Ngày 7 tháng 1 năm 2013
Bạn ta,
Ông Trời trong
khoảng thời gian vài ba năm trở lại đây có một trò chơi rất lạ: thỉnh thoảng ông
mở sổ, kiếm lấy cái tên, rồi gọi một người bạn của tôi, bắt theo ông, và tính
đến nay, đã có ít nhất năm người trong số bạn của tôi bị ông gọi. Trong khi những người ấy không có lý do gì để bị gọi đi hết. Tất cả đều không hút thuốc, rượu thì có người uống, có người không, mà nếu có uống, thì cũng chỉ là mấy lon bia xúc miệng buổi sáng. Những người bị gọi lại toàn là những người cha tốt, những người chồng ngoan ngoãn, những công dân tài giỏi, văn học nghệ thuật cùng mình. Những Lộc, những Ðiểu, những Hiển... toàn là những người không nên bị gọi đi quá sớm như thế.
Tại những buổi tiễn đưa những người bạn này, có một câu tôi cứ được nghe nói mãi vào tai, câu "Trời kêu ai nấy dạ".
Ðây là một câu thậm vô lý. Làm như ông Trời muốn làm gì cũng được không bằng. Ông muốn gọi, ông phải có lý do. Không thể cứ lấy ngón tay di chuyển trên cuốn sổ, trúng cái tên nào là khum hai tay làm cái loa, gọi tên người ấy, thì người có tên dạ vang, tất tưởi chạy lên trình diện ông.
Chúng ta không thể để ông Trời muốn làm gì cũng được như từ trước đến nay nữa.
Những người nói câu "Trời kêu ai nấy dạ" đều nói với một giọng buông xuôi, sẵn sàng làm theo đúng cái mệnh lệnh vô lý ấy của ông Trời mà không bao giờ đặt vấn đề với ông. Ít nhất cũng phải hỏi lại ông là tại sao, đòi ông cho biết lý do, nếu không thì không thể cứ nhắm mắt tuân theo lệnh của ông được.
Những người bạn của tôi cũng lại là những người hiền lành quá sức. Hễ ông Trời gọi, là rối rít dạ ầm lên rồi theo ông. Bất kể những khổ đau của những người họ để lại.
Nên tôi thấy cần phải nói chuyện lại với ông Trời. Không thể cứ để mặc cho ông làm... Trời như thế được. Trời kêu mà không dạ thì Trời làm gì nào?
Chuyện không dạ Trời cũng không có gì khó cả.
Dễ nhất là gọi cho hãng điện thoại, yêu cầu không phổ biến số điện thoại của mình cho bất cứ ai. Không in tên và số điện thoại trong điện thoại niên giám cái đã. Như thế, ông Trời hết cách kiếm thấy trong những cuốn mà AT&T hay Sprint, hay gì gì đi nữa hàng năm vẫn gửi cho ông.
Không những không in trong niên giám, mà còn không phổ biến cho bất cứ ai. Trời có gọi 411 cũng không được tiết lộ.
Hết gọi. Mà không gọi được thì làm sao... dạ?
Nhưng nếu ông Trời tìm được số của chúng ta, thì chúng ta vẫn có hai, ba cách để... né ông Trời.
Cách thứ nhất là ai gọi đến, ngó Caller ID , thấy số của Trời thì không... dạ gì hết. Cho nghe chuông reo đã đời, Trời chán quá, phải bỏ xuống, gọi... người khác.
Cách thứ hai là ai gọi đến, chờ cho lên tiếng mới trả lời. Nếu Trời gọi, Trời sẽ nghe máy nhắn nói rất tử tế: "Chúng tôi rất tiếc không thể trả lời quí vị, kể cả ông Trời vào lúc này, xin để lại lời nhắn, số điện thoại, chúng tôi sẽ gọi lại ngay."
Chuyện gọi hay không gọi lại là tùy chúng ta. Trời để lại số thì đừng có gọi. Vài lần, Trời sẽ chán, không thèm gọi nữa. Hay nếu có ai nhấc máy lên thì nhờ nói lại là đi vắng, không có nhà, xin gọi lại sau...
Cách thứ ba là dùng dịch vụ trả lời. Với hai ba chục một tháng, dịch vụ này sẽ... dạ ông Trời hộ chúng ta.
Nếu không thì có thể cho Trời cái số beeper cho Trời gọi mệt nghỉ luôn. Hay cũng có thể cho Trời cái số của tên luật sư vừa cãi xong vụ li dị, cưa hết một nửa cuộc đời của bạn, lại không cho bạn thăm nom con cái chẳng hạn. Hay cái hãng vừa mới kéo cái xe của bạn hồi tuần trước. Hay vài ba anh chị xếp hắc ám, lông lá cho chúng nó... dạ bớt đi.
Như vậy, Trời thực sự cũng không phải là bất trị, bạn thấy không? Tiếc nhất mấy người bạn tôi trước đây không biết mà làm...
Ngày 8 tháng 1 năm 2013
Bạn ta,
Tôi nghĩ ông Tú
Xương, tay chơi của làng Vị Xuyên tỉnh Nam Ðịnh, nếu còn sống chắc ông sẽ thích
cái sản phẩm này lắm. Ông có ở xa xôi đến đâu, thế nào tôi cũng phải gửi cho ông, như người phụ nữ gửi rau sắng chùa Hương đến tận nhà cho ông Tản Ðà để ông già núi Tản khỏi phải lặn lội lên tận chùa Hương, hay ngồi ở nhà mà than "con đò ngại tốn, con đường ngại xa" vậy.
"Hoa hoa công tử ", hay là Playboy theo cách dịch của mấy ông bạn đồng văn của chúng ta, "giầy giôn anh diện, ô Tây anh cầm " là người xứng đáng để nhận món quà lịch lãm và hào hoa này hơn ai hết.
Chàng là tay chơi, mà lại thích chơi cho lịch, cho đài các thì phải có nó.
Nó đây là cái áo mưa của Prada.
Người tử tế như bạn, nghe nói cái áo mưa của Prada, chắc đã nghĩ ngay đến một cái trench coat mầu kaki nhạt, hai hàng nút phía trước, ngực cài chéo, cầu vai, thắt lưng như chiếc trench coat của bạn. Nhưng bạn lầm to.
Prada tung ra loại áo mưa này để chỉ dùng một lần rồi bỏ chứ không phải như cái trench coat có cái nhãn London Fog mà bạn mặc đi mặc lại mấy mùa thu vừa qua. Nó là thứ cần thiết còn hơn là cái ô mà ông Tú bị mất rồi chỉ lo "rầy gió mai mưa, lấy gì đi sớm về khuya với tình".
Không có nó thì phiền lắm, phiền hơn là cái ô ông mất ở nhà cô đầu nhiều. Nhất là vào thời đại hiện nay. Không có nó thì ông còn vất vả hơn là đã có lần ông từng đau khổ thú nhận:
Thua bạc ra đi với mẹ nhà
Bệnh gì không bệnh, bệnh tim la...
Ông Tú cần những chiếc áo mưa, không phải bất cứ áo mưa gì cũng được, "hoa hoa công tử " thì phải áo mưa Prada.
Làm sao một người đã khăn nhiễu tím, ô lục soạn, bít tất tơ, giầy Gia Ðịnh bóng... mà lại chịu dùng mấy thứ áo mưa nhà quê của những hãng latex vô danh tiểu tốt được.
Phải là áo mưa Prada. Tay chơi mà. Áo mưa cũng phải có tên hiệu nổi tiếng, do các nhà vẽ kiểu thời trang sản xuất thì mới được.
Chẳng lẽ nàng mặc toàn St. John, Versace, Dior... còn chàng thì Hugo Boss, nếu không cũng là Ralph Lauren, hay hạng bét ra cũng là Banana Republic mà đến lúc ấy lại móc túi lấy ra cái của Sheik, hay Trojan, Lifestyles, Prime, Magnum, Gold Circle Coins... thì nhà quê nhà mùa quá. Có thể vì cái áo mưa cù lần, không có tên tuổi nổi tiếng, bị đuổi về nhà nhìn trần nhà thì còn gì chán bằng.
Và do đó, Prada đưa ra sản phẩm của họ.
Tưởng tượng với cái sản phẩm của Prada ấy, những tiếng suýt soa sẽ nghe thấy lớn hơn. Có thể còn có cả tiếng huýt sáo cùng với vài ba tràng pháo tay (mà không cần phải nhờ em-xi khẩn khoản nài nỉ xin quí vị một tràng pháo tay cho các nghệ sĩ (?) trình diễn) đầy ngưỡng mộ và thán phục thì còn gì vui hơn. Tự ái được vuốt ve tối đa. Ego được cho lên tầu bay, bay vòng quanh thế giới vài ba vòng. Cái tên Prada , như thế, có thể cứu nguy được cho những tự ái bầm dập bao nhiêu lâu nay.
Nhưng không phải là những chiếc áo mưa Prada này không gây rắc rối cho người tiêu thụ.
Thí dụ nhìn thấy cái nhãn hiệu Prada, biết đâu chẳng có người đề nghị đừng dùng, phí của, xin mang về làm kỷ niệm thì sao? Vất vả đấy.
Hay cũng có khi đương sự không ưa Prada, cho dù là ví tay, hay quần jeans, mà đòi của Versace hay Diane Von Furstenberg, Gucci... mới chịu thì biết làm sao giải quyết đây?
Giữa đêm đông Bắc Mỹ đang đổ chụp xuống thì khổ quá đấy. Mà
không có thì cứ nghe đến cái nạn của ông Tú là lại sợ điên người lên mất thôi.
Ngày 9 tháng 1 năm 2013
Bạn ta,
Abby, như chúng
ta đã đồng ý nhiều lần, nên về hưu, gác bút, log off cái computer
của nàng, cất nó xuống basement, và nghỉ viết mục trả lời các thắc mắc
của độc giả mà nàng đã phụ trách quá lâu trên các báo Mỹ. Nhưng nàng vẫn cứ tiếp tục viết, và càng tiếp tục viết, nàng càng cho thấy là nên qui ẩn cho rồi. Nên, từ rất lâu mới đúng.
Mới đây, Abby góp ý với một độc giả muốn có câu trả lời cho những gợi ý, những thúc giục, những lời khuyên là nên đẻ thêm một hai đứa con nữa trong khi chiếc đồng hồ nội bộ (?) của người độc giả này đang hối hả chạy những vòng cuối trước khi sợi dây thiều lăn đùng ra khiến cái đồng hồ chết ngắc.
Cái internal clock -- đồng hồ nội bộ-- ở cái tuổi của chúng ta, hoặc đã ngưng chạy, hay vẫn còn đang chạy, nhưng bằng những nhịp cực kỳ rối loạn, làm những đêm mùa đông bỗng như hừng hực lửa của nắng hè, những đổi thay của tâm tính, những cáu bẳn vô lý hơn mọi vô lý thường ngày, mức estrogene càng ngày càng xuống thấp... mà lại còn bị nhắc thêm vài câu hối thúc như vậy thì người nghe khó chịu là phải.
Chẳng lẽ lại hét lên câu hăm dọa mà tôi mới đọc được trên cản sau chiếc xe đậu gần sở: My estrogene is low and I have a gun -- này, estrogene của tôi đang xuống thấp và tôi có súng trong tay đấy nhé.
Với những đề nghị như thế, không thể chỉ nói không phải việc của ông / bà. Câu này thường quá, những góp ý sẽ còn trở lại nữa. Câu trả lời như thế nghe như những che dấu không cần thiết. Người nghe nhất định sẽ nghĩ ra trong đầu những lý do khác ghê rợn hơn nhiều.
Cũng không thể hăm dọa, răn đe mà không kèm theo những hành động đi kèm, thí dụ nói rằng nếu muốn, tôi có thể đẻ thêm một chục đứa nữa (bằng cách sinh mười chẳng hạn, cho kịp vòng quay cuối của chiếc kim đồng hồ nội bộ) trong khi không cách nào làm được nữa.
Lại cũng không nên nói rằng mấy quả grade A còn lại trong hộp... trứng đã thối hết như một phụ nữ tôi quen vẫn nói. Không được. Ai lại vạch... trứng cho người xem như thế.
Abby trả lời người độc giả nọ rằng cứ nói là xưởng của chúng tôi đóng cửa thế là xong. Our factory is closed. Xưởng đóng cửa, tiệm đóng cửa, phẹc mê bu tích, không sản xuất nữa. Chấm dứt.
Abby tưởng trả lời như vậy là xong. Như trường hợp xưởng đóng cửa trong lúc khó khăn kinh tế, sản xuất đình lại tại các xí nghiệp quốc doanh không lời lãi cuối cùng phải dẹp như ở các nước Cộng sản cũ để cắt bỏ những gánh nặng đè lên các quốc gia này. Trong những trường hợp đó, đóng cửa là chấm dứt, là không còn một hoạt động nào khác nữa. Là công nhân thất nghiệp dài cổ, là chủ nghĩa Cộng sản với hệ thống kinh tế do trung ương thiết kế phá sản thê thảm là đúng.
Nhưng thực ra, không phải xường máy nào, sau khi đóng cửa cũng buồn bã, chán nản như thế. Một số nhà máy, khi đóng cửa, phải bồi thường cho nhân viên bị cho nghỉ việc. Nhiều khi công nhân được những món tiền đáng kể. Do đó, cửa nhà máy có thể đóng, nhưng đó không phải là chấm dứt mọi chuyện. Người công nhân có tiền, có thể vui chơi tiếp (?) hay đi kiếm một xưởng máy mới (?) còn tiếp tục thu dụng họ. Nên trả lời như Abby có thể là không đúng.
Tôi đọc câu trả lời của nàng xong, thì ấm ức ghê lắm. Trả lời thiếu sót như vậy mà cũng đòi trả lời, giải đáp thắc mắc, gỡ rối tơ lòng cho người khác. Nhưng tôi cũng không biết phải thêm vào câu trả lời của nàng những gì để cho hợp lý hơn.
Thì sáng hôm qua, một độc giả ở Lansing, Michigan viết cho Abby với một đề nghị nhỏ để thêm vào câu trả lời của Abby. Người độc giả này, mà tôi tin chắc là một phụ nữ, đề nghị Abby thêm vào câu này: But the playground is still open.
Xưởng máy tuy đóng cửa vì thiếu nguyên liệu, vì không thể sản xuất được nữa, vì không có nhu cầu sản xuất nữa, vì khó khăn kinh tế hay vì những nguyên do khác, nhưng sân chơi, sân giải trí của xưởng máy thì vẫn tiếp tục mở cửa cho các công nhân của xưởng máy bị đóng cửa vào chơi như thường.
À, như thế mới được. Xưởng máy đóng cửa, nhưng tại sao phải đóng cửa một tiện nghi (?) mà các công nhân trước kia vẫn được phép sử dụng?
Phải mở cửa chứ. Xưởng máy của Abby có thể đã đóng cửa, và sân chơi của cái xưởng đó có thể cũng đã dẹp luôn, những cái cầu tuột (?) những cái đu, những bồn cát để xúc cát (?) chơi có thể đã đóng như trường hợp xưởng của Abby, nhưng những sân chơi ở các xưởng máy khác vẫn tiếp tục mở thì sao?
Ồ, trả lời như Abby là sai sót thấy rõ. Khi không cho đóng cửa sân chơi luôn mà cũng gỡ rối tơ lòng độc giả thì sao được!
Ngày 10 tháng 1 năm 2013
Bạn ta,
Jeannine Stein,
fashion police của tờ Los Angeles Times hôm thứ sáu tuần trước có đăng
bức thư của một độc giả không ký tên thật, nêu thắc mắc và than phiền tại sao
quần áo phụ nữ không có nhiều túi như quần áo của đàn ông để phụ nữ cũng có thể,
như đàn ông, bỏ bút và những thứ cần dùng khác, khỏi phải cầm trong tay, bận tay
bận chân. Fashion police Jeannine Stein là một tiếng nói thẩm quyền về thời trang, không hề bắt giữ, câu lưu những người vi phạm thời trang như chữ police có thể làm cho nhiều người nghĩ. Jeannine Stein cho biết là có thể các nhà họa kiểu quần áo sẽ không bao giờ cho quần áo phụ nữ nhiều túi như quần áo của đàn ông.
Mà quần áo của đàn ông thì nhiều túi thật. Nếu mặc một bộ suit ba mảnh (?) thì số túi có thể lên đến gần hai chục cái.
Sơ mi ít nhất có một túi. Quần dài bốn cái, có thể là năm nếu có thêm một chiếc túi đựng bật lửa hay chìa khóa. Áo gilet có bốn túi. Jacket ba túi ngoài, ba túi trong. Tổng cộng là mười sáu cái túi. Móc mệt nghỉ.
Người nữ độc giả viết thư cho Jeannine Stein ghen tức là phải.
Nhưng nếu Jeannine Stein nói đúng, nghĩa là thời trang sẽ không bao giờ để phụ nữ có nhiều túi như quần áo đàn ông, thì đó phải là tin mừng cho những người đàn ông.
Con số túi trong quần áo đàn ông là thành trì cuối cùng chưa bị phụ nữ xâm phạm (?) và nên được bảo vệ đến cùng. Lý do là trong khoảng ba chục năm trở lại đây, nhiều khu vực thời trang của đàn ông đã bị lấn chiếm tàn bạo. Những chiếc ca vát chẳng hạn. Phụ nữ cũng đã lôi ra đeo khi mặc sơ mi, cũng của đàn ông. Hay quần dài, có cả zipper ở phía trước mặc dù không biết dùng để làm gì. Những chiếc quần dài này cũng có túi trước, túi sau để người mặc cũng có thể tay trong túi đi tung tăng như những người đàn ông không biết làm gì với đôi tay trơ trẽn của mình. Quyền bỏ tay vào túi quần của đàn ông bị xâm phạm thô bạo vì những cái túi quần đó.
Trong khi váy của phụ nữ thì đàn ông không bao giờ lấn chiếm (?) hay vi phạm (?) ngoại trừ đàn ông Tô Cách Lan với những cái kilt, họ hàng rất xa của những "cái thúng mà thủng hai đầu" của phụ nữ.
Sự thực thì các nhà họa kiểu thời trang không may nhiều túi cho phụ nữ không phải vì họ không muốn phụ nữ lấn chiếm thêm nữa vào lãnh vực quần áo đàn ông, mà việc không may nhiều túi cho phụ nữ là vì lý do địa lý hình thể.
Thí dụ những cái túi áo sơ mi mà đàn ông vẫn dùng để đựng một trăm thứ chẳng hạn. Bút mấy cái, thẻ ra vào sở, vài ba thứ giấy không bỏ vào ví được. Những thứ ấy, khi cần, đều có thể lấy ra rất dễ dàng, không hề gây trở ngại lưu thông bao giờ. Nhưng tưởng tượng Demi Moore hay Julia Roberts, hay Sharon Stone tìm cách lấy những thứ họ đựng trong túi ra mà xem. Việc làm đó sẽ khó khăn hơn việc làm của những người đàn ông rất nhiều. Những cái túi của họ, không để gì ở trong cũng đã cộm, đã như nhồi nhét một triệu thứ. Bây giờ lại phải tìm cách lấy cái bút ra thì khổ đời những người qua lại biết là chừng nào.
Như vậy thì nhất quyết là không nên cho họ những cái túi áo như người độc giả muốn.
Thế còn túi quần?
Cũng không nên. Lý do như đã nói ở trên, là cảnh thọc tay trong túi quần, huýt sáo đi tung tăng là đặc quyền của đàn ông. Ðàn bà không có lý do gì để thọc tay trong túi quần hết.
Hơn nữa, có những lúc đàn ông phải để tay trong túi quần. Thí dụ như khi bị hỏi một câu tương tự như câu của Mae West: "Is that a gun in your pocket or is it because you are glad to see me?"
Bị hỏi như thế, lại không dấu súng trong người, không thọc tay vào túi quần, bỏ đi lập tức thì phải làm gì bây giờ? Ðàn ông phải có túi quần, đàn bà thì không là vì thế.
Không cần thì đòi túi làm gì?
Ngày 11 tháng 1 năm 2013
Bạn ta,
Tối hôm qua,
khi đi tìm một bài báo trong tờ Harper's số phát hành cách đây mấy tháng, tình
cờ tôi đọc được quảng cáo của một tổ chức bảo vệ cây rừng thật là tuyệt.
Nửa trên của trang quảng cáo là bức hình chụp một khu rừng cây với những thân cổ thụ xanh mướt, và phía dưới là câu hỏi liệu những cây mọc đã vài trăm năm ấy, ngày mai có bị biến thành giấy đi cầu không.
Mỗi ngày, theo tổ chức bảo vệ cây rừng, hàng ngàn mẫu rừng đang bị phá trụi, từ British Colombia ở Gia Nã Ðại, đến Amazon ở Nam Mỹ, sang California và Alaska ở Hoa kỳ, luôn cả Siberie thuộc Nga và Malaysia để biến thành bột giấy, hay gỗ để đóng đồ đạc.
Nhưng quảng cáo nhấn mạnh nhất vào sự kiện cây rừng bị đem nghiền nát, làm bột chế giấy đi cầu. Người viết rất khéo khi nhấn mạnh vào chi tiết này, làm cho việc đốn cây trở thành vô lý, phải ngăn chặn cho bằng được.
Thực ra thì cây rừng còn được dùng vào nhiều việc khác nữa rất cần thiết cho đời sống. Sản phẩm gỗ không thể thiếu trong thế giới con người mặc dù rất nhiều vật liệu khác không chế biến từ cây rừng cũng đang được dùng như plastic, và các kim khí chẳng hạn.
Những thứ chế biến hay lấy từ cây rừng cũng không phải là không cần thiết cho đời sống. Rất cần thiết là khác. Nên việc khai thác cây rừng không phải luôn luôn là điều có thể tránh được. Người ta vẫn trồng rừng để thay thế cho những khu bị phá. Chỉ có thể nói là diện tích rừng mới trồng để thay cho diện tích bị phá không đủ mà thôi.
Giấy đi cầu đưa ra hình ảnh một sản phẩm nghe qua rất tầm thường tưởng là không cần thiết cho đời sống nhưng thực ra thì ngược lại. Những cuộn giấy tròn mà chúng ta không bao giờ đặt lên một ưu tiên cao trong những thứ cần có trong nhà, thực ra, lại rất cần, không có không được. Cứ thử tưởng tượng không có nó, làm sao chúng ta sống nổi.
Ngay cách treo chúng trong buồng tắm, theo một số chuyên gia về luật gia đình, cũng có thể là nguyên nhân đi tới chuyện vợ chồng bỏ nhau. Người muốn treo cho những tờ giấy nằm sát tường, người muốn treo để nó nằm phía bên kia, không ép vào tường. Những bất đồng giữa hai bên từ chuyện treo cuộn giấy đã đưa tới bao nhiêu tan vỡ tại tòa.
Không có chúng làm sao có thể sống được. Dùng giấy báo thì mực in có thể để lại những mầu sắc không cần thiết, ngoài ra, đường ống có thể bị nghẹt, làm hỏng hệ thống thoát nước.
Những cuộn giấy đi cầu, do đó, không phải là những sản phẩm không cần thiết, chỉ làm phí bột giấy, làm cho cây rừng bị đốn xuống một cách vô ích.
Giấy dùng vào những việc khác thì có thể đừng được, chứ giấy đi cầu thì không.
Thí dụ những tờ giấy gói quà chẳng hạn. Những tờ giấy này, bất kể được in lên những hình vẽ, mầu sắc đẹp đến đâu đi chăng nữa, cũng chỉ để bị xé một cách thô bạo trong những tiệc sinh nhật, trong những ngày sau hôm Giáng Sinh hay năm mới. Không bao giờ chúng được dùng lại, hay có được một đời sống lâu dài hơn.
Hay những tấm thiệp vô bổ của Hallmark để thương mại hóa những ngày sinh nhật, những dịp lễ lạc mà người ta bầy ra để bắt chúng ta tiêu tiền một cách phi lý.
Tại sao tổ chức bảo vệ cây rừng lại cứ nhắm vào giấy đi cầu để vận động thế giới đừng đốn cây, phá rừng trong khi những cuộn giấy đi cầu hết sức cần thiết cho thế giới chúng ta đang sống?
Tại sao không dùng một sản phẩm khác, và sửa câu viết trong quảng cáo thành: Có nên biến những cây cổ thụ này thành những tập thơ của các mầm non thi ca vừa tổ chức ra mắt tuần qua hay không?
Viết như thế, chắc chắn sự hưởng ứng sẽ rất đáng kể. Cây rừng sẽ thoát những lưỡi cưa, rừng sẽ được tha cho sống. Và để nhà phê bình văn học Nguyễn Hưng Quốc khỏi phải than thở trong mấy trang đầu của cuốn "Thơ, v.v...và v.v..." ( Văn Nghệ xuất bản năm 1996) rằng ông đã mua phải hàng trăm tập thơ dở. Ông có vẻ rất không vui về chuyện đó.
Nếu có tiếc thì nên tiếc là giấy, chế từ bột gỗ của cây rừng, được dùng để in những tập thơ dở như thế. Chứ còn dùng bột gỗ để làm những cuộn giấy đi cầu thì hoàn toàn hợp lý và rất nên làm. Không có giấy đi cầu thì vất vả ngay.
Không có những tập thơ dở mà Nguyễn Hưng Quốc mua phải, thì
thế giới vẫn hạnh phúc như thường. Thiếu những cuộn giấy đi cầu thì không hạnh
phúc chút nào.
ANH NGỮ TRONG ĐỜI SỐNG HÀNG NGÀY
(Bài số 160)
THE VERB "MAY"
ANOTHER USE OF "MUST"
Bản ghi chép lại do Lãm Thúy thực hiện. Bài học số 160 sẽ được phát trên Hồn Việt Television trong tháng 2 năm 2013.
QUỲNH ANH:
Đây là chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày do Bùi Bảo Trúc phụ trách. Bùi Bảo Trúc, Lãm Thúy và Quỳnh Anh xin kính chào quí vị.
Chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày đến với quí vị hàng tuần để ôn lại một số điều liên quan đến Anh ngữ mà quí vị gặp trong đời sống. Quí vị có thắc mắc xin liên lạc với Hồn Việt TV nhờ chuyển lại.
LÃM THÚY
Thưa anh, Thúy muốn nhờ anh nói về động từ MAY. Thúy nhớ là anh chưa đề cập đến động từ này bao giờ phải không QA?
QA
Thúy nhớ đúng. QA ngồi trong lớp từ bài đầu đến nay nên có thể nói chắc là thầy chưa dậy động từ MAY bao giờ.
BBT
Thật vậy sao? Vậy thì hôm nay chúng ta sẽ nói về động từ này vậy. MAY là một động từ khiếm khuyết, tiếng Anh gọi là DEFECTIVE VERB. Khiếm khuyết nghĩa là thiếu. Động từ khiếm khuyết (DEFECTIVE VERB) là động từ thiếu, không có đầy đủ các thì (TENSES) như các động từ khác. Thí dụ một vài động từ không có thì quá khứ (PAST), không có thì tương lai (FUTURE TENSE) chẳng hạn. Chúng cũng không có các thì PERFECT và CONTINUOUS. Chúng không có INFINITIVE nghĩa là không có TO đứng ở trước, không có "S" ở ngôi thứ ba số ít (THIRD PERSON SINGULAR). Chúng ta không bao giờ thấy TO MUST, TO MAY, TO CAN, TO WILL vân vân.
Động từ MAY là một trợ động từ (AUXILIARY VERB) được dùng trước một động từ chính để phụ trợ cho động từ chính này. Thí dụ HE MAY WATCH TV AFTER 6 P.M.
Trong câu này, WATCH là động từ chính (MAIN VERB). MAY là trợ động từ, đóng vai phụ cho động từ chính. HE là ngôi thứ BA số ÍT nhưng MAY không có "S". Muốn đổi sang thể hỏi (QUESTION FORM), chúng ta đưa MAY lên phía trước của chủ từ để thành MAY HE WATCH TV? Muốn đổi thành câu phủ định (NEGATIVE), chúng ta thêm NOT ở ngay sau MAY thành MAY NOT. QA cho nghe một thí dụ với MAY trong cả ba thể AFFIRMATIVE (xác định) QUESTION (câu hỏi) và NEGATIVE (phủ định) coi.
QA
SHE MAY READ THE LETTER.
MAY SHE READ THE LETTER?
SHE MAY NOT READ THE LETTER.
LÃM THÚY
MY COUSIN MAY TRAVEL TO AMERICA NOW.
MAY MY COUSIN TRAVEL TO AMERICA NOW?
MY COUSIN MAY NOT TRAVEL TO AMERICA.
BBT
Chắc hai cô cũng đã biết chúng ta dùng MAY để nói được phép làm một chuyện gì đó. Đây là một câu tục ngữ của Anh : A CAT MAY LOOK AT A KING nghĩa là ngay cả những người thấp kém nhất cũng vẫn có thể làm được một số việc như con mèo vẫn được phép giương mắt ngó ông vua vậy. Tại đám cưới, sau khi làm lễ cho cô dâu và chú rể, linh mục hay mục sư chủ lễ tuyên bố: YOU MAY KISS THE BRIDE NOW tức là chú rể được phép hôn cô dâu.
Động từ MAY trong thể hỏi được dùng để xin phép làm một việc gì đó. Trong thể xác định là để cho phép và trong thể phủ định là để nói một việc nào đó không được phép làm. Thúy cho nghe thí dụ với MAY trong ba thể hỏi, thể xác định và phủ định coi.
LÃM THÚY
MAY I WITHDRAW ALL MY SAVINGS NOW?
YOU MAY WITHDRAW ALL YOUR SAVINGS AT THE END OF THE YEAR.
YOU MAY NOT WITHDRAW ALL YOUR SAVINGS NOW.
QA
MAY HE CHANGE HIS MAJOR (môn học chính ở đại học) AFTER ONE MONTH?
HE MAY CHANGE HIS MAJOR AFTER ONE WEEK.
HE MAY NOT CHANGE HIS MAJOR AFTER ONE MONTH.
BBT
Tuy nhiên nếu muốn, người ta có thể thay MAY bằng CAN trong những trường hợp xin phép. MAY I SIT DOWN? hay CAN I SIT DOWN? thì cả hai câu đều được dùng để xin phép, ý nghĩa không có gì khác nhau. Thực ra thì ngày nay, trong ngôn ngữ hàng ngày, chúng ta thấy CAN được dùng nhiều hơn là MAY. Khi trả lời những câu xin phép như thế, nếu chấp thuận, đồng ý, hay cho phép, ít khi chúng ta dùng động từ MAY. Lý do là vì MAY nghe có vẻ … phách, có vẻ lối, có vẻ làm cao, trịch thượng quá. Thí dụ khi người ta xin phép MAY I SPEAK NOW? thì không mấy ai nói YES YOU MAY SPEAK NOW, ngoại trừ khi người trả lời là … nữ hoàng Anh chẳng hạn.
QA
Vậy thưa anh, không nói YOU MAY thì chúng ta nói thế nào?
BBT
Thì nên bằng một giọng vồn vã một chút và nói: YES OF COURSE! Hay OH, SURE… CERTAINLY. Còn nếu không thì NO, I DON’T THINK SO… NO, NOT NOW...
LÃM THÚY
Thế thưa anh, khi nói IT MAY RAIN TONIGHT thì có phải là ông Trời được phép mưa tối nay không?
BBT
Cám ơn cô hỏi câu này. Động từ MAY trong câu này lại không được dùng để xin phép, mà là để nói lên một việc có thể, có nhiều cơ hội, có nhiều triển vọng xẩy ra, A POSSIBILITY. Thí dụ HE MAY BE AT HOME NOW. Cô QA và cô Thúy cho nghe mỗi cô hai thí dụ tương tự, dùng MAY để nói về một POSSIBILITY coi.
QA
SHE MAY LIVE WITH HER SISTER.
YOU MAY BE RIGHT.
LÃM THÚY
THEY MAY KNOW THE ANSWER.
WE MAY LIKE HER LATER.
BBT
Và như thế, MAY được dùng với một động từ để nói là động từ đó có nhiều cơ hội trở thành sự thực.
QA
Thưa anh, ở trên anh nói là một số động từ khiếm khuyết KHÔNG có đầy đủ các TENSES. Như vậy nghĩa là có một hai động từ khiếm khuyết có PAST TENSE phải không? Thí dụ quá khứ của CAN là COULD, quá khứ của WILL là WOULD, của SHALL là SHOULD. Vậy động từ khiếm khuyết MAY có PAST TENSE không?
BBT
Quá khứ của MAY là MIGHT. Nhưng người ta KHÔNG dùng MIGHT để xin phép bao giờ. Giống như MAY, MIGHT thường được dùng để nói về một chuyện, một việc, một hành động có thể xẩy ra, một POSSIBILITY. Nhưng MIGHT có khác MAY một chút.
HE MAY BE AT THE OFFICE NOW.
HE MIGHT BE AT THE OFFICE NOW.
Hai cô thấy cả hai câu trên đều nói về chuyện có thể xẩy ra vào LÚC NÀY, trong HIỆN TẠI. MAY và MIGHT đều được dùng để nói về việc ông ta có thể đang có mặt tại văn phòng vào lúc này. Nhưng hai câu có khác nhau. MIGHT thì cơ hội ít hơn MAY. Khi nói MAY thì cơ hội có mặt của ông ta tại văn phòng vào lúc này là khoảng 60%. Nhưng MIGHT thì cơ hội chỉ có khoảng 40% mà thôi.
LÃM THÚY
Thế còn MAY BE dùng thế nào thưa anh?
BBT
Có hai trường hợp, các cô phải phân biệt kỹ để dùng cho đúng. MAYBE viết liền và MAY BE viết rời thành HAI CHỮ.
MAYBE viết liền là một ADVERB, một trạng từ có nghĩa là có thể, có lẽ. MAYBE đồng nghĩa với PERHAPS hay POSSIBLY. Vì thế, nếu không muốn dùng PERHAPS hay POSSIBLY thì chúng ta dùng MAYBE viết liền. Thí dụ nói ông có thể đúng, chúng ta nói PERHAPS YOU ARE RIGHT hay MAYBE YOU ARE RIGHT đều được. Trong bài hát ALWAYS ON MY MIND, Willie Nelson hát câu đầu MAYBE I DIDN’T LOVE YOU QUITE AS OFTEN AS I COULD HAVE. QA cho nghe một thí dụ với MAYBE viết liền coi.
QA
MAYBE SHE FORGETS TO MAIL THE LETTER.
MAYBE HE MISSED THE BUS.
LÃM THÚY
MAYBE THEY LEFT FOR THE AIRPORT ALREADY
MAYBE WE ARE WRONG ABOUT HIM.
BBT
Trong khi đó, MAY BE viết rời, là HAI động từ MAY và TO BE. Thí dụ HE MAY BE HOME THIS WEEK-END hay THEY MAY BE HERE TONIGHT.
QA
Thưa anh, QA muốn hỏi thêm một câu hỏi về chữ MUST trong trường hợp QA nghe mấy đứa con nói với nhau rằng IT’S A MUST. Thế thì A MUST là gì?
BBT
A MUST ở đây là một danh từ chứ không phải là một động từ khiếm khuyết nghĩa là phải, bắt buộc… như hai cô đã biết. MUST nghĩa là một chuyện cần thiết, một cái gì phải có, không có không được. Thí dụ nói muốn có thông hành Mỹ thì việc có quốc tịch Mỹ là điều bắt buộc. TO APPLY FOR A US PASSPORT, AMERICAN CITIZENSHIP IS A MUST.
Thế với QA thì điều gì là A MUST?
QA
QA nghĩ là muốn có công việc tốt thì A COLLEGE DEGREE IS A MUST. Luật ở Mỹ là muốn lái xe phải có bằng lái nên A DRIVING LICENCE IS A MUST IF WE WANT TO DRIVE IN AMERICA.
LÃM THÚY
Thúy vẫn nói với con trai là muốn được mẹ mua xe cho lái đi học thì ít nhất phải có cái bằng hai năm Associate Degree trước đã: AN AA DEGREE IS A MUST BEFORE I GET HIM A CAR. Còn nó thì lại nói ngược lại rằng A CAR IS A MUST BEFORE HE GETS AN AA DEGREE.
BBT
MUST cũng có khi được dùng như một tĩnh từ, đi sau là một danh từ. Thí dụ nói hai côø đến Washington DC thì tòa Bạch Ốc là nơi phải tới thăm thì chúng ta nói WHEN YOU ARE IN WASHINGTON DC, THE WHITE HOUSE IS A MUST SEE PLACE. Chúng ta cũng có thể bỏ PLACE đi để cho gọn thành THE WHITE HOUSE IS A MUST SEE.
Thúy và QA mỗi cô cho nghe hai thí dụ với A MUST… coi.
LÃM THÚY
THE TALE OF KIỀU IS A MUST READ (WORK BY NGUYỄN DU) FOR ALL STUDENTS OF VIETNAMESE LITERATURE.
I TELL MY AMERICAN FRIEND THAT BÚN CHẢ IS A MUST TRY (VIETNAMESE FOOD) IN LITTLE SAIGON.
QA
ENGLISH IS THE MUST HAVE (LANGUAGE SKILL) WHEN WE TRAVEL.
TO VISIT JAPAN, A VALID VISA IS A MUST HAVE (TRAVEL DOCUMENT) FOR EVERYBODY.
BBT
Cám ơn hai cô đã nhắc tôi mấy điều quan trọng, MANY IMPORTANT THINGS THAT I MUST HAVE.
QUỲNH ANH
Chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày đến đây thì xin tạm chấm dứt. Chương trình sẽ trở lại vào tuần tới trên đài Hồn Việt Television. Bùi Bảo Trúc, Lãm Thúy và Quỳnh Anh xin chào tạm biệt quí vị và hẹn gặp lại trong chương trình tới.
