một người đàn bà hoàn toàn, không thừa, không thiếu khúc nào. Tiểu bang không chịu, "nàng" kiện tiểu bang, nại Tu Chính Án số 8 nói rằng tiểu bang đã trừng phạt "nàng" một cách tàn bạo và khác thường (cruel and unusual punishment).
Có chuyện trừng phạt tàn bạo và khác thường ở đây là vì "nàng" đang bị tù về tội giết vợ. "Nàng" bị tù chung thân và sẽ không bao giờ được khoan hồng. "Nàng" sẽ ở tù cho đến lúc được chuyển qua nhà quàn. Ðó không là chuyện "nàng" phản đối và coi là những trừng phạt tàn bạo và khác thường. Tàn bạo và khác thường là tiểu bang không cho "nàng" giải phẫu đổi giống bằng tiền của tiểu bang.
Nhưng trường hợp của chàng / nàng thì làm đàn ông hay làm đàn bà cũng có gì khác nhau đâu. Làm đàn ông tiếp như con Tạo trớ trêu đã chơi khăm chàng thì cũng bốn bức vách cho đến khi chết. Mà làm đàn bà thì cũng bốn bức vách cho đến lúc chết. Làm đàn ông thì chàng cũng không còn có thể nay chị nọ, mai chị kia, đi ăn, đi chơi, đi nhẩy đầm, gieo rắc khắp bốn phương như cái châm ngôn của nhà xuất bản Larousse -- Je sème à tous vents -- được. Có sửa sang, cắt đây, nhíu đó, mở chỗ này, bơm chỗ kia để thành một chị thì chị cũng có làm được gì cho bõ những ngày cơ cực. Cách gì có thể Victoria's Secrets diện vào, nước hoa thơm lừng để nay "date" cậu này, mai "date" cậu nọ, mốt làm khốn khổ thân đời một thằng cha khác, tuần tới là làm tan nát đời hoa một chàng kia.
Thế thì sửa làm gì cho tốn tiền tốn bạc của Massachusetts? Chính phủ tiểu bang không chịu là phải lắm. Mua cái xe thì phải chạy. Không chạy được, không được cho đi đâu thì mua xe về làm gì?
Cũng thế, Michelle Kosilek có sửa hết trong ngoài thì cũng có làm được gì. Mà nếu kỹ thuật tân kỳ có sửa được hoàn toàn rồi, thì ở tuổi ngũ tuần đó, cơn đại hoạ menopause nhào xuống, phủ chụp lên đời nàng rồi thì... sửa làm gì nữa cho tốn tiền vô ích?
Thế nên cách hay nhất, đỡ tốn kém nhất, lại không còn bị kiện là trừng phạt tàn bạo và bất thường là chính phủ Massachusetts xuống Virginia kiếm Lorena Bobbitt, người phụ nữ có đường dao tuyệt vời từng một lần vung ánh thép, chính xác và hữu hiệu hơn Kinh Kha trong Tâm Sự Kẻ Sang Tần của Vũ Hoàng Chương: "Một nhát dao bay nghìn thuở đẹp..."
Mời Lorena Bobbitt lên Boston, rồi "chín tầng gươm báu trao tay" đẩy vào phòng cho Lorena vung gươm sau mấy năm không được dùng tới đường gươm ác liệt ấy là xong ngay. Quăng cho một ít bông băng là xong chứ gì.
Hết bị lôi Tu Chính Án số 8 ra kiện cáo lôi thôi, mà hai ba phía đều vui vẻ cả.
Phía chính phủ và dân chúng tiểu bang thì không phải tốn tiền.
Phía Lorena thì có dịp ôn lại đường đao.
Còn Michelle Kosilek thì không còn than là... thừa thãi gì nữa.
Ngày 29 tháng 7 năm 2010
Bạn ta,
Mục Mantrack của tờ Playboy, tờ báo mà bạn đọc trung thành từ hơn 40 năm nay không bỏ sót số nào như có lần bạn khoe với tôi, là mục càng ngày càng cho thấy là nên bị dẹp bỏ vì nó quá vô duyên, ấm ớ và ngớ ngẩn.
Nó hoàn toàn không làm được bất cứ gì để giúp cho người đàn ông tay chơi của thế giới lịch lãm thêm ra được chút nào.
Thí dụ như lần người phụ trách mục này chỉ cách thắt cái nơ con bướm bằng những bức minh họa rất chi tiết chẳng hạn. Nhưng đã là playboy, đã là tay ăn chơi lịch lãm, đã là độc giả của tờ báo này mà còn phải học thắt cái nơ con bướm hay sao? Tay chơi gì mà nhà quê tận mạng vậy? Nếu không biết thắt nơ con bướm (nguyên đó đã là một chuyện quê cùng mình rồi) thì cũng không nên tự mình thắt lấy. Hãy để đôi bàn tay có những móng đỏ của người đang đứng phía trước kéo cái cổ xuống, choàng cái nơ quanh cổ áo, thắt nó lại trong lúc mùi nước hoa thoang thoảng lãng đãng xa gần mới phải. Tại sao phải tự mình thắt lấy? Tại sao đến bây giờ mà vẫn còn phải học để thắt cái nơ con bướm dễ ẹc đó?
Hay có lần khác, mục này còn dậy độc giả làm cách nào, bằng ba ngón, ngón cái, ngón trỏ và ngón giữa, tháo được cái khóa nịt vú. Ðức Khổng Tử nói rằng ân oán chỉ nên cởi chứ không nên buộc lại. Nịt vú cũng thế, không nên cài bao giờ. Nhưng nếu đã cài, thì cũng không việc gì đến người đàn ông phải thò ba ngón tay, loay hoay tháo cái khóa oan nghiệt đó ra. Việc ấy là của chủ cái... thiết bị (?) rắc rối đó. Người đàn ông lịch lãm, tay chơi (dẫu cho có chân tu) thì cũng không bao giờ nên động thủ trong những trường hợp như vậy.
Hay lần khác, mục này dậy cách cầm đũa sao cho thanh lịch, làm sao xếp cái va ly, làm sao gấp cái jacket mà không bị nhăn...
Toàn là những việc làm ấm ớ, vô bổ.
Nhưng những chỉ dẫn trong một số gần đây của tờ báo này mới thực là kỳ quái. Người phụ trách chỉ cách cho độc giả làm thế nào quấn cái khăn turban.
Ðọc kỹ những lời chỉ dẫn có 4 bức họa đi kèm, thì người ta thấy ngay kiểu turban được chỉ cách quấn không phải là kiểu của người Sikh để che kín toàn thể mái tóc được búi ngược lên đỉnh đầu; mà nó cũng không phải kiểu turban của mấy ông thầy tu Hồi giáo ở Iran như Ayatollah Khomeini, Rafsanjani... mà là kiểu turban của mấy cậu Taliban ở Afghanistan.
Cách quấn turban cũng không khó lắm: lấy một tấm vải chiều ngang chừng 45cm, chiều dài khoảng 9 mét... rồi quấn lên đầu mấy vòng, bỏ lòng thòng một khúc khoảng 60cm. Thế là xong.
Nhưng xong rồi thì làm gì với cái turban trông cứ như Mullah Mohammad Omar... thiếu bộ râu hai năm không cạo?
Ði ra phi trường, luồn lách, né tránh mấy cái máy dò kim khí ở cửa kiểm soát an ninh, kiếm cái tầu bay leo lên chơi? Hay thuê cái taxi chạy đến trước căn nhà số 1600 đại lộ Pennsylvania xớ rớ đứng chơi, chờ Michelle xuất hiện để bẹo má một cái? Hay dừng xe lại trên cầu Golden Gate ở San Francisco, lôi trong túi ra miếng giấy, hí hoáy viết vài chữ?
Toàn là những trò chơi dại dột!
Bộ muốn ăn đòn nhừ tử rồi bị đem quăng vào mấy cái chuồng ở trại X-Ray trong căn cứ Guantanamo, phát cho cái thảm nhỏ để mỗi ngày chổng đít cầu kinh 5 lần, không được cho ăn thịt quay, xá xíu mãn đời sao?
Hay là ra phố kiếm cái burka choàng lên đầu người em bé bỏng rủ ra phố ăn kebab thịt cừu cho cả xóm bịt mũi chơi?
Rõ thật là vô duyên. Trong khi ở nước Mỹ, cái turban quấn theo kiểu Pastun ở Afghanistan trên đầu lập tức tạo ra những cái nhìn nghi kị, ghê tởm, thù nghịch, có thể đưa tới bạo hành, thì tờ Playboy dậy cho các tay chơi làm sao quấn lên đầu cho đúng cách!
Chỉ có một cái khăn nên quấn trên đầu, đó là cái khăn trong một bài thơ của ông Thi Sĩ Trung Niên Bùi Giáng. Mà cái khăn này thì quấn quá dễ, chẳng cần ai chỉ cách.
Ông Bùi Giáng viết trong bài thơ của ông rằng một hôm thấy một cô gái lội qua con suối, quần áo, thân thể ướt nhẹp phải cởi quần áo ra phơi. Ông ngồi ngó, thấy không đành tâm, đang đội cái khăn trên đầu, ông tháo ra cho cô mượn để lau người cho khô. Chợt nhớ cái khăn quấn trên đầu để mỗi lần khấn vái tổ tiên, nhà thơ ân hận nghĩ đã xúc phạm đến tiền nhân. Thì may sao, tổ tiên ông dưới mồ thức dậy nói rằng cô gái cứ tự nhiên dùng khăn lau bất cứ chỗ nào cũng được.
Khăn như thế mới nên dậy để quấn chứ turban của Taliban quấn vào đầu làm gì cho ốm đòn, lại chẳng có ma nào mượn mà lau... bất cứ chỗ nào cũng được!
Ngày 30 tháng 7 năm 2010
Bạn ta,
Tờ Orange County Register cho biết là tại nghị viện tiểu bang California đang có một dự luật chờ được biểu quyết, và nếu được thông qua, và được ký ban hành, thì nó sẽ đưa tới rất nhiều thay đổi trong cách lái xe của người dân ở đây.
Nguyên do là vì một độc giả hỏi tờ báo này rằng lái xe mà cho chó (hay mèo?) ngồi trên lòng có vi phạm luật giao thông không, thì nhà báo cho biết hiện nay thì không, nhưng dự luật đang nằm ở nghị viện có ghi những đề nghị cấm hẳn việc làm đó.
Mà không chỉ có thế, dự luật còn cấm thêm một số chuyện khác nữa. Thí dụ đánh móng tay, giũa móng tay, tô son môi, đánh phấn, chải tóc, ăn uống, nói chuyện điện thoại, nghe radio và tất cả các việc làm khác có thể làm chia trí người lái xe.
Chính sự đề cập đến những việc làm cho người lái xe không tập trung được sự chú ý là điều rất đáng nói ở đây.
Tưởng tượng đang chăm chú lái xe, tự nhiên có tiếng gọi giật giọng yêu cầu bình luận về một người nào đó trong buổi tiệc ở nhà người bạn hồi tối. Lập tức, tâm trí của người lái xe bị chia ra làm hai ngay. Một nửa phải tiếp tục làm việc bình thường để giúp người lái tuân thủ luật giao thông của tiểu bang: dùng đèn hiệu khi đổi hướng, không chạy quá tốc độ cho phép, ngưng tại bảng stop vân vân. Nửa kia phải nhớ lại người có mặt trong buổi tiệc là ai, rồi phải nghĩ ra tất cả những điều xấu xa về đương sự để trả lời cho xuôi tai và vui lòng người hỏi. Phải xoáy vào tuổi tác (già, rất cao niên, tăng thêm vài tuổi) của đương sự, kế đến là những chi tiết bất lợi khác như nhan sắc (không có gì, xấu là khác), thời trang (nhà quê nhà quáo, hở hang quá nhiều một cách không cần thiết), cách ăn nói (vô duyên, thiếu hiểu biết) và những chuyện khác chung quanh đương sự như giọng nói, cách đi đứng vân vân.
Nghĩ ra được bằng ấy điều thì còn đâu tâm trí mà lái xe cho an toàn được nữa. Dự luật cấm hẳn những việc có thể tạo chia trí cho người lái xe như vửa kể.
Nhưng những nỗ lực bình luận (bất lợi bằng những chi tiết xấu xa như trên) thì cũng chỉ thỉnh thoảng mới được đem ra sử dụng trong khi những việc được coi là có thể tạo chia trí cho người lái thì lại rất nhiều và lúc nào cũng có thể diễn ra trong xe: "Ối giời ơi! Suýt nữa bố (?) đụng phải cái Mẹc xơ đì của người ta nhá... Bố sang lên (?) phải đi... chậm lại... không, nhanh lên cho em coi con mụ nào lái chiếc BMW thế kia... Ối giời đất ơi... bố không thấy à? Con mụ X đấy thôi... sửa cho lắm vào... cái rốn bị kéo lên thành cằm có lỗ của Kirk Douglas rồi thấy chưa... Sao bố lái kỳ thế... sang lên giữa đi... Bố lái như thế là em bị máu nhồi cơ tim rồi ai lo (?) cho bố... Bố thấy cái Lếch Xịt trắng sau cái Tồ Dô Ta đỏ không... Em mê cái xe đó bố ạ... Bỏ mui ra, xõa tóc cho bay trong gió thì khối đàn ông trung niên chết đứ đừ vì nhan sắc vợ của bố đấy bố ạ... Ấy, bố đừng đi sát đít (xe) con mẹ đằng trước... Úi giùi ui... sao bố cứ đi theo nó hoài vậy? Quẹo tay mặt, đi đường khác đi...Em mặc cái bộ Xanh Dôn này được chứ hả bố... ai biết em mua xeo ở Xao Cốt Pờ La Da... Xanh Dôn mà lại mầu xanh rờn thế này khó kiếm lắm đấy nhá... Ô kìa, tại sao không vào cái ếch dít này? Ði quá rồi đó bố..."
Dự luật cấm hẳn những việc làm tạo chia trí như thế, và cảnh sát công lộ CHiP (California Highway Patrol) được lệnh chặn những xe như vậy và kẻ vi phạm (tức là người gây chia trí cho người lái) có thể bị còng tay, dán duct tape vào miệng cho hết nói nhảm, quăng ra ghế sau làm... back seat driver (người lái xe ngồi ghế sau) cho đúng nghĩa và giúp duy trì an toàn trên công lộ cho người lái.
Nhưng tại sao mãi đến nay mới có một dự luật như thế mà có rồi tại sao còn ngâm ở nghị viện chưa chịu thông qua, ban hành cho những người lái xe nhờ?
ANH NGỮ TRONG ĐỜI SỐNG HÀNG NGÀY
(Bài số 85)
Bản ghi chép do Lãm Thúy thực hiện. Bài học số 85 sẽ được phát trên Hồn Việt Television trong tháng 9 năm 2010.
QUỲNH ANH:
Đây là chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày do Bùi Bảo Trúc phụ trách. Bùi Bảo Trúc, Lãm Thúy, và Quỳnh Anh xin kính chào quí vị.
Chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày đến với quí vị hàng tuần để ôn lại một số điều liên quan đến Anh ngữ mà quí vị gặp trong đời sống. Quí vị có thắc mắc xin liên lạc với Hồn Việt TV nhờ chuyển lại.
LÃM THÚY
Hôm nay, Thúy muốn anh chỉ cách ăn nói thế nào cho lễ phép. Thúy hiểu là FORMAL khác với POLITE. Thúy muốn được chỉ cách dùng POLITE chứ không cần FORMAL.
BBT
Cám ơn cô Thúy. Tôi cũng định đề cập tới vấn đề này từ lâu thì nay cô lại hỏi.
QA
Thưa anh, anh cho một thí dụ để QA hiểu sự khác biệt giữa FORMAL và POLITE.
BBT
FORMAL là mặc tuxedo, đeo nơ đen, nghiêng mình chào ,khụyu chân xuống một chút trước mặt nữ hoàng Anh, thưa gửi YOUR MAJESTY vân vân. POLITE là ngồi ăn, quay sang hỏi "Ông bà dùng món tôm hùm được không?" Hỏi "Ông bà "đớp" được chứ …" là không POLITE mà cũng không FORMAL chút nào cả. Lối ăn nói, ngôn từ như vậy là IMPOLITE, là RUDE.
LÃM THÚY
Thí dụ của anh với chữ "đớp" thì dĩ nhiên là IMPOLITE rồi. Nhưng trong Anh ngữ người ta dùng động từ gì cho câu nói lễ phép hơn. Thí dụ I WANT THIS, I WANT THAT thì nhất định là không POLITE rồi.
BBT
Tôi kể chuyện này để sau đó sẽ nói tiếp về cách nói sao cho POLITE. Chuyện kể có hai nhà ngoại giao Anh và Pháp ngồi cạnh nhau trong một bữa tiệc. Nhà ngoại giao Anh có vẻ dè bỉu, coi thường cách ăn nói của người Pháp, nói rằng cái lễ phép, ngoại giao, ngôn từ dùng nhiều uyển ngữ EUPHEMISM của người Pháp chẳng qua chỉ là một hơi gió thoảng, không làm được gì hết. Nhà ngoại giao Pháp đáp đúng là như thế, nhưng khi đem cái hơi gió đó bơm vào vỏ xe thì cái xe chạy êm hơn là chạy bằng những cái bánh xe gỗ.
Chuyện bơm không khí vào bánh xe là việc làm cho cái bánh xe mềm đi, xe đỡ sóc.
Tiếng Anh cũng thế, khi muốn nói cho lễ phép, người ta dùng những động từ có khả năng làm cho chuyện dịu đi, mềm đi. Đó là những động từ gọi là SOFTENED VERBS. Mấy câu cô Thúy nêu ra ở trên nghe không … mềm, không dịu chút nào.
Nhưng khổ một nỗi là khi mới học tiếng Anh, hay khi nói tiếng Anh ở một trình độ nào đó thì người ta, mặc dù không cố ý, vẫn trở thành IMPOLITE, thiếu lễ phép mà có khi không biết.
QA
QA nhớ là những bài vỡ lòng tiếng Anh thì chỉ dậy QA nói nhữngcâu như I WANT THIS, I WANT THAT như Thúy nêu ra ở trên mà thôi.
BBT
Đúng thế, nên câu hỏi WHAT DO YOU WANT? rất đúng văn phạm nhưng nghe đầy hăm dọa, hay ít ra thì cũng là không POLITE mấy. Tưởng tượng bước vào một cửa tiệm ở Mỹ, mà nghe câu WHAT DO YOU WANT? thì cũng sợ thật. Nếu không sợ thì cũng thấy rất là RUDE.
LÃM THÚY
Vậy phải nói thế nào thưa anh, khi muốn hỏi phía bên kia cần gì. Thí dụ như tại cửa hàng của Thúy chẳng hạn. Khách đến mà hỏi WHAT DO YOU WANT? thì sẽ khó thấy khách trở lại lần nữa.
BBT
Chúng ta dùng SOFTENED VERBS. Một trong những SOFTENED VERBS là động từ WOULD. Thay vì nói WHAT DO YOU WANT? chúng ta sẽ nói thế nào?
LÃM THÚY
Thúy có nghe cách dùng này rồi nhưng hôm nay mới biết WOULD là một SOFTENED VERB. Hình như nói thế này phải không thưa anh: WHAT WOULD YOU WANT?
BBT
Rất đúng. Nhưng thay vì WANT, dùng LIKE thì câu lại nhẹ thêm nữa: WHAT WOULD YOU LIKE?
WANT là muốn. LIKE là thích, ưa. Thay vì nói I WANT TO TALK TO HIM hay I LIKE TO TALK TO HIM thì QA sẽ nói thế nào cho POLITE , nhớ dùng SOFTENED VERB WOULD.
QA
I WOULD LIKE TO TALK TO HIM. Không dùng I WOULD WANT TO TALK TO HIM, vì như anh nói ở trên, LIKE nghe nhẹ hơn là WANT.
BBT
Cô Thúy đổi câu AFFIRMATIVE này thành câu INTERROGATIVE coi: HE WOULD LIKE TO MEET THE AUTHOR.
LÃM THÚY
WOULD HE LIKE TO MEET THE AUTHOR?
BBT
QA cho nghe hai câu hỏi với WOULD LIKE coi.
QA
WOULD YOU LIKE SUGAR IN YOUR COFFEE?
WOULD THEY LIKE TO STAY FOR DINNER?
BBT
Để trả lời cho câu hỏi WOULD YOU LIKE SUGAR IN YOUR COFFEE, câu trả lời có thể dùng một động từ khác hơn là LIKE để cho có vẻ hết lòng hơn. Đó là động từ TO LOVE. Thí dụ người đàn ông nói : WOULD YOU LIKE TO DANCE WITH ME? thì câu trả lời , nếu quả thực là muốn, là thích thì sẽ nói như thế nào?
LÃM THÚY
I WOULD LOVE TO , hay I WOULD LOVE TO TRY THE TANGO .
BBT
Động từ WOULD được dùng để hỏi về ý thích, ước muốn, ưa thích. I WOULD LIKE TO SIT BY THE FIRE WITH A GLASS OF COGNAC AND A GOOD BOOK WHEN IT SNOWS OUTSIDE.
QA
QA còn nghe người ta dùng COULD thay cho CAN trong khi chuyện hỏi là chuyện hiện tại. Tại sao vậy thưa anh? Thí dụ COULD I BORROW YOUR NEW CD FOR THE WEEK-END? Hôm nay chưa là cuối tuần. Tại sao lại dùng COULD I mà không dùng CAN I?
BBT
Cô QA hỏi một câu rất đúng lúc. Tôi đang định nói qua động từ COULD sau khi giảng về WOULD. Xin trả lời cô động từ COULD cũng là một SOFTENED VERB. Dùng CAN không POLITE bằng COULD. Thí dụ I CAN TELL YOU THAT YOU ARE MOST CORRECT thì không lịch sự bằng I COULD TELL YOU THAT YOU ARE MOST CORRECT. COULD nghĩa là có thể, khi dùng trong những trường hợp như vừa kể thì COULD không phải là PAST TENSE của CAN để nói về một khả năng trong quá khứ. Cô Thúy, khi nói SHE COULD READ AT THE AGE OF THREE thì COULD có phải là cách dùng lễ phép không?
LÃM THÚY
Không. Đó chỉ là để nói khi mới có 3 tuổi, cô ấy đã có thể đọc được sách báo. Nhưng khi nói COULD I USE YOUR COMPUTER TO CHECK MY E-MAIL? Thì đó là cách dùng POLITE.
QA
Từ nay, QA sẽ phải rất cẩn thận để khỏi mang tiếng là ăn nói thô lỗ, thiếu văn hóa, không lịch sự. COULD YOU HELP ME … COULD YOU DO ME A FAVOR…COULD YOU SAY THAT AGAIN… COULD YOU CLARIFY WHAT YOU JUST SAID…
LÃM THÚY
Bây giờ thì Thúy thấy WHAT DO YOU WANT nghe dễ sợ thật. Nhưng ngoài hai động từ WOULD và COULD, hai động từ được goi là SOFTENED VERBS dùng dể cho câu nói nhẹ nhàng hơn, còn cách nào để giúp cho cách ăn nói lễ phép hơn không thưa anh?
BBT
Như hai cô đã nói ở đầu giờ, tiếng Anh mới học thường nghe không lễ phép cho lắm. Đó là vì người mới học tiếng Anh chỉ dược dậy những điều sơ đẳng nhất, sao cho đúng văn phạm để diễn tả những ý tưởng bằng thứ tiếng Anh căn bản nhất. Nói cho đúng văn phạm cũng giúp cho câu nói lễ phép hơn. Thí dụ nói YOU HAVE TIME? YOU GO DRINK COFFEE? WANT COFFEE? thì không thể lịch sự như khi nói IF YOU HAVE SOME TIME, WE CAN GO TO A COFFEE SHOP.
Lịch sự hơn thì nói IF YOU ARE FREE, WE COULD GO OUT AND HAVE SOME COFFEE.
Ngoài ra, chúng ta cũng nên tránh nói tắt. Thay vì CAN’T , nói đầy đủ là CANNOT. Không dùng COULDN’T hay WOULDN’T mà dùng COULD NOT và WOULD NOT.
LÃM THÚY
Thúy có cậu con trai lớn có tài ăn nói, nói cái gì cũng được, nói con kiến trong lỗ bò ra. Trò nói ngọt của cậu rất đáng nể. Con gái Thúy hay nói anh nó COULD SWEET TALK EVERYBODY INTO DOING ANYTHING.
QA
SWEET TALK là nói ngọt phải không thưa anh? Thế thì có khác gì tiếng Việt đâu. Nhân Thúy dùng động từ SWEET TALK, QA muốn anh dậy cho một vài idiom với chữ SWEET. QA tin là những idioms này sẽ rất tiện dụng trong những lúc nói tiếng Anh trong cuộc sống hàng ngày.
BBT
Chắc hai cô phải biết TO HAVE A SWEET TOOTH là gì chứ?
LÃM THÚY
Là hảo ngọt , là ưa ngọt phải không anh? Cái răng đó thì Thúy có. Nhưng SWEET TOOTH có nghĩa như chữ "hảo ngọt" trong tiếng Việt không thưa anh?
BBT
Không. Nhưng SUGAR DADDY thì có nghĩa là ông già hảo ngọt, thích phụ nữ trẻ, quà cáp, tiền bạc để dụ những người phụ nữ này.
QA
QA bữa nọ đi ăn cơm Tầu thấy món SWEET AND SOUR thì đích thị đó là món xào chua ngọt phải không anh? Nhưng BITTER SWEET là khổ qua xào ngọt không biết có đúng không ?
BBT
SWEET AND SOUR PORK thì đúng là thịt heo xào chua ngọt. Nhưng BITTER SWEET thì có nghĩa khác. Thí dụ hai người yêu nhau khi còn trẻ, rồi phải xa nhau, mỗi người một nơi, sau những tan vỡ bất hạnh, cả hai đều đã già, đều đã tả tơi vì đời sống, gặp lại nhau… thì đó là một BITTER SWEET EXPERIENCE, kinh nghiệm vừa cay đắng, chua chát , vừa ngọt ngào hạnh phúc.
SWEET NOTHINGS là tựa một bài hát của Brenda Lee mà tôi rất thích hồi đầu những năm 60. SWEET NOTHINGS là những chuyện ấm ớ mà hai người yêu nhau nói với nhau … chắc hẳn hai lòng lơ đãng cả, vì chưng cùng nói chẳng cùng nghe như hai câu của Đinh Hùng. Đó là những điều chỉ có ý nghĩa giữa hai người. Người khác nghe thì thấy vô duyên lắm … ai ơi về ăn cơm đi … cơm ai thổi … ai thổi chứ còn ai nữa…Quận công Windsor tức là cựu hoàng Edward đệ Bát của nước Anh khi nói chuyện với cục cưng là Wallis Simpson cũng quay ra nói bằng cái giọng trẻ con như thế.
LÃM THÚY
SWEETHEART là cục cưng thì Thúy biết. Nhưng SWEETHEART DEAL là gì Thúy chịu thua.
BBT
SWEETHEART DEAL là một giao kèo, một khế ước, một dịch vụ làm ăn buôn bán mà một phe đưa ra những điều kiện nghe rất thuận lợi để phía bên kia dễ chấp thuận, thường là những điều kiện rất có lợi để về sau có thể trở thành không thuận lợi nữa. SWEETHEART DEAL cũng gần nghĩa với SUGAR COATED PILL như viên thuốc bọc đường để giúp người uống không thấy đắng nữa.
Thành ngữ này làm cho tôi nhớ đến một câu của Juliet nói trong kịch ROMEO AND JULIET của WILLIAM SHAKESPEARE, đó là câu A ROSE BY ANY OTHER NAME WOULD SMELL AS SWEET nghĩa là bông hồng, cho dù gọi nó bằng bất cứ một cái tên nào khác đi chăng nữa , thì nó vẫn thơm như thường. Còn một thành ngữ này cũng lý thú lắm. Nó gần giống như KISS vậy.
QA
Chữ này thì QA chịu thua. Nhất định nó không có nghĩa như QA nghĩ.
BBT
Đúng. KISS là viết tắt của KEEP IT SIMPLE, STUPID, nghĩa là nói nhiều nghe mệt quá, giản dị đi cho chúng tôi nhờ chứ. Cách nói kia là SHORT AND SWEET. Thí dụ thấy diễn giả nói dài dòng quá, nghe phát mệt thì chúng ta nhắc ông ấy: PLEASE KEEP IT SHORT AND SWEET.
LÃM THÚY
Thúy nghe câu này nữa: STOLEN FRUIT IS SWEETEST. Nhưng Thúy tin chắc câu này chỉ có nghĩa đen mà thôi. Chắc chắn nó phải có nghĩa bóng lý thú hơn là nghĩa đen nhiều.
BBT
Thế nếu nói thế này, chỉ hơi khác đi một chút, thì cô có thấy hay hơn câu kia không: STOLEN KISSES ARE ALWAYS SWEETER.
LÃM THÚY
À nói như câu anh vừa dẫn thì dễ hiểu hơn. Quả quít bóc vỏ bầy trên đĩa đưa lên chưa chắc ngon và ngọt hơn là đi ngang qua vườn nhà người khác, hái trộm một quả, lén bóc ăn thật nhanh thì bao giờ cũng thấy ngon hơn nhiều.
BBT
Cũng như đằng thẳng, công khai ra thì mùi son Lancôme, Estee Lauder, Elizabeth Arden cũng thường thôi. Nhưng lén ăn trộm được một cái hôn thì mùi son sẽ ngọt hơn rất nhiều. Đó là nghĩa đen. Nghĩa bóng là hái trộm được quả quít, bóc ra thấy ngon vô cùng, hệt như câu chuyện Thiền trong cuốn Thiền Cốt Thiền Nhục kể một người bị con cọp đuổi, chạy té xuống vực nhưng túm được cái rễ cây, cạnh cái rễ cây có một trái dâu, người ấy hái cho vào miệng trong lúc trên bờ vực thì con cọp còn đang rình, chiếc rễ cây đang bị con chuột gặm sắp đứt và dưới kia là vực sâu đá tai mèo lởm chởm. Trái dâu bỗng ngọt hơn tất cả những trái dâu khác trên dời. Cái gì nguy hiểm mà thưởng thức được thì vẫn ngon hơn những thứ có sẵn và dễ dàng trong đời.
QA
Bài học Anh ngữ thứ 85 của chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày của Hồn Việt Television tạm chấm dứt ở đây. Chương trình sẽ trở lại trên màn ảnh Hồn Việt Television trong bài học tới. Bùi Bảo Trúc, Lãm Thúy và Quỳnh Anh xin gửi lời chào tạm biệt quí vị.
