Ngày 28 tháng 12 năm 2009
Bạn ta,
Hôm nay, tại New York và một số thành phố ở Mỹ, người ta đã cử hành ngày Good Riddance Day để tống đi những muộn phiền, những bực bội, những chuyện không may, những thứ không ra gì của năm 2009 để đón năm mới, mong năm 2010 sẽ tử tế hơn.
Nhiều người đã đến Times Square để làm công việc đó.
Tại đây có để sẵn những cái máy shredder, loại máy dùng để cắt giấy tờ, tài liệu thành những mảnh vụn rất nhỏ để những bí mật, những thư từ riêng không muốn để người khác đọc được. Khoảng mấy trăm người đã mang đủ thứ giấy tờ, hình ảnh, tài liệu mà họ cho là đã đem lại những điều không đẹp, những kỷ niệm không hay, những bông băng (đầy thuốc đỏ) vừa dứt ra từ những vết thương chưa lành… Tất cả đều được đem quăng hết vào những chiếc máy shredder cho nghiến nát thành trăm, thành ngàn mảnh vụn nhỏ. Luôn cả những hồ sơ địa ốc, giấy nợ, văn tự của những căn nhà bị tịch thu cũng được đem xé hết thành vụn để không bao giờ cho chúng còn có thể gợi lại những chuyện không tốt đẹp của năm cũ nữa.
Khỏi phải mất công lặn lội trở về căn nhà, nơi hẹn cũ để đốt những lá thư như trong một bài hát của Đoàn Chuẩn.
Nghĩ cũng tội nghiệp người đàn ông trong ca khúc Lá Thư. Mình anh đã lênh đênh làng cùng sông đã đời rồi lại phải vượt biển với trèo non trở lại nơi xưa rồi mới đem những bức thư cũ đem đốt vì nàng đã vui bên người đàn ông khác, ra vào bảo sanh viện tới mấy lần.
Thế nên lôi cái máy shredder mua ở Home Depot giá khoảng 20 đô la, bỏ hết vào máy những lá thư mà có lần chàng đã nghĩ là "Em ướp hương vào những giấy thư/ Tôi hôn lên chữ một đôi tờ/ Nghĩ rằng em gửi hồn thơm đấy/ là bởi lòng kia vẫn ước mơ " Nghe mà phát mệt. Thế rồi luôn cả " Chữ Yêu lượn nét hoa kiều diễm/Tưởng thấy nghìn đuôi mắt hẹn hò" cũng đem xé hết...
Cứ tống hết vào máy shredder, bấm cái nút, rẹt một cái, lá thư quằn quại chạy qua những lưỡi dao sắc rồi rơi vào cái thùng rác ở dưới.
Thế là rồi đời một mối tình khốn khổ của chàng. Luôn cả những bức ảnh của nàng, kỷ niệm hai "chúng mình gặp nhau lần đầu đi uống sinh tố đầu đường trong chiều mưa" cũng xé luôn. Xé xong, mang cái thùng rác đi đổ, kệ thây những thứ "rô-măn-tịt" nằm cùng với những cái đầu cá ươn, trái cây thối rữa, tã trẻ con … ở cái thùng rác, vào nhà, mặc quần áo đẹp, xức eau de Cologne thơm lừng rồi đi … nhẩy đầm có phải vui không nào.
Trò Good Riddence Day này mới bắt đầu có từ vài ba năm nay nhưng càng ngày càng được nhiều người hưởng ứng.
Những tàn tích của năm cũ thì giữ ại làm gì. Quăng hết. Cái gì dính tới những chuyện cũ thì lôi ra, bỏ vào máy shredder. Ra về lòng thơ thới hân hoan như ngồi trong rạp xi nê không bị người ngồi cạnh hút thuốc thở vào mặt nữa.
Hết phải "đổ vật tư nhân", trông thấy vật mà nhớ lại người cũ.
Nhưng có thật như vậy không? Có thật là quăng chúng đi là hết nhớ người cũ không?
Bởi vì cái ca vát đẹp như vậy thì tội tình gì nó để phải cho vào máy xé tài liệu? Cái áo sơ mi, cái bút Parker 72, cái đồng hồ không còn chạy, cái triện son mua ở Quế Lâm … thì tại sao phải nghiến cho chúng nát vụn ra?
Thôi thì lại để trong cái hộp trong góc nhà, dặn chú em khi nào có chuyện thì quăng đi hộ. Đừng mở ra. Cứ quăng đi. Chứ tự mình, đích thân, tận tay mà làm những việc ấy thì làm sao được.
Ai đốt, ai xé thì cứ việc. Ai không dám xé, không dám quăng đi thì phải nhờ tới bàn tay thô bạo (?) của chú em vậy.
Ngày 29 tháng 12 năm 2009
Bạn ta,
Mấy ngày hôm nay tôi nhớ cụ Yên Đổ vô cùng. Chán công danh sự nghiệp, buồn vì vận nước, vừa 50 tuổi, cụ cáo quan về vườn Bùi hưu trí, không còn muốn đụng tới chuyện đời nữa thì một hôm bị mấy anh nhà quê lôi cụ ra để làm giám khảo cuộc thi vịnh Kiều. Cụ chê mấy anh, không nhận, chỉ gửi cho mấy bài thơ vịnh Kiều để mắng khéo mấy anh ấy:
Thằng bán tơ kia giở giói ra
Làm cho bận đến cụ Viên già …
Đang thảnh thơi thu điếu, thu vịnh, thu ẩm, cụ bị mời ra chấm thi thơ. Đúng là cụ bị làm bận. Tôi bỗng nhớ lại mấy câu trên vì nghĩ chúng ta cũng sắp bị phiền vì lại đang có thằng bán tơ giở giói ra.
Thằng chó này đem chất nổ định phá nổ chiếc máy bay của Northwest bay từ Amsterdam sang Detroit. Âm mưu không thành nhưng việc của nó cũng làm khổ rất nhiều người. Cách đây tám năm, năm 2001, một thằng chó khác, Richard Reid, bỏ trong giầy một ít chất nổ định phá chiếc Boeing 767 của hãng American Airlines. Tuy cũng không thành nhưng vì nó mà chúng ta ra phi trường phải cởi giầy ra, tháo thắt lưng, bỏ đồng hồ, điện thoại, tiền kim khí vào cái khay, vừa đi vừa xốc quần qua máy dò kim khí rồi mới được lên máy bay. Trông không đẹp chút nào cả.
Nay, âm mưu đánh bom của Umar Farouk Abdulmutallab cũng có thể sẽ còn làm phiền chúng ta nhiều hơn nữa. Báo cáo của FBI cho biết Umar Farouk Abdulmutallab giấu một túi chất nổ PETN trong quần lót để không bị khám phá ở phi trường. Bản tin CNN cho thấy Umar Farouk Abdulmutallab đã cho chất nổ vào trong một cái túi nhỏ rồi khâu cái túi này vào quần lót, ngay ở phía trước, và nhờ đó, đương sự đã lên được máy bay mà không bị an ninh phi trường phát giác.
Bức hình chụp mà FBI cung cấp cho báo chí cho thấy là làm như vậy quả là khó mà các nhân viên an ninh nhìn thấy nên Umar Farouk Abdulmutallab đã không bị chặn.
Gói thuốc nổ được khâu vào quần lót, và khi mặc chiếc quần lót đó vào người, thì ai có thể nghĩ đó là gói thuốc nổ.
Đến như Mae West cũng đã phải lầm và thốt ra: Is that your gun in your pocket or are you just glad to see me?
Cô đào sexy của điện ảnh Mỹ vào sinh ra tử (?) không biết bao nhiêu trận mạc (?) mà còn không biết đó là khẩu súng trong túi của người đàn ông hay đó là vì người đàn ông mừng quá (?) khi gặp nàng.
Tôi sợ là để đề phòng, cơ quan an ninh không lưu liên bang có thể sẽ bắt các hành khách cho thấy là không mang theo chất nổ bằng những biện pháp tương tự như sau vụ Richard Reid buộc chúng ta phải bỏ giầy. Lần này, Umar Farouk Abdulmutalab giấu chất nổ trong quần lót thì chúng ta sẽ còn bị làm phiền hơn biết là bao nhiêu nữa.
Không thể chỉ chim bay cò bay mà đủ. Bỏ giầy ra cũng chưa đủ. Tháo dây nịt, kéo quần xuống đầu gối cũng chưa đủ.
Cứ tưởng tượng đến khúc đó là không dám nghĩ thêm nữa.
Còn đâu là cảnh chàng lái xe ra phi trường, đậu lại, nhẩy ra khỏi xe, chạy như bay qua quầy vé, dông tuốt ra phi đạo nơi máy bay còn đang đậu, thấy nàng, chàng gào tên của nàng lên, hai bên chạy tới ôm nhau, hôn nhau mùi mẫn để từ biệt nhau hệt như cảnh Jean Paul Belmondo và Virna Lisi trong một cuốn phim xem ở Sài Gòn mấy chục năm trước.
Bây giờ, tiễn nhau một chút cũng khó vô cùng. Cả hai phải cởi giầy, rũ áo đười ươi như trong thơ Bùi Giáng, cởi mấy món ra, mặc lại, quần áo xốc xếch như ma dại rồi mới ôm nhau hôn một cái cho bõ những ngày cơ cực, trao đổi vài chục triệu con vi trùng cúm H1N1 làm kỷ niệm để về nhà khật khừ cả nửa tháng thì chán biết là chừng nào.
Nhưng đó là sự thật của ngày hôm nay. Thế giới đã thay đổi quá nhiều. Thay đổi nhiều đến độ một chút hạnh phúc nhỏ, một niềm vui không đáng chi nay cũng không còn nữa.
Cũng chỉ vì mấy đứa chó bọ. Cụ Viên tức điên lên là phải.
Có lẽ đến phải làm như lời cải biến của một ca khúc do Văn Cao viết: ra đi không mang va li, quần áo cứ thế cắp nách… thì mới được chăng?
Chao ôi là chán.
Mà đó là chưa kể tới việc Victoria’s Secret sẽ phải tung ra một loạt quần lót kiểu mới để không thể khâu thêm cái túi nào vào được nữa. Kiểu quần lót mà đạt được yêu cầu (?) như thế trong thời đại chó đẻ của khủng bố thì còn gì là đẹp nữa.
Có khi quờ quạng trong bóng tối lại hét lên kinh hoàng như vừa đụng tay vào … khủng bố thì buồn làm sao cho hết buồn đây?
May mà Umar Farouk Abdulmutallab không thành công. Không thành công nên chiếc phản lực của Northwest Airlines mới không nổ tung. Chứ nếu máy bay nổ, thì nếu kiếm được tử thi của tên khủng bố này, người ta chắc chắn đã thấy là nó được giải phóng (?) miền Nam ngay trong mấy giây đầu tiên rồi ấy chứ! Khâu ngay trong quần lót mà lại ở đúng vị trí chiến lược hàng đầu thì phỏng là phải.
Nhưng khổ nhất cho nhiều người đàn ông là đi ngoài đường thỉnh thoảng lại bị vài ba chị phụ nữ hô hoán ầm lên là có người khâu túi thuốc nổ vào quần lót trong khi các chàng có bao giờ muốn làm khủng bố đâu!
Ngày 30 tháng 12 năm 2009
Bạn ta,
Phải thú thật với bạn rằng cho đến nay, tôi vẫn chưa gặp, chưa thấy, và lại càng không biết nó là cái gì. Hay là đã gặp, đã quen, đã biết mà không biết, không ngờ?
Nhưng như bạn, tôi cũng nghĩ là chắc nó phải đẹp lắm.
Không biết nó là cái gì là vì sau khi nhờ mấy cuốn tự điển dẫn đi, tôi vẫn ở nơi khởi đầu của chuyến đi. Nghĩa là không biết thêm gì hơn về nó hết.
Nó đây là cái "dáng huyền", hay cái "bóng huyền" mà chúng ta đã nghe bao nhiêu lần trong lời của vài ba bản nhạc. Nhưng có lẽ nếu hỏi ngay những người viết những bài nhạc có nhắc đến nó ở trong, tôi cũng không nghĩ là sẽ có được những giải thích thỏa đáng.
Bởi vì những chữ đó không hề có trong các tự điển.
Bóng hồng thì có, như đoạn Kim Trọng nhìn thấy Kiều lần đầu tiên: bóng hồng nhác thấy nẻo xa...
Nhưng đây là bóng huyền và dáng huyền.
Tự điển có tất cả những chữ huyền khác, ngoại trừ dáng huyền, bóng huyền.
Những chữ huyền trong tự điển thì có nghĩa là sắc tím đen, là nghĩa lý sâu kín, là thanh tịnh, là dây đàn, là treo lên.
Tất cả những nghĩa vừa kể đều không thể đi với hai danh từ dáng hay bóng. Không lẽ đó là cái bóng... đen, tím rịm. Hay cái dáng của sợi dây đàn? Hay cái bóng của người được... treo lên?
Những cái bóng hay dáng như thế thì hà tất phải đau khổ, hạnh phúc như trong lời mấy ca khúc:
... ngây thơ dáng huyền...(Ngọc Bích)
Huyền vi thì có: ôi phút huyền vi môi sát môi / kề vai nghe tiếng gọi luân hồi (Đinh Hùng)
Nhưng dáng và bóng huyền thì không.
Huyền đi với châu là đeo hạt châu. Huyền châu nghĩa bóng là mắt đẹp. Từ đó, chúng ta có mắt huyền. Rồi mắt mơ huyền, hay mắt huyền mơ để mô tả đôi mắt đẹp. Rồi đến mắt huyền nhung hay mắt nhung huyền. Tất cả đều dùng để tả đôi mắt rất đẹp.
Dáng huyền hay bóng huyền không lẽ chỉ để nói đến đôi mắt? Chúng tôi mất công đi sửa sang kỹ như thế, tốn không biết bao nhiêu tiền để các ông nhớ có mỗi đôi mắt thôi... á? Sao lại bất công như thế?
Hay dáng huyền, bóng huyền là cái dáng... đen, cái bóng đen thùi lùi?
Trắng da là bởi phấn nhồi
Da đen là bởi em ngồi chợ trưa...
Chắc không đúng, nghe chung toàn lời bài hát thì thấy em trắng bốp chứ đen hồi nào đâu.
Có thể từ mắt huyền, nghĩa là mắt đẹp: đôi mắt huyền ơi, xinh xinh cô em đôi mắt dịu dàng, hồn đắm mơ say, tim tôi rộn ràng tình cô thờ ơ...(Thông Đạt)
Từ mắt huyền, là mắt đẹp do danh từ huyền châu ra, đẩy thêm một chút thì vẫn giữ được ý nghĩa đẹp, nhưng cái đẹp được chuyển sang một khu vực khác, không còn ở đôi mắt nữa, mà là toàn thể con người nhan sắc đó... hỡi người nhan sắc đa tình ấy, ta đã lòng son cháy ước mơ (Vũ Hoàng Chương).
Thế rồi chúng ta có dáng huyền và bóng huyền chăng?
Nhưng hai cái bóng này nó ra làm sao? Nghe nói hoài rồi đấy chứ, mà có biết nó to béo, cao hay lùn bao giờ đâu?
Mà bóng với dáng huyền thì có... dữ không? Biết hỏi ai cho ra điều đó bây giờ?
Ngày 31 tháng 12 năm 2009
Bạn ta,
Tôi có người bạn có một thói quen không biết từ bao giờ: mỗi lần cần ra hiệu hay chỉ trỏ điều gì, thì chàng không dùng ngón tay trỏ như 99,5% dân số thế giới, mà dùng ngón tay giữa, mặc dù cái ngón sát bên ngón tay cái là ngón đáng lẽ phải dùng
Chúng ta gọi nó là ngón trỏ, người Pháp và người Anh, từ trước khi tiếp xúc với chúng ta cũng gọi nó là ngón trỏ: index và index finger, không hẹn mà cũng vẫn gặp nhau ở đó
Nhưng bạn tôi thì cứ ngón giữa chàng dùng. Ở Việt Nam thì không có gì để nói cả. Nhưng ở Mỹ thì kỳ quá. Chàng ở đây ngoài hai chục năm, cần chỉ trỏ cái gì, chàng cứ ngón giữa lôi ra dùng.
Nếu chàng mới tới nước Mỹ thì chuyện đó có thể hiểu được. Nhưng hơn hai mươi năm ở xứ Mỹ, bộ không có ai thu hết can đảm nói với chàng, giải thích cho chàng biết là chàng không nên làm điều đó, trừ khi chàng muốn có những liên hệ xác thịt với người kia hay gửi tới người ấy một câu chửi thề tục tĩu ư?
Có thể là không. Vì lần mới đây khi tôi gặp chàng ở một bữa buffet ăn đứng, chàng chỉ cho tôi món cá hấp... cũng bằng cái ngón tay giữa đó của chàng.
Giơ ngón tay giữa ra vào mặt người nào thì nên sẵn sàng chờ một quả đấm thì hơn. Nhưng chắc bạn tôi chưa bị một quả đấm nào, nên chàng vẫn chỉ trỏ bằng ngón tay giữa.
Ngón tay giữa chỉ được vung lên trong những lúc không tiện để đến tận mặt kẻ đáng ghét vừa cắt ngang qua đầu xe của chúng ta mà không hề ra hiệu báo trước. Nhưng việc này, ngày nay cũng ít người làm, trừ khi trên ghế bên cạnh đã có khẩu shotgun lên đạn sẵn sàng để nổ nếu người lái xe kia xuống kính xe, chĩa ra một nòng súng magnum xanh rợn người.
Vả lại người tử tế, không thô tục thì cũng không nên làm thế với bất cứ ai. Ngoại trừ ông Nelson Rockefeller, phó tổng thống cho ông Ford sau ngày ông Ford lên thay ông Nixon, mà báo chí chụp được khi ông Rockefeller chào các sinh viên biểu tình chống ông ở đại học Colombia mấy chục năm trước. Trong hình, ông Rockefeller vui không thể tả được. Ông cười tít mắt, lưng gù xuống, tay phải vung lên trước mặt, ngón tay giữa thẳng ra, bốn ngón kia gập lại.
Ông không cần phải nói ra, mà cũng không cần phải viết tắt thành "f... you" người kia cũng vẫn hiểu ngay điều ông muốn gửi đến các sinh viên biểu tình.
Nhưng cũng rất nhiều khi khác chúng ta không nên giơ ngón tay giữa (to give the finger) cho những người lái những chiếc xe sơn trắng hay xám, trên mui lại có nguyên một giàn đèn xanh đỏ chớp liên hồi bao giờ. Giơ ngón tay giữa vào những lúc đó thì vất vả ngay.
Thì tôi vẫn nghĩ như thế cho đến khi đọc được đoạn tin về một vụ xẩy ra ở thị trấn Fayetteville, tiểu bang Arkansas. Theo tờ Playboy, Wayne Nichols, cách đây 2 năm, lái xe chạy ngang 1 xe cảnh sát, chàng thò tay ra ngoài, giơ ngón tay giữa lên... cho mát. Cảnh sát chặn chàng lại, biên cái giấy phạt về tội phá rối trật tự công cộng (disorderly conduct). Wayne Nichols kiện cảnh sát viên này ra tòa, lập luận rằng người cảnh sát đã vi phạm quyền tự do bầy tỏ (right to free expression) của chàng, quyền được ghi trong Tu Chính Án số Một của Hiến Pháp Mỹ. Một bồi thẩm đoàn liên bang đồng ý với lập luận đó và ra lệnh cho cảnh sát viên phải trả cho Wayne Nichols $2,000.00.
Chưa hết, tháng trước đó, cháu trai của Wayne Nichols cũng được 1 cảnh sát viên khác bồi thường cho $2,500.00 vì cảnh sát viên này đã bắt giữ cậu sau khi cậu tặng cảnh sát ngón tay giữa của cậu. Tòa tối cao ở Pennsylvania cũng bác một phán quyết của tòa dưới, miễn tố cho một người lái xe vừa hét "f...you" vừa giơ ngón tay giữa vào mặt một nhân viên chỉ đường cho một công trường xây cất.
Như vậy, bạn tôi có thể yên tâm, cứ... chửi tục bằng ngón tay giữa của chàng mà không sợ bị rắc rối gì hết.
Chỉ sợ có ngày quen tay, sẽ có dăm ba phụ nữ rượt theo hỏi "có thật là "du" muốn làm thế với "me" không?" thì ai giúp chàng bây giờ.
Tôi thì không dám rồi.
Ngày 1 tháng 1 năm 2010
Bạn ta,
Người Mỹ có một việc làm nghĩ cũng hay. Cứ cuối năm họ ngồi xuống, viết ra giấy nhũng điều tâm nguyện cố gắng làm trong năm mới để sao cho năm mới khá hơn năm cũ, bỏ những tật xấu, cố làm những điều tốt đẹp cho năm mới. Nào là bỏ thuốc lá, ăn uống lành mạnh hơn, tập thể dục nhiều hơn, bớt rượu đi… Nhưng hệt như những resolutions của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc, vừa biểu quyết xong, là mọi chuyện đâu lại vào đấy, Iran tiếp tục làm giầu uranium để chế tạo võ khí nguyên tử, Bắc Hàn tiếp tục trò lục sở, Bắc kinh vẫn chơi trò khốn nạn với thế giới, thậm thụt buôn bán với Miến Điện…
Thế nên người ta đã phải nói là tuổi thọ ngắn nhất thế giới là những nghị quyết của Liên Hiệp Quốc.
Nghị quyết hay quyết tâm, tâm niệm (resolution) được viết ra để lại bị vi phạm ngay. Kể cả những nghị quyết có tính cách bó buộc cũng như những nghị quyết không có tính cách bó buộc (non-binding resolutions) như thỉnh thoảng Liên Hiệp Quốc vẫn đưa ra rồi lại cẩn thận ghi là không bó buộc. Vậy thì đưa chúng ra làm gì?
Được sự an toàn của những chữ non-binding resolutions, năm nào tôi cũng viết resolution để nếu có vi phạm thì lương tâm cũng không cắn nát người ra, lại cũng chẳng sợ là sẽ bị chế tài này nọ như Liên Hiệp Quốc vẫn làm. Mà ngay như khi có những biện pháp chế tài thì có ăn thua gì đâu. Miến Điện vẫn giam bà Aung Aan Suu Kyi, Iran vẫn theo đuổi chương trình võ khí hạt nhân, Bắc Hàn vẫn có anh lùn mã tử làm Lãnh Tụ Kính Yêu Kim Chính Nhật vân vân. Nghị quyết Liên Hiệp Quốc vẫn không làm được gì. Thế nên những cái resolutions viết cho mình thì cứ viết, tuân thủ hay không thì cũng không chết ai.
Thí dụ tự hứa là năm mới sẽ không đánh răng bằng Heineken nữa. Mỗi ngày chỉ uống X (X= ẩn số) lon bia mà thôi. Sẽ không khó chịu khi nghe các ông bà em xi vô duyên xin quí vị một tràng pháo tay (hê hê) mỗi 30 giây nữa. Sẽ tin là những giọng hát (cho nhau nghe) quả tình không muốn lên hát ( liên tiếp 4 bài) vì không sửa soạn mà bị lôi lên hát để phá bữa tiệc vui. Tin chắc rằng những người nhường cho quẹo phải, quẹo trái không thèm quay lại ban phát cho một nụ cười không phải là những con khỉ vừa đớp nguyên một củ gừng to tổ chảng. Hoàn toàn tin rằng những lời mừng các cô cậu tân khoa là của bạn bè (bỏ tiền ra đăng báo) chứ không phải là của gia đình những người vừa đem về mấy cái bằng cấp lớn. Không bực bội vì người lái xe trước mặt không biết dùng đèn chớp để đổi lane là những người làm chủ những con đường ở thành phố chứ không phải là những loại ngu dốt đến độ không đọc được cuốn manual chỉ dẫn cách sử dụng chiếc xe của họ. Thành thật nghĩ cậu Nguyễn Minh Triết ăn nói có duyên mặc dù lên diễn đàn lôi cả cu ba ra khoe nhắng lên. Sẽ cố yêu ông Lê Khả Phiêu hơn và nghĩ ông có Mênh Mông Tình Dân là có thật chứ không phải là bị dân vạch mông đít dí vào mặt. Tin những người về nước dự đại hội Việt kiều hải ngoại là những người có tài nhổ ra một đống đờm rồi lại gục mặt vào liếm cho sạch. Tin là không cần phải lasik vẫn có thể sáng mắt ra như ông nhạc sĩ nọ. Sẽ hết lòng yêu quí Michelle cho dù nàng có chỗ để ngồi chiếm hơi nhiều diện tích của những cái ghế. Tin ngay là các thứ quần áo nàng mặc đều là những thời trang mới, đẹp và đắt tiền cho cả thế giới bắt chước như mấy tờ báo Mỹ ra rả từ đầu năm đến nay. Quyết tâm tin là người phụ nữ nét mặt nghiêm và buồn mỗi khi giữ cửa cho các nàng đi đều la chủ của những tòa building ấy nên không cần phải nụ cười héo hắt trên môi nữa. Cũng sẽ tin là sữa con kiến đực số con rệp sẽ làm cho làn da đẹp hơn là Shiseido, Estee Lauder. Tin chắc là nàng có định gánh cháo lòng đi bán để cho chồng khỏi phải cúi đầu nhưng không có cháo lòng nên đành bán phở vậy. Cố gắng tin là các nữ Việt kiều sồng sộc lên sân khấu tự phát hát bài Việt Nam Hồ Chí Minh là những người có liêm sỉ. Tin chắc các nàng không là cò mồi. Tin chắc những cái mặt hớn hở tại hội trường Hà Nội có nhiều lằn chứ không phải là chỉ có một lằn. Thôi không nói ra sự thèm khát tình dục đối với má của bác Hồ, của các cậu Triết, Dũng, Mạnh miếc vân vân. Thôi không nghĩ bọn mất dậy ở Hà Nội là đồ chó đẻ nữa sau khi nghe bọn chó gâu gâu phản đối, quyết lòng không nhận là mẹ của chúng. Tiếp tục thù ghét những cái nón cối. Vẫn vững tin rằng những giải thích của chính phủ về vụ bô xít chỉ là bull shit.
Nhưng đọc lại thì lại thấy đây là một nghị quyết rất nguy hiểm. Vì nếu không tuân thủ những điều viết xuống để rồi thèm khát những má của bác, của Triết, Mạnh, Dũng diếc thì bẩn người ra hay sao.
Vậy nên lại không viết resolution nữa cũng là điều hay.
ANH NGỮ TRONG ĐỜI SỐNG HÀNG NGÀY
(Bài số 59)
Bản chuyển tả do Quỳnh Anh thực hiện. Bài học số 59 sẽ được phát trên Hồn Việt Television trong tháng 1 năm 2010.
QUỲNH ANH:
Kính thưa quí vị, đây là chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày do Bùi Bảo Trúc phụ trách. Bùi Bảo Trúc, Nhã Lan, và Quỳnh Anh xin kính chào quí vị.
Chương trình đến với quí vị hàng tuần để ôn lại một số điều liên quan đến Anh ngữ mà quí vị gặp trong đời sống hàng ngày. Quí vị có thắc mắc xin liên lạc với Hồn Việt TV nhờ chuyển lại. Hôm nay, QA có một thắc mắc để hỏi thầy Trúc. Bữa nọ QA nghe hai đứa con gái nói chuyện với nhau, một đứa nói với đứa kia rằng I CAN’T HELP IT! QA không hiểu câu ấy nghĩa là gì. Tại sao lại nói tôi không giúp được nó?
BBT
Cô cứ dịch từng chữ một như thế sang tiếng Việt thì khó hiểu là phải. Động từ TO HELP trong trường hợp này không có nghĩa là giúp đỡ như cách hiểu thông thường của TO HELP mà chúng ta đã quen, mà phải hiểu là tôi không có thể làm gì khác hơn để cải thiện tình hình, để cho kết quả khác đi, để cho mọi chuyện tốt đẹp hơn. Cách dùng này luôn luôn ở thể phủ định (NEGATIVE), và người ta không nói CANNOT, mà luôn luôn là CAN’T.
Cách dùng của động từ HELP trong trường hợp này cũng khá đặc biệt.
Đây là cách thứ nhất. Chúng ta dùng CAN’T HELP và sau đó là một động từ có cái đuôi ING ở sau.
QA
QA nhớ trong một ca khúc của Elvis Presley có câu: FOR I CAN’T HELP FALLING IN LOVE WITH YOU, như ông thầy vừa nói sau HELP có VERB+ING.
Có lần con gái QA đi xem một cuốn phim QA không nhớ là phim gì, chỉ nghe nó nói với em nó rằng I CAN’T HELP CRYING . Như vậy là nó không cầm nước mắt được phải không thưa anh?
BBT
Đúng, cô dịch sang tiếng Việt như vậy rất xuôi. CAN’T HELP là không thể không, không thể đừng được, có cố lắm thì cũng không làm được việc đó.
Nhã Lan, cô nói câu này bằng tiếng Anh coi: Khi tôi xem phim Love Story lần đầu, tôi không thể không thương ngay vai Jennifer trong phim.
NHÃ LAN
WHEN I SAW LOVE STORY FOR THE FIRST TIME, I COULDN’T HELP LOVING JENNIFER IMMEDIATELY.
BBT
Đúng rồi. Cô dùng COULDN’T HELP trong thì quá khứ.
Cô QA dịch thử câu này: Cuốn sách hay đến độ tôi không sao bỏ nó xuống được.
QA
THE BOOK WAS VERY GOOD. I COULDN’T HELP READING IT FROM COVER TO COVER AT ONE SITTING.
BBT
Cô Nhã Lan cho một thí dụ với CAN’T HELP coi…
NHÃ LAN
I CAN’T HELP LAUGHING WHENEVER I SEE CHARLIE CHAPLIN AND HIS MOUSTACHE.
BBT
CAN’T HELP như vậy có nghĩa là không thể tránh, không thể không làm một việc gì đó.
Cách dùng này luôn luôn ở thể phủ định (NEGATIVE), không bao giờ trong thể xác định (AFFIRMATIVE). Nhưng cũng có một ngoại lệ. Thí dụ tôi nói: Sáng nay, tôi không thể không đến muộn được. Nghĩa là tôi đã đến muộn. Tôi muốn đến sớm mà không được. Cô Nhã Lan sẽ nói câu đó bằng tiếng Anh thế nào?
NHÃ LAN
I CAN’T HELP COMING LATE THIS MORNING.
BBT
Nếu tôi không đồng ý với cô, nếu tôi nghĩ cô rời nhà sớm hơn, nếu cô không mất 2 tiếng đồng hồ để trang điểm thì cô đến sớm được, không khó gì cả. Cô QA không đồng ý với cô Nhã Lan thì cô nói thế nnào?
QA
YES YOU CAN. OF COURSE YOU CAN HELP IT!
BBT
Đúng lắm. Nhưng chỉ trong trường hợp đó thôi, nghĩa là trong câu trả lời đã có ngầm ý là CAN’T HELP.
Con trai tôi đã có khoảng hai chục cái máy chụp hình. Tuần trước nó lại khuân về một chiếc Hasselblad nữa. Nó cho tôi cầm thử và nói I CAN’T HELP IT! I MUST HAVE IT. Nói thế nghĩa là làm sao?
NHÃ LAN
Nghĩa là con không thể không khuân nó về nhà được, con phải có nó ở nhà mới được.
BBT
Hai cô có bao giờ thấy như vậy không?
NHÃ LAN
Có. Nhiều lần nữa là khác. I SAW THESE SHOES. I COULDN’T HELP BUYING FOUR PAIRS.
QA
Hôm qua QA đi chợ, thấy có một chú bé 2 tuổi ngồi trên xe của mẹ, QA thấy chú xinh quá I COULDN’T HELP TOUCHING HIS ROSY CHEEKS.
BBT
Bây giờ chúng ta qua một cách đặt câu khác. Cũng CAN’T HELP nhưng không dùng VERB+ING nữa mà dùng CAN’T HELP BUT và INFINITIVE WITHOUT TO. Nghĩa thì vẫn như cũ. Thí dụ nói chúng tôi không thể không đồng ý với ông ta được thì tôi sẽ nói là WE CAN’T HELP BUT AGREE WITH HIM. AGREE là động từ nguyên mẫu, chưa chia không có TO (INFINITIVE WITHOUT TO) Cô QA cho nghe một thí dụ.
QA
THE BOSS IS SO NASTY THAT I CAN’T HELP BUT LEAVE THAT JOB.
BBT
Cám ơn cô QA, bây giờ đến lượt Nhã Lan.
NHÃ LAN
THE DOG WAS SO ADORABLE THAT I COULDN’T HELP BUT TAKE HIM HOME.
BBT
Có những lúc khác, chúng ta chỉ cần nói I CAN’T HELP IT là đủ. Thí dụ tôi nói là sáng đã uống hai ly cà phê, vào sở lại uống thêm hai ly nữa: I HAVE 2 CUPS AT HOME. AT THE OFFICE, I HAVE 2 MORE CUPS. I CAN’T HELP IT! Nghĩa là tôi phải uống thêm hai ly nữa. Không nhịn được.
Tôi không chửi thề trước con cái trong nhà bao giờ. Nhưng hôm ấy tôi đóng cái đinh, đinh không đóng, lại đóng vào tay, tôi văng ra một tiếng tục. Văng ra rồi mới nhớ có con đứng cạnh. I USE A SWEARING WORD BUT I CAN’T HELP IT.
Nhã lan cho nghe một trường hợp dùng I CAN’T HELP IT coi.
NHÃ LAN
I LISTENED TO HIM FOR A FEW MINUTES THEN I DOZED OFF. I COULDN’T HELP IT.
BBT
Hay lắm. Còn QA?
QA
SHE TALKED ABOUT HER NEW CAR ALL MORNING. I HAD TO LEAVE. I COULDN’T HELP IT.
BBT
Câu thí dụ của QA lại làm tôi nhớ đến động từ TO STAND. Động từ này có thể dùng để thay thế cho HELP trong câu của QA. Khi đó, nó luôn luôn ở thể phủ định (NEGATIVE). I CAN’T STAND là tôi chịu không nổi.
Thí dụ I CAN’T STAND HIS BRAGGING nghĩa là tôi không chịu nổi cái trò khoác lác, ba hoa của anh ấy.
NHÃ LAN
Thưa anh, Nhã Lan nhớ là có đến chơi nhà người bạn, trong bếp cô ấy treo một tấm poster có hàng chữ IF YOU CAN’T STAND THE HEAT, GET OUT OF THE KITCHEN! Câu ấy nghĩa là gì?
BBT
IF YOU CAN’T STAND THE HEAT là nếu anh, nếu ông bà không chịu nổi cái nóng, GET OUT OF THE KITCHEN thì bước ra khỏi bếp . Đó là nghĩa đen. Nghĩa bóng là nếu ông bà thấy chuyện ấy khó quá thì thôi bỏ cuộc đi.
Nhưng câu ấy mà treo trong bếp thì chỉ có nghĩa là nếu không thích, không giỏi nấu bếp thì đi ra phòng ngoài mà ngồi.
NHÃ LAN
Thưa anh, tuần này có người nhờ Nhã Lan yêu cầu anh giải thích về thì quá khứ trong tương lai. Thế nào là quá khứ trong tương lai? Tại sao lại có thể có chuyện quá khứ trong tương lai được? Tiếng Anh gọi thì này là gì?
BBT
Có thể có quá khứ trong tương lai. Không phải là BACK TO THE FUTURE mà là PAST IN THE FUTURE.
Thực ra, quá khứ trong tương lai, nghe thì rắc rối, nhưng cũng không có gì là khó hiểu. Chúng ta cũng dùng thì này khá thường.
Tiếng Anh gọi thì này là FUTURE PERFECT. Thì quá khứ trong tương lai, như tên của nó đã nói khá rõ, là thì được dùng để nói về một việc, một diễn biến, một biến cố hiện nay, vào lúc này chưa xẩy ra nhưng theo dự tính, theo sự kỳ vọng, chờ đợi của người nói, thì sẽ xẩy ra, sẽ trở thành quá khứ trước một việc nào đó, một thời điểm, một ngày giờ nào đó trong tương lai.
Cô Nhã Lan có bao giờ thấy những trường hợp như thế chưa?
NHÃ LAN
Bây giờ thì Nhã Lan hiểu là chính Nhã Lan cũng nhiều lần dùng thì qúa khứ trong tương lai rồi mà không biết. Nhưng trong tiếng Việt thì giản dị hơn nhiều. Thí dụ khi Nhã Lan nói với con gái rằng thôi, đừng đợi mẹ nữa, khi mẹ về thì con đã ngủ rồi. Nhã Lan lúc ấy chưa về. Mà con Nhã Lan cũng chưa ngủ, nhưng Nhã Lan nghĩ là khi từ phi trường về khoảng 2 giờ sáng, thì con gái Nhã Lan đã ngủ từ lâu rồi.
QA
Còn QA thì bữa nọ, con gái QA nói với anh nó rằng khi lên đại học thì anh nó đã xong bằng MA rồi.
BBT
Hai thí dụ mà hai cô đưa ra cho thấy như vậy hai cô đã hiểu khi dùng FUTURE PERFECT. Bây giờ qua đến cách lập thành thì FUTURE PERFECT.
Thực ra cũng không khó gì.
Trước hết phải dùng WILL hay SHALL cái đã.
Sau đó, chúng ta thêm động từ TO HAVE nguyên mẫu (INFINITIVE WITHOUT TO) không có TO.
Như vậy, chúng ta sẽ có WILL hay SHALL và HAVE. Sau đó, là PAST PARTICIPLE của động tữ chính.
Cô Nhã Lan, cô nói là các con cô đã đi ngủ. Động từ đi ngủ, vào giường là TO BE IN BED. Thế quá khứ phân từ, PAST PARTICIPLE của TO BE IN BED là gì?
NHÃ LAN
Là BEEN IN BED.
QA
Còn thí dụ của QA, học xong học trình MA là TO FINISH HIS M.A. Quá khứ phân từ của TO FINISH là FINISHED.
BBT
Bây giờ, cô Nhã Lan nói lại câu khi mẹ về thì con đã đi ngủ rồi bằng tiếng Anh coi.
NHÃ LAN
WHEN I WILL COME HOME, YOU WILL HAVE BEEN IN BED. Nói vậy đúng chưa thầy?
BBT
Đúng một nửa. YOU WILL HAVE BEEN IN BED. Đó là FUTURE PERFECT TENSE, rất đúng. Nhưng câu thứ nhất thì sai, câu WHEN I WILL COME HOME. Câu này sai. Hai cô nhớ là sau các trạng từ WHEN, BEFORE, WHILE, AS, BY THE TIME, UNTIL, AS SOON AS, AS LONG AS, WHENEVER, ANYTIME … chúng ta KHÔNG dùng WILL hay SHALL mặc dù việc làm đó, chuyện đó sẽ xẩy ra trong tương lai.
WHEN I GET HOME chứ KHÔNG bao giờ nói WHEN I WILL GET HOME.
BEFORE WE GO TO THE AIRPORT chứ KHÔNG bao giờ nói BEFORE WE WILL GO TO THE AIRPORT.
Nhớ là với WHEN chúng ta dùng PRESENT TENSE mà vẫn có nghĩa tương lai, không cần dùng WILL hay SHALL. Thí dụ nói WHEN I AM 75 YEARS OLD, chứ không nói WHEN WILL BE 75 YEARS OLD.
WHEN I GET HOME. WHEN THE RECESSION ENDS. WHEN MISTER OBAMA RETIRES. WHEN I RETURN TO HANOI. WHEN THE WAR COMES TO AN END IN IRAQ. WHEN THE U.S. CAPTURES OSAMA BIN LADEN. Bây giờ để nghe thí dụ của cô QA.
QA
WHEN I GO TO COLLEGE NEXT YEAR, MY BROTHER WILL HAVE FINISHED HIS GRADUATE DEGREE.
BBT
Đúng lắm. Cô Nhã Lan cho nghe một câu khác nữa.
NHÃ LAN
Nhã Lan đi đám cưới con cô bạn. Nhã Lan chúc cháu mau có tin vui: THIS TIME NEXT YEAR, YOU WILL HAVE BECAME A MOTHER.
BBT
Tức là Hôm nay cô nhận thiệp hồng
Sang năm, cháu đã tay bồng tay mang. Còn cô QA?
QA
QA tưởng tượng ba của cô dâu sẽ nói thế này: TO DAY IS YOUR HAPPIEST DAY. NEXT YEAR, I WILL HAVE HAD MY FIRST GRANDCHILD.
BBT
Xin dịch thử sang tiếng Việt coi có đúng không nhé:
Hôm nay con lên xe bông
Sang năm bố đã là ông ngoại rồi
Cô Nhã Lan nói câu này bằng tiếng Anh coi: Vào năm 2015, tôi sẽ (đã) ở Mỹ được 40 năm.
NHÃ LAN
IN 2015, I SHALL HAVE LIVED IN THE US FOR 40 YEARS.
BBT
Cô QA dịch câu này sang tiếng Việt coi: WHEN HE GETS THE COMPENSATION, HIS CHEEKS WILL HAVE BEEN SWOLLEN.
QA
Chờ được nạ thì má đã sưng phải không thưa thầy?
BBT
Chịu hai cô là giỏi. Câu vừa rồi là để dịch chơi thôi chứ người Mỹ thường không nói như vậy. Hai cô đúng là hỏi đâu biết đó. Thế còn cô Nhã Lan, cô nói câu này bằng tiếng Anh coi: Vào tuần tới, chúng ta sẽ (đã) học với nhau 60 bài tiếng Anh.
NHÃ LAN
BY NEXT WEEK, WE SHALL HAVE GONE THROUGH 60 LESSONS IN ENGLISH.
QA
Và thưa quí vị, đến đây là kết thúc bài học thứ 59. Tuần tới chương trình mới xong bài thứ 60. NEXT WEEK, WE SHALL HAVE COVERED 60 LESSONS. Chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày của Hồn Việt Television đến đây xin tạm chấm dứt. Chương trình sẽ trở lại trên màn ảnh Hồn Việt Television vào tuần tới. Bùi Bảo Trúc, Nhã Lan và Quỳnh Anh xin kính chào quí vị và hẹn gặp lại quí vị trong bài học tới.
CHỮ NGHĨA CHÚNG TA
Ông nvliem04@yahoo.com
Trường hợp ông hỏi (natural-born citizens) thì natural-born là (một) tĩnh từ kép (compound adjective) phụ nghĩa cho danh từ citizens.
Những trường hợp tương tự là:
Native-grown vegetables, Vietnamese-born artists, air-borne troops (paratroopers), horse-drawn carriage, home-made cookies, man-made disaster…
Các chữ grown, born, borne, drawn, made… là past participle được dùng như adjectives.
Nếu ông thay natural-born bằng naturally born thì nghĩa lại khác đi nhiều, đó là các em bé được sinh bằng cách tự nhiên, không mổ.
Nếu là một past participle, thì đi trước nó phải là adverb như ông đã viết trong thư.
Newly built houses, recently sold homes, widely read author, much admired speaker…
Các chữ built, sold, read, admired là past participle. Đứng trước chúng, phải dùng adverbs.
Trạng từ naturally tùy vị trí cũng có nghĩa rất khác nhau:
She gave birth to a healthy baby naturally.
Naturally, she gave birth to a healthy baby.
Tiếng Anh không có chữ tương đương với bồi bút. Ngay hai chữ bồi bút cũng rất năm cha ba mẹ: bồi là chữ mượn của tiếng Anh. Bút là chữ Hán. Người Việt đem hai chữ này cho đứng cạnh nhau thì làm sao có được chữ tương đương trong Anh ngữ.
Pen for hire không nặng bằng bồi bút.
Hack writer, ghost writer có nghĩa rất gần nhau. Hack là thuê , mướn. Hack writer là viết mướn. Tiếng Pháp là écrivailleur, thường là người viết dở để kiếm tiền.
Ông Minh.tran@meas-spec.com
Hai chữ quan tái trong ca khúc Bóng Nhỏ Giáo Đường có nghĩa là đồn ải ở biên giới. Quan là cửa, là cổng, là cửa qua lại ở biên giới. Tái là cửa ải, không dùng một mình. Tái ngoại là phía ngoài biên giới. Tái cũng có nghĩa là chỗ biên giới có binh lính phòng giữ.
Quan tái là vùng biên giới có đồn binh.
Quan ải cũng cùng nghĩa với quan tái. Quan phòng và biên phòng cũng có nghĩa như quan tái.
Ông Trần Long Hải, Santa Ana, California
Quân tử hoa là hoa sen. Gọi sen là quân tử vì sen gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.
Quân tử Tầu là tiếng gọi có chút mỉa mai, hài hước để mô tả người có những cách hành xử như trong tiểu thuyết xưa của Trung Hoa: khoan dung, rộng rãi nhưng hơi lạc lõng, không thực tế, không đúng thời và đúng chỗ.
Quân tử còn là danh từ để chỉ người không quen biết nhưng được nhắc đến một cách kinh nể:
Quân tử có thương thì đóng nõ
Xin đừng mấn mó nhựa ra tay
(Hồ Xuân Hương)
