Ngày 4 tháng 4 năm 2011
Bạn ta,
Nhật báo NV có một độc giả chắc bực ông Nguyễn Tấn Dũng lắm nên trong một lá thư gửi cho tòa báo, độc giả này có viết một câu đọc lên, nghe qua là biết ông nghĩ sao về thủ tướng Việt Nam.
Cách nói về người đàn ông này mang đầy nét nhục mạ ở trong. Nhưng có thể lại không bị ông cụ tôi bắt kiểm duyệt vì nó không quá khinh người , vơ đũa cả nắm để bị cấm kỵ như chúng tôi vẫn bị hồi còn bé.
Chúng tôi bị cấm nói câu "đồ nhà quê", vì không có nhà quê làm sao có tỉnh, không có nhà quê lấy cơm đâu mà ăn? Chúng tôi bị cấm không bao giờ được dùng những chữ "con ở" hay "thằng bồi, thằng bếp…". Bao giờ cũng phải gọi chị X., anh Y…
Độc giả của báo NV gọi Nguyễn Tấn Dũng là "thằng học lớp ba". Học lớp ba rồi không học tiếp lên lớp nhì, lớp nhất, thi tiểu học, thi đệ thất để vào trung học rồi học lên cao hơn thì quả là dốt.
Lớp ba là năm thứ ba của bậc tiểu học. Học sinh học lớp ba phải thuộc tất cả các bản cửu chương, làm tính có nhớ, làm tính chia có số lẻ. Phải học sử ký và địa lý. Buổi chiều ở nhà phải đọc ông ổng lên để nhập tâm những câu như " Lê (a) Long Đĩnh… thuở trẻ vì dâm (a) dục (a) quá (a) độ, mỗi khi thiết triều … phải nằm để nghe các quan báo cáo nên còn có tên là Lê (a) Ngọa (a) Triều…" Mấy câu này đọc ra rả chắc làm cho mấy ông bố ở nhà nghe khó chịu lắm nhưng biết làm gì được. Bài học của con mà.
Học lớp ba là phải học bằng ấy thứ. Làm khổ cha mẹ cũng là những bài học của lớp ba.
Hầu hết những người bạn nhỏ của tôi trong cái lớp ba của cụ giáo Côn trên lầu trường Sinh Từ đều lên lớp nhì học tiếp. Sau năm đó, tôi không gặp lại rất nhiều người. Có những người chết dọc Trường Sơn. Có những người làm cán bộ, làm công nhân xí nghiệp, ở khu nhà tập thể Kim Liên chẳng hạn. Nhưng không bỏ học sau năm lớp ba.
Bỏ học sau năm lớp ba thì chắc kiến thức không được bao nhiêu. Những bài nông phố trích từ những cuốn Tiểu Học Nguyệt San không cung cấp được bao nhiêu hiểu biết về canh nông, trồng tỉa. Bài đức dục thì "anh em như chân như tay ", hay "ai ơi đừng bỏ ruộng hoang, bao nhiêu tấc đất tấc vàng bấy nhiêu". Mới có cho được bằng ấy thứ vào đầu mà đã bỏ học đi theo cách mạng thì dốt thật. Gọi là "thằng học lớp ba" là phải.
Lập tức nhà báo nhận được một lá thư bênh "thằng học lớp ba" chằm chặp, nhưng lập luận không đủ thuyết phục nên danh xưng "thằng học lớp ba" vẫn có lý.
Còn mấy chữ cấm kỵ khác như "đồ nhà quê nhà mùa" thì vẫn bị coi là những chữ cấm kỵ chăng? Vì nó vẫn có vẻ coi thường những người cho chúng ta bát cơm đầy, dẻo dai một hột, đắng cay muôn phần?
Một người bạn nghe thắc mắc này liền đề nghị: tại sao không dùng cách mô tả "cục mịch như anh nông dân Campuchea" có phải là không xúc phạm "những tấm áo nâu" không nào?
Trời ơi, đúng sao là đúng. Quả thật là có những người đàn ông hệt như trong một tấm bumper sticker tôi đọc được trên cản một chiếc xe ở Virginia:
I am fat. But I can always go on a diet.
You are ugly. There is nothing you can do about it.
Hay câu này: You have a face only your mother could love.
Mặt mũi như thế thì có đắp đẫy lụa vào thì cũng không thể giống George Clooney được là như thế.
Ngày 5 tháng 4 năm 2011
Bạn ta,
Tôi không bao giờ là người ái mộ ông Obama nên bạn của ông Obama lại càng không bao giờ có tên trong danh sách những người tôi ngưỡng mộ.
Nhưng đọc cách viết về người đàn ông này ở mấy bản tin trong internet hôm nay tôi thấy rất khó chịu.
Người đàn ông ở Hawaii này vừa bị cảnh sát bắt về tội đi tìm gái điếm. Ông cùng với 3 người đàn ông khác bị bắt hôm thứ Hai (4 tháng 4) ở Honolulu. Tất cả đều đã được thả ngay sau khi đóng tiền thế chân 500 đô la.
Chuyện đi kiếm của lạ thì rất nhiều người đã làm. Các chính trị gia, có người làm rất lớn (thống đốc), có người đeo trên cổ mấy ngôi sao, có những nhân vật nổi danh, bạn gái đẹp khủng khiếp cũng đi kiếm lầm phải một anh đàn ông giả gái. Ở nước Ý, thủ tướng Silvio Berlusconi cũng vì chuyện gái đang phải ra tòa.
Tất cả đều bị cảnh sát làm khó dễ, nhưng rồi chuyện cũng chẳng đi tới đâu. Họ đều được những người vợ, những người bạn gái làm đúng như lời khuyên của Tammy Waynette trong ca khúc đồng quê Stand By Your Man. Đó là không ai bỏ ai hết.
Kể ra những chi tiết ở trên không phải là để biện hộ, bào chữa, bênh vực cho việc làm của những người đàn ông này mặc dù có một số phụ nữ chủ trương là cứ "ăn bánh trả tiền", đừng có dây dưa, dính líu tình cảm là được rồi.
Đó là chuyện riêng của các chàng với cảnh sát và của những người phụ nữ ỏ cùng địa chỉ với các chàng. Và trong những trường hợp khác, là báo chí và phe đối lập như trường hợp thủ tướng Ý.
Chuyện đi kiếm gái ở Hawaii của mấy người đàn ông này có đáng gì mà phải viết thành tin. Trường dậy môn báo chí vẫn chủ trương chó cắn người không phải là tin. Nhưng người cắn chó thì đó mới là tin.
Bốn người đàn ông tuổi tứ thập đi nhậu với nhau, khoảng 9 hay 10 giờ tối rủ nhau đi mua vui. Cảnh sát giăng bẫy, vồ cả bốn cậu cho cái giấy phạt, bắt ra tòa. Chuyện có vậy thì viết thành tin e các editor của tòa báo quăng ngay vào sọt rác.
Thế nên phải cho một cái tựa như thế này: Obama Friend Arrested For Soliciting Prostitute. Bạn của tổng thống Obama bị bắt về tội đi kiếm gái điếm.
Người đàn ông này tên là Robert Titcomb 49 tuổi. Hồi những năm 1970, ông ta có học chung trường với ông Obama. Ông Obama ra trường trước ông Titcomb một năm. Nhưng hai người vẫn giữ liên lạc với nhau. Ông Obama mỗi lần đi Hawaii đều gặp ông Titcomb. Cuối năm 2010, ông Obama cũng đi chơi golf với ông Titcomb.
Liên hệ giữa hai ông chị có như thế. Không thấy nói ông Titcomb được mời đến dự những buổi tiếp tân, tiệc tùng ở Washington. Nhưng dầu có như thế thì chuyện ở Hawaii của ông Titcomb cũng không cần phải nối kết vào với chuyện ông quen biết ông Obama.
Nếu ông Titcomb đến Washington và dẫn một cô vào tòa Bạch Ốc ở qua đêm thì lại là chuyện khác. Đằng này ông Obama ở Washington, còn ông Titcomb thì ở Hawaii. Việc ông Titcomb làm hôm thứ Hai ông Obama không hề biết mà cũng sẽ chẳng bao giờ biết.
Vậy thì tại sao phải đặt cái tựa cho bản tin , kể ra những liên hệ giữa ông Titcomb và ông Obama?
Chi tiết hai người quen nhau, đi chơi, đánh golf với nhau không hề làm giảm uy ín của ông Obama mà cũng không làm nhẹ tội cho ông Titcomb.
Tóm tắt lại, theo lối nói của người bạn tôi, là thằng nhỏ làm tội thằng lớn. Nhưng mà thằng lớn của thằng nhỏ. Không phải thằng lớn bạn của thằng lớn có thằng nhỏ .
Rõ là vớ vẩn.
ANH NGỮ TRONG ĐỜI SỐNG HÀNG NGÀY
QUỲNH ANH:
Kính thưa quí vị, đây là chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày do Bùi Bảo Trúc phụ trách. Bùi Bảo Trúc, Lãm Thúy và Quỳnh Anh xin kính chào quí vị.
Chương trình đến với quí vị hàng tuần để ôn lại một số điều liên quan đến Anh ngữ mà quí vị gặp trong đời sống hàng ngày. Quí vị có thắc mắc xin liên lạc với Hồn Việt TV nhờ chuyển lại.
LÃM THÚY
Thưa thầy, hôm nay, Thúy có câu hỏi là làm sao phân biệt được lúc nào dùng GOOD và lúc nào dùng WELL. Thúy hỏi mấy người Mỹ, những người sử dụng Anh ngữ cả đời mà Thúy cũng vẫn không có được câu trả lời thỏa đáng.
BBT
Hai chữ này, chính một số người Mỹ cũng nói sai, nhưng trong ngôn ngữ thường đàm, hàng ngày, thì người ta lại có khuynh hướng chấp nhận những sai lầm đó. Tuy thế, chúng ta vẫn nên học cách dùng đúng của hai chữ này.
Thực ra, hai chữ này dùng cho đúng cũng không khó. GOOD là một tĩnh từ (ADJECTIVE). Tĩnh từ trong Anh ngữ dùng để phụ nghĩa, thêm nghĩa, làm rõ nghĩa của danh từ (NOUN). Tĩnh từ luôn luôn đi trước, đứng phía trước, ở đằng trước danh từ. Những điều đó hai cô chắc chắn đã hiểu rõ.
WELL là trạng từ (ADVERB) , tiếng dùng để thêm nghĩa cho động từ, cho người nghe biết thêm về động từ.
Hiểu như vậy rồi, cô Thúy cho một thí dụ với GOOD và một thí dụ với WELL coi. Nhớ là GOOD đi với một danh từ và đi trước danh từ đó. Còn WELL thì đi sau động từ.
LÃM THÚY
GOOD BOOK, không bao giờ là WELL BOOK. I LIKE TO SIT IN FRONT OF THE FIREPLACE WITH A GOOD BOOK.
MY NIECE IS ONLY 5 YEARS OLD BUT SHE CAN READ WELL.
BBT
Đúng. Còn cô QA muốn nói gì đây?
QA
Thưa anh tại sao con gái QA khi bạn nó hỏi HOW ARE YOU?, nó lại trả lời I AM GOOD?
BBT
Tôi vừa định nói đến điều đó thì cô hỏi. Cám ơn cô. Trong Anh ngữ có khoảng 60 động từ có cách dùng như thế. Chúng đi với tĩnh từ thay vì trạng từ. Tôi không thể kể hết ra ở đây trong bài học hôm nay. Một số những động từ đó, hai cô có thể đã biết, lại đi với tĩnh từ, không đi với trạng từ mặc dầu chúng là động từ, mà chúng ta đều biết, đều được các sách văn phạm dậy là (động từ) phải đi với trạng từ.
LÃM THÚY
Thúy biết ít nhất là ba động từ. Đó là TO LOOK, TO SEEM, TO APPEAR.
TO LOOK , TO SEEM và TO APPEAR đều có nghĩa là trông, coi có vẻ, có vẻ. Sau đó, chúng ta dùng tĩnh từ.
Thí dụ SHE LOOKS WONDERFUL. THEY SEEM HAPPY và HE APPEARS HEALTHY.
BBT
Đúng vậy, WONDERFUL, HAPPY và HEALTHY đều là tĩnh từ.
QA
Nhưng QA cũng lại nghe có người nói HE LOOKS WELL, SHE SEEMS WELL hay SHE APPEARS WELL. Vậy thì có phải các động từ LOOK, SEEM và APPEAR đều có thể dùng với cả trạng từ WELL và tĩnh từ GOOD có đúng không?
BBT
Lại phải cám ơn cô QA lần nữa. Chữ WELL mà cô vừa dùng sau các động từ LOOK, SEEM và APPEAR đó là tĩnh từ, có nghĩa là khỏe, khỏe mạnh, không bệnh tật. Nếu WELL nghĩa là giỏi, là hay thì nó là trạng từ. Thí dụ HE SINGS WELL. SHE COOKS WELL.
LÃM THÚY
Trong hai câu trên thì WELL là giỏi, là hay. Anh ấy hát hay. Cô ấy nấu ăn giỏi. Không thể hiểu là anh ấy hát … khỏe mạnh, hát … không bệnh tật gì phải không thưa thầy?
BBT
Có hai động từ trong nhóm này mà hai cô thường gặp là TO SMELL và TO FEEL. TO SMELL là ngửi. TO FEEL là cảm thấy.
Thí dụ: THE COFFEE SMELLS GOOD ( WONDERFUL, DELICIOUS) IN A COLD MORNING. Hay BABIES ALWAYS SMELL GOOD.
Hay MUSIC CAN MAKE PEOPLE FEEL GOOD.
Hai cô nhớ thêm một điều này nữa. Chúng ta dùng WELL với các động từ diễn tả hành động (ACTION VERBS). Cô QA cho vài động từ ACTION VERBS coi nào.
QA
QA nghĩ đây là các ACTION VERBS mà QA có trong đầu vào lúc này: TO DRIVE, TO WALK, TO PLAY, TO JUMP, TO RUN.
BBT
Bây giờ tôi hỏi cô Thúy nói thế này đúng hay sai?
HE SCORED GOOD IN HIS ENGLISH EXAM.
LÃM THÚY
Sai. Phải nói là HE SCORED WELL IN HIS EXAM.
BBT
Còn cô QA, nói thế này đúng hay sai? SHE PLAYS THE CELLO WELL.
QA
Đúng. Động từ PLAYS cần một trạng từ. Trạng từ WELL đi với động từ PLAYS là đúng.
BBT
Trong câu này, HE SPEAKS SPANISH, người ta có thể dùng cả GOOD và WELL. Nhưng dùng cho đúng cũng hơi rắc rối một chút. GOOD hay WELL tùy theo ý nghĩa chúng ta muốn diễn tả. Chuyện ông ấy nói tiếng Tây Ban Nha thì ai cũng biết. Ông ấy nói giỏi và nói hay nữa là khác. Nhưng không phải dùng GOOD và WELL cho tất cả mọi trường hợp đều được.
Cô Thúy, khi tôi nói rằng ông ấy nói tiếng Tây Ban Nha, thứ tiếng Tây Ban Nha rất hay của thủ đô Madrid thì cô dùng GOOD hay WELL?
LÃM THÚY
Thúy nghĩ anh muốn tả cái thứ tiếng Tây Ban Nha của ông ấy, Tây Ban Nha quí tộc của Cervantes, của El Cid, của Don Juan thì chắc phải nói GOOD SPANISH. HE SPEAKS GOOD SPANISH.
QA
QA xin nói là Thúy dùng như vậy rất đúng. SPANISH là danh từ. GOOD nói thêm cho người nghe về cái danh từ đó, về thứ tiếng Tây Ban Nha đó, thì chúng ta dùng GOOD, cho GOOD đứng trước danh từ SPANISH.
Nhưng khi nói ông ấy nói giỏi tiếng Tây Ban Nha, chúng ta muốn nói rõ hơn về cách nói, về động từ SPEAK, cách lên giọng, xuống giọng, nhẹ nhàng, ngọt như Julio Iglisias, thì QA nghĩ phải dùng WELL và nói HE SPEAKS SPANISH WELL.
BBT
Bây giờ tôi hỏi thêm hai cô khi nào dùng GOOD và khi nào dùng WELL trước khi chúng ta chuyển sang một chuyện khác.
Thí dụ nói cô ấy nấu ngon lắm, giỏi lắm, cô ấy nấu hết sẩy đồ ăn Thái Lan thì Thúy nói thế nào?
LÃM THÚY
SHE COOKS THAI FOOD VERY WELL.
BBT
Đúng. Thế còn khi nói cô ấy nấu mấy món Thái ngon không chịu được, ngon lắm, cay giàn nước mắt ra mà vẫn muốn ăn thêm thì cô QA nói về cô ấy thế nào?
QA
SHE COOKS GOOD THAI FOOD.
BBT
Đây là một câu chắc hai cô cũng đã nghe rồi: THEY ALWAYS SPEAK WELL OF HIM. Câu ấy nghĩa là gì?
QA
Nghĩa là họ luôn luôn nói tốt về ông ấy. Nhưng nếu muốn dùng GOOD, QA nghĩa phải nói thế này: THEY ALWAYS SAY GOOD THINGS ABOUT HIM.
LÃM THÚY
Thế thì nói xấu ai, chúng ta nói thế nào? Có phải SPEAK OF THE DEVIL không thưa anh?
BBT
Không. Nói xấu người nào là TO SPEAK ILL OF SOMEBODY.
SPEAK OF THE DEVIL nghĩa là đang nhắc, đang nói về ai đó, có thể nói tốt, có thể nói xấu, có thể nói không tốt không xấu về người ấy thì người ấy lù lù xuất hiện. Thí dụ WE WERE TALKING ABOUT THE PARTY WHERE WE SAW HIM. SPEAK OF THE DEVIL, HE OPENED THE DOOR AND WALKED IN.
QA
QA nhận được một câu hỏi qua e-mail nhờ QA chỉ cho nghĩa của chữ BUT. QA mang nhờ thầy mách nước cho.
BBT
BUT là một liên từ, tiếng Anh là CONJUNCTION. Liên từ BUT được dùng để nối hai câu với ý nghĩa tương phản.
HE HAS LITTLE MONEY . HE HAS VERY EXPENSIVE TASTES. Hai câu này đưa ra hai sự kiện thường là không đi với nhau. Ông ấy không có nhiều tiền . Ông ấy có những sở thích rất đắt tiền. Dùng liên từ BUT, chúng ta đem hai hình ảnh trái ngược đặt bên cạnh nhau làm cho sự tương phản rõ thêm: HE HAS LITTLE MONEY BUT HE HAS VERY EXPENSIVE TASTES.
BUT trong câu trên có nghĩa là NHƯNG, NHƯNG MÀ…
BUT cũng có nghĩa là NGOẠI TRỪ. Thí dụ Thúy là người duy nhất trong gia đình phải đi làm hôm Giáng Sinh, hay không ai ngoại trừ Thúy phải làm việc hôm Giáng Sinh thì cô nói thế nào?
LÃM THÚY
NOBODY IN MY FAMILY HAS TO WORK ON CHRISTMAS DAY BUT ME. Hay NOBODY BUT ME HAS TO WORK ON CHRISTMAS DAY.
BBT
BUT cũng có cùng ý nghĩa và cách dùng với chữ EXCEPT. QA dùng EXCEPT thay cho BUT coi.
QA
I KNOW ALL PEOPLE IN THE ROOM BUT HIM.
I KNOW EVERYBODY IN THE ROOM EXCEPT HIM.
BBT
BUT cũng còn có nghĩa là CHỈ.
LÃM THÚY
Thôi đúng rồi. Bài OH! CAROL của Neil Sedaka có câu mở đầu đúng ý nghĩa của chữ BUT mà anh vừa nói: OH! CAROL, I AM BUT A FOOL…
QA
Như vậy, BUT có cùng nghĩa như JUST phải không anh? Vậy thì Paul Anka cũng viết một bài với câu đầu có thể làm thí dụ cho bài học hôm nay: I AM JUST A LONELY BOY, LONELY AND BLUE, bài LONELY BOY đó Lãm Thúy…
BBT
Đúng lắm. Còn khi nào muốn cho ý nghĩa mạnh hơn, người ta dùng NOTHING BUT. Thí dụ I AM AN OLD MAN không mạnh bằng I AM BUT AN OLD MAN. Mạnh hơn thì nói I AM NOTHING BUT AN OLD MAN.
LÃM THÚY
NO! MISTER BUI, YOU ARE NONE OF THE ABOVE!
BBT
Cám ơn sự tử tế của cô. Nhân nói về BUT và những nghĩa không thường gặp của nó , có lẽ tôi sẽ phải nói thêm về một chữ khác mà có thể hai cô chưa gặp. Đó là VERY.
VERY là trạng từ, dùng để làm cho nghĩa của một tĩnh từ mạnh thêm. HOT thành VERY HOT. PRETTY thành VERY PRETTY… vân vân.
Nhưng VERY cũng được dùng trong cách dùng nhấn mạnh. Thí dụ IN THIS SAME PLACE nghĩa là ở cùng chỗ này. Thêm VERY vào chúng ta có IN THIS VERY SAME PLACE nghĩa là ở ngay tại chỗ này.
LAST YEAR, ON THIS DAY AND AT THIS VERY SAME GATE là gì nào cô QA?
QA
Câu này chắc chắn là của Thôi Hộ. QA có nghe ba QA ngâm nga cả bài, nhưng QA chỉ thuộc có một câu: khứ niên, kim nhật, thử môn trung… Thử môn trung là ngay cái cửa này, THIS VERY SAME GATE…
BBT
Bây giờ có một động từ các cô đã dùng nhiều lần, tôi muốn chỉ cho hai cô một cách dùng khác nữa. Đó là động từ MAY, một động từ khiếm khuyết (DEFECTIVE VERB). Vì nó khiếm khuyết , nó thiếu nhiều thứ nên nó không có TO ở trước, nó không có "S" ở ngôi thứ ba số ít. Nó lại còn rất tội nghiệp vì nó có hiện tại, có quá khứ nhưng lại không có tương lai.
MAY được dùng để hỏi xin phép.
LÃM THÚY
Động từ này, con gái của Thúy hay dùng lắm nên Thúy biết rất rõ. Mấy câu thế này thì hôm nào Thúy cũng nghe từ i cô con gái: MAY I USE THE CAR? MAY I BORROW YOUR NEW SHOES? MAY I GO OUT WITH MY FRIENDS?
BBT
Vậy thì khỏi giảng thêm nữa. Vì chắc con của QA cũng suốt ngày mấy câu như thế. MAY còn có nghĩa là có lẽ, có thể, như một chuyện chúng ta chưa thể nói chắc hay biết chắc được. QA cho thí dụ về cách dùng này được không ?
QA
MRS PALIN MAY RUN FOR OFFICE IN 2012.
IT MAY RAIN TONIGHT.
BBT
Cám ơn hai cô. Còn một cách dùng nữa các cô cũng nên biết. MAY được dùng để nói lên những lời ước, những hy vọng. MAY được đặt ở đầu câu.
Thí dụ chúng ta muốn, hay chúng ta hy vọng Trời phò hộ cho người đang nói đang noi chuyện với chúng ta, thì chúng ta nói MAY GOD BLESS YOU! Thúy đi ăn cưới, muốn chúc đôi trẻ hạnh phúc thì nói thế nào? Nhớ dùng MAY ở đầu câu.
LÃM THÚY
MAY YOU HAVE A LONG, HAPPY, PROSPEROUS LIFE!
BBT
Cô QA muốn chúc bà hàng xóm Mỹ của cô cuối tuần vui vẻ thì cô nói thế nào?
QA
MAY YOU HAVE A WONDERFUL WEEK-END!
BBT
Hay lắm.
QA
Chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày của Hồn Việt Television đến đây xin tạm chấm dứt. Bùi Bảo Trúc, Lãm Thúy và Quỳnh Anh xin kính chào quí vị và hẹn gặp lại quí vị trong bài học tới.
