Ngày 3 tháng 5 năm 2010
Bạn ta,
Ðã nhiều lần, trong những bức thư viết cho bạn, tôi vẫn nói rằng nước Anh là quốc gia xứng đáng làm anh thiên hạ về rất nhiều mặt.
Người Anh, tuy thế, vẫn bị (người Pháp) coi là về phương diện lịch sự, thua xa người Pháp. Nhưng một chuyện mới xẩy ra hồi gần đây có thể làm cho nhiều người phải nghĩ lại về chuyện lịch sự của người Anh.
Còn nhớ hồi mới vỡ lòng học Anh ngữ, một trong những câu đầu tiên chúng ta học, là câu " I am sorry ". Người Anh đụng một chút là xin lỗi nhau lia lịa. Vợ, chồng, con cái, quí tộc cũng như dân giả, già trẻ, lớn bé câu đầu lưỡi bao giờ cũng là "I am sorry", không thì "Please accept my apology", hay " I do apologize for..."
Tờ Guardian cho biết cảnh sát Anh, Scotland Yard, mấy tháng trước có mở cuộc điều tra và khiển trách một toán cảnh sát viên vì một trong số cảnh sát viên này đã không xin lỗi gia đình một người tình nghi là buôn bán bạch phiến trong khi lục soát nhà đương sự ở Luân Ðôn.
Ðọc bức thư phổ biến trong nội bộ Scotland Yard, người ta thấy nước Pháp, quốc gia vẫn chê nước Anh về mặt lịch sự phải nghĩ lại, và nên nhìn nhận nước Anh không hề thua nước Pháp về mặt lịch sự chút nào.
Theo Scotland Yard, một toán cảnh sát được phái tới nhà của một người tình nghi buôn bán ma túy để lục soát. Và trong khi thi hành công tác trao phó, một trong tám cảnh sát viên thuộc nhóm đã thả một cái trung tiện ở ngay trong nhà của nghi can.
Thả xong, cảnh sát viên này vẫn tiếp tục nhiệm vụ lục soát, không một lời xin lỗi. Công tác hoàn tất, toán cảnh sát ra về nhưng gia đình nghi can vẫn không được một câu xin lỗi mà họ chờ đợi.
Gia đình này khiếu nại với Scotland Yard vì trát tòa chỉ cho phép cảnh sát lục soát tư gia của họ để tìm kiếm tang vật mà không hề cho phép bất cứ một hoạt động nào khác. Việc thả một quả trung tiện gây ô nhiễm không khí cho căn nhà không được ghi trong trát. Quả trung tiện của cảnh sát có thể bị coi là một loại võ khí bất hợp pháp không được phép dùng trong công tác lục soát nhà nghi can. Trung tiện là thứ hơi do những phản ứng hóa học trong cơ thể con người, và khi được cho thoát ra ngoài, có thể tạo ô nhiễm cho không khí. Nỗ lực không để cho thứ hơi này tiến vào phổi đòi hỏi phải nín thở, và hành động này, nếu kéo dài quá lâu có thể gây chết người. Trung tiện có thể được coi là một loại võ khí hóa học mà một hiệp ước quốc tế đã cấm ngặt sau khi hơi ngạt được đem dùng trong những năm đệ nhất thế chiến tại mặt trận Âu châu.
Thoạt đầu khi đọc bản tin này, người ta có thể nghĩ việc gia đình kia đòi cảnh sát Anh xin lỗi là một đòi hỏi phi lý, nhưng nghĩ lại thì không. Gia đình này có tất cả mọi lý do để đòi Scotland Yard xin lỗi về việc làm của cảnh sát viên trong toán được phái tới lục soát. Ngoài sự ô nhiễm không khí gây ra cho căn nhà, hành động thả trung tiện của người cảnh sát còn là một việc làm trái phép.
Trong lịch sử Việt, cũng đã xẩy ra một trường hợp tương tự. Ông Cống Quỳnh, một nhân vật tai quái sống trong thời vua Lê, chúa Trịnh có lần làm cho chúa Trịnh phật lòng khiến chúa Trịnh phải có biện pháp trừng phạt ông. Chúa sai lính đến đại tiện vào nhà của Cống Quỳnh. Cống Quỳnh không tìm cách ngăn chặn toán lính do chúa Trịnh phái đến nhưng chỉ đồng ý cho họ vào làm đúng việc chúa Trịnh ra lệnh cho họ làm, đó là đại tiện vào nhà của ông, ngoài ra, làm bất cứ một việc khác là không được. Nghĩa là đại tiện thì được, nhưng tiểu tiện thì dứt khoát là không được.
Kẹt một nỗi là hai chuyện này có lúc phải đi đôi với nhau. Do cấu trúc đặc biệt của cơ thể, người ta có thể tiểu mà không cần đại. Nhưng hễ đại thì phải có tiểu đi kèm mới được. Không thể đại mà không tiểu.
Chúa ra lệnh đại. Cống Quỳnh đồng ý nhưng vì lệnh chúa không nói là có tiểu. Cống Quỳnh cứ lệnh chúa thi hành: đại thì OK nhưng tiểu thì không OK. Không làm đúng như thế thì chết với Cống Quỳnh, mà ông trạng này không phải là tay vừa. Lính phủ chúa cố hết sức nhưng không thể không ra ngoài lệnh của chúa nên đành đi về, không đại tiện vào nhà Cống Quỳnh mà không gây… lụt lội cho nhà ông được.
Trong trường hợp ở Luân Ðôn, các cảnh sát viên chỉ được lệnh lục soát kiếm ma túy tại nhà nghi can. Trát tòa không hề cho phép cảnh sát thả trung tiện. Thả xong lại không xin lỗi là sai quấy không thể chối cãi được.
Ở những nước khác, có thể cảnh sát, khi nhận đơn khiếu nài, sẽ đưa một lực lượng hùng hậu đến thả một đống trung tiện vào nhà nghi can cho cả gia đình đương sự ngạt thở chết luôn. Nhưng cảnh sát Anh đã hành sử một cách văn minh hơn, đó là mở cuộc điều tra và kết luận hành động của cảnh sát viên trong vụ này là khiếm nhã (rude) và không đúng tác phong nghề nghiệp (unprofessional).
Có lẽ trên thế giới chỉ có cảnh sát Anh là có lối giải quyết như vậy.
Lịch sự biết là chừng nào.
Ngày 4 tháng 5 năm 2010
Bạn ta,
Cũng cùng một giống nhai lại, bò không được đối xử tử tế bằng trâu.
Trâu được mục đồng đưa ra đồng ăn cỏ. Bò thì bị đuổi từng đàn ra bãi, tối lùa về, không có được sự săn sóc người ta dành cho trâu. Chiều về, mục đồng còn đưa trâu đi tắm. Bò thì không.
Trong khi bò cũng làm việc không thua gì trâu, cũng cầy bừa, kéo xe như trâu nhưng lại bị giết để ăn thịt nhiều hơn trâu, lại bị vắt sữa cho người uống. Phở thì bao giờ cũng phải là phở bò, không bao giờ có phở trâu. Steak luôn luôn phải là beef steak, steak bò. Không ai ăn steak trâu, vì thịt trâu thua xa thịt bò.
Vậy mà bò bị đổ cho đủ mọi tính xấu: ngu như bò; sợ như bò thấy nhà táng; bướng như bò... Trâu không bao giờ bị chê là ngu, là bướng. Lúc nào cũng được nhẹ nhàng: trâu ơi ta bảo trâu này, trâu ra ngoài ruộng, trâu cầy với ta, cấy cầy vốn nghiệp nông gia, ta đâu, trâu đấy, ai mà quản công...
Bò có bao giờ được âu yếm như vậy đâu.
Mới đây, cuốn tiểu thuyết Animal Husbandry của Laura Zigman lại tặng thêm loài bò một lời lăng mạ mới nữa. Theo Laura Zigman, bọn đàn ông tất cả đều là những con bò đực, sau khi thiết lập được quan hệ thân mật với những con bò cái rồi, thì chúng liền bỏ những con bò cái lập tức để đi tìm những con bò cái mới. Bò đực thì bạc tình. Bò cái thì ngu, yêu cuồng sống vội cho nát đời hoa. Oan uổng cho giống bò biết là bao nhiêu.
Có phải những thái độ như thế với loài bò đã khiến cho bò quay ra phục thù và làm cho loài người khốn khổ như chúng ta đang thấy hay không?
Ðầu tiên, loài bò lẳng lặng phát chứng điên, để không ai dám ăn chúng nữa. Hết điên, bò quay ra rủ cừu mắc bệnh lở miệng, long móng ở Âu châu cho bọn người sợ chơi.
Nhưng đó chỉ là một trò trả thù nhẹ của bò. Một trò khác của bò là dùng võ khí hóa học đánh lại loài người để trả thù những hành động không tốt của người dành cho chúng.
Trên những cánh đồng, tại các trại nuôi bò, loài thú này cứ nhẩn nha gậm cỏ, nhai, nuốt vào bụng, và trong lúc tiêu hóa thực phẩm, một lượng hơi methane được bào chế trong ruột của chúng. Thỉnh thoảng chúng cho hơi thoát ra ngoài bằng cửa hậu. Trung tiện của bò có một lượng hơi methane rất lớn. Loại hơi này làm ô nhiễm môi trường sống và làm cho nhiệt độ địa cầu gia tăng đáng kể, gây hiệu ứng nhà kính (greenhouse effect) mạnh gấp 21 lần hơi carbonic do xe cộ và các nhà máy chạy bằng than đá gây ra. Theo những ước tính của các khoa học gia ở Tokyo, nơi bản nghị định thư 1997 được ký để giảm bớt mức ô nhiễm và hơi nhà kính, thì cừu và bò, nói rõ hơn, trung tiện của cừu và bò đóng góp đến 15% toàn bộ hơi methane thải ra ở khắp thế giới.
Bom hơi ngạt của bò tai hại gấp bao nhiêu lần các thứ hơi mù tạc, hơi serin của Iran, Iraq...
Và loài người đang phải cuống cuồng lo đối phó với võ khí hóa học của bò. Người ta đang tìm cách thay đổi cách ăn uống của bò, không thể cứ thụ động lo bò trắng răng như trước được nữa. Phải tìm cách đưa vi khuẩn Brevibacillus parabrevis vào thức ăn của bò và cừu. Loại vi khuẩn này sẽ biến hơi methane thành khí carbonic. Thí nghiệm cho thấy là biện pháp này có thể giảm đến 16% hơi methane tại các khu nuôi bò.
Ðó là trung tiện của bò. Ðại tiện của bò (tức là bullshit trong tiếng Anh) thì vẫn tiếp tục thấy đầy ra tại các cuộc đại hội, các cuộc họp hành của đảng Cộng sản Việt Nam nên nước ta vẫn chưa thấy dấu hiệu là sắp khá hơn chút nào.
Loài bò độc thật. Nhưng làm thế nào được. Bò thì phải sản xuất ra bullshit, cứt bò chứ. Mà đỉnh cao trí tuệ thì là một lũ bò chứ là cái con gì vào đây nữa?
Ngày 5 tháng 5 năm 2010
Bạn ta,
Lần đầu tiên nói chuyện với ông cụ thân sinh ra người bạn, tôi cứ ngẩn ra mấy lần, cố gắng tìm cách xác định ai đang nói với ai, và ai là người dám gọi cụ là "mày" thế nọ, "mày" thế kia.
Ông cụ lúc ấy đã ngoài thất tuần, cứ bị gọi bằng "mày", nghe bất nhẫn quá.
Nhưng rồi lúc sau thì tôi hiểu. Cụ thuật lại nguyên văn lời người kia nói với cụ, không đổi ngôi thứ, đại danh từ cứ giữ nguyên, không đổi thứ nhất thành thứ ba, thứ hai thành thứ nhất gì hết.
Nhưng vì người nói chuyện với cụ là một người Mỹ, cụ kể lại cho tôi nghe, và cứ gặp đại danh từ thứ hai số ít "you", tức là cụ, là cụ dịch sang tiếng Việt bằng "mày" hết.
Vì thế nên mới nghe, tôi tưởng cụ bị ai xúc phạm, ăn nói hỗn hào với cụ.
Nếu được dịp nghe chuyện, bạn cũng sẽ thấy rất nhiều người Việt làm những việc hệt như cụ. Nhất là khi các vị này kể lại chuyện ở sở. Các vị đều... để cho Mỹ gọi bằng "mày" hết mới chán.
Thế rồi cả mấy cụ bà, khi kể chuyện con dâu Mỹ nói với các cụ, các cụ cũng cho những cô Mỹ này gọi các cụ bằng "mày" luôn.
Tại sao lại như thế? Lý do, theo tôi nghĩ, chỉ là tại vì chúng ta rất là dễ yêu. Chúng ta khiêm tốn, chúng ta nhún mình, tự hạ mình xuống.
Thuật lại chuyện, các cụ lớn tuổi cũng khiêm cung cho người khác gọi các cụ bằng "mày", khỏi thưa gửi, kính cụ thế này, bẩm cụ thế kia gì hết.
Tôi chợt nghĩ ra điều đó buổi tối khuya hôm qua khi đọc lại cuốn hồi ký của Tô Hoài, cuốn Cát Bụi Chân Ai.
Ở cuối cuốn sách, trang 307, Tô Hoài viết lại chuyện ra phi trường Gia Lâm xem trao trả tù binh Mỹ. Ông kể Phan Nhật Nam, một nhà văn quân đội miền nam, cũng có mặt ở phi trường để tường thuật nội vụ. Tô Hoài cho biết thêm về Sài Gòn, Phan Nhật Nam viết trên báo nói là Hà Nội buồn, không thấy các văn nhân, nghệ sĩ Hà Nội ở sân bay.
Chuyện chỉ có thế, nhưng khi ông Tô Hoài viết lại thì ông dùng đủ mọi kiểu viết lách mất dậy, vô giáo dục để lăng mạ Phan Nhật Nam, một người cũng cầm bút như ông, với những chi tiết vừa bịa đặt vừa hỗn láo.
Ông kể là Phan Nhật Nam mê món thịt gà luộc trong khách sạn Hà Nội đến độ phải xin mấy miếng bỏ vào áo tám túi mang về.
Ðại úy dù Phan Nhật Nam, một tay chơi, một dân nhậu khét tiếng ở miền nam bị lăng nhục như thế đấy! Miếng ngon họ Phan có bao giờ thiếu trong đời mà đến nỗi phải xin vài miếng thịt gà luộc bỏ túi. Bịa đặt thì cũng nên khôn ngoan và thông minh một chút chứ ông Tô Hoài! Vẫn cái lối suy nghĩ của thời trước năm 1975 khi nói về miền nam, coi ai sống ở nam vĩ tuyến 17 cũng đều đói khát cả.
Cuốn sách ông Tô Hoài viết năm 1990 sao còn ngớ ngẩn đến là như vậy?
Nhưng như thế vẫn chưa ghê. Ðề cập đến chuyện Phan Nhật Nam viết báo than không gặp các văn nhân nghệ sĩ Hà Nội, ông Tô Hoài viết nguyên văn như thế này: "... ông đây từ sáng sớm đã đứng uống bia Trúc Bạch trong quầy nhìn ra đám tù binh... và xem mày ngọ nguậy lên xuống, giơ máy ảnh."
Ông Tô Hoài xưng "ông", và gọi Phan Nhật Nam là "mày".
Phan Nhật Nam chỉ vì là đại úy trong ban Liên Hợp Quân Sự Bốn Bên, ra Hà Nội công tác, than là không gặp được ai trong số văn nghệ sĩ Hà Nội, liền bị ông Tô Hoài xưng "ông", gọi bằng "mày" ngay lập tức.
Họ Phan, nếu có than là không gặp các nhà văn Hà Nội, thì cũng chỉ muốn nói lên sự thất vọng là đã ra đến Hà Nội mà không được gặp các tác giả Phan Nhật Nam có thời từng say mê. Ðiều đó không có gì đáng để ông Tô Hoài phải lôi ngay giọng vô giáo dục ra để nói.
Trong số những người mà Phan Nhật Nam muốn gặp đó có thể có luôn cả tác giả Dế Mèn Phiêu Lưu Ký thì sao? Thế mà tác giả Dế Mèn Phiêu Lưu Ký nỡ lòng nào đem lối ăn nói mất dậy ra để đãi họ Phan như thế?
Nếu cuốn hồi ký được viết ngay sau cuộc trao đổi tù binh năm 1973, thì người ta còn có thể hiểu được. Lúc ấy, ông Tô Hoài cần phải chứng tỏ nhiều thứ với nhiều người để được hưởng vài ba chuyến xuất ngoại, đi chơi vung vít, được bồi dưỡng về mặt ăn uống vân vân. Nhưng tới năm 1990, như ông ghi ở cuối cuốn hồi ký, mà ông vẫn phải lôi cách ăn nói như thế ra thì quả thật ông Tô Hoài là một thứ người vô giáo dục, mất dậy, hoàn toàn không thể tha được.
Nghĩ lại, tôi càng thấy ông cụ thân sinh ra bạn tôi dễ yêu biết là chừng nào.
Vừa khiêm tốn, vừa là người có giáo dục và lịch sự. Ông Tô Hoài làm sao có được những nét đó.
Ngày 6 tháng 5 năm 2010
Bạn ta,
Theo tạp chí Boating, tờ báo của những người lắm tiền nhiều bạc sống đời cao sang quyền quí kiểu "trên ô tô dưới thì ca nô, nằm giường Tầu đắp thêm nệm gấm, trên đầu lại xịt dầu thơm, dầu thơm" như một bài ca tả những tay chơi Nam kỳ xưa mà Vương Hồng Sển có dẫn trong một cuốn sách của cụ, thì những ông chủ tầu, chủ du thuyền không là những tay nịnh đầm, những người hùng, những hiệp sĩ oai phong như nhiều người có thể lầm tưởng.
Tờ báo này cho biết là nếu người đi cùng trên tầu, trên du thuyền của các chủ tầu này có không may ngã xuống sông, xuống biển, thì cứ 100 chủ tầu, chủ du thuyền, chỉ có 13 người chịu bỏ tầu nhẩy xuống nước cứu bồ.
Thực ra, nói là "người đi cùng trên tầu" cho nhẹ, chứ trong cuộc thăm dò của tờ Boating, những người đó là vợ hay chồng -- nguyên chữ trong bài báo là "spouses" -- của chủ thuyền, chủ tầu.
Như vậy, đó phải là vợ hay chồng của chủ tầu, mà thường thì là vợ, vì số chủ tầu, chủ thuyền phụ nữ không nhiều lắm. Hầu như chủ tầu, chủ du thuyền bao giờ cũng là những người đàn ông áo sơ mi không cài cúc, phanh ngực, quần shorts, giầy boat shoes có giây bằng da, miệng ngậm tẩu bull dog, kính aviator, mũ lưỡi trai đứng hiên ngang cạnh tay lái tầu trong gió biển, gió sông lồng lộng.
Oai hùng và đẹp biết là chừng nào!
Vậy mà trong số 100 người như thế, chỉ có 13 người dám nhẩy xuống nước cứu vợ. Và 87 người kia thì tiếp tục đứng trên tầu, trên du thuyền cho gió sông, gió biển lồng lộng vuốt ve mái tóc.
Nhẩy xuống để... tóc gió thôi bay hay sao?
Như thế thì tồi thật.
Tại sao các chàng lưỡng lự rồi đi đến quyết định ở lại trên tầu? Tầu của chàng chưa chìm nên không thể nói là thuyền trưởng phải ở lại chết theo thuyền.
Vậy thì các chàng nghĩ gì?
Nghĩ tới cái bảo hiểm nhân thọ các chàng è cổ đóng cho vợ nay là lúc tốt đẹp nhất để đòi bồi thường cho bõ những ngay cơ cực?
Hay tới bầy cá mập đang bơi cạnh nàng? Làm sao phân biệt đâu là nàng, đâu là cá mập? Lỡ mắt mũi kèm nhèm nhìn gà hóa cuốc, nhìn vợ thành con great white, con tiger, con hammerhead, rồi cứu lầm con cá mập thay vì cứu vợ thì sao? Mang tiếng chết!
Trong khi những người đàn ông không giầu có, hào hoa như các chàng, không du thuyền, không ca nô gì hết, nhưng đi xe với chúng tôi, có té xuống sông, xuống biển (?) là chúng tôi tông cửa xe nhẩy xuống cứu cái một. Không những nhẩy xuống cứu, mà chúng tôi còn mở cửa cho lên xe nữa chứ.
Vậy mà có người nói xấu chúng tôi rằng khi một người đàn ông mở cửa xe cho một người đàn bà lên xe, thì một trong hai thứ phải mới: hoặc cái xe mới, hoặc người đàn bà mới.
Ý nói cái xe mới mua mà để cho đứa phàm phu tục tử mở lấy leo lên xe để hỏng để sứt sát xe cậu ư? Vậy thì cậu đành mở cho nó lên vậy.
Còn nếu nó mới, mà xe cũ thì chiều nó một chút có sao, nó đỡ chê xe mình cũ!
Nhưng đây đúng là một câu nói vu khống đầy ác ý. Người nghĩ ra câu đó chắc chắn đang ở với một người không còn mới nữa, nên phải bịa đặt ra nhận xét đầy ác độc đó để cho nàng chịu cho chàng mua xe mới, chứ không là người tử tế bao giờ hết.
Chỉ có người đàn ông đi cái SUV cao vòi vọi, khi đi với một người mặc mini lên không nổi, thì đứng cạnh, mở cửa cho đương sự lên, rồi nếu cần, tiện tay tiện chân giúp nó leo lên thì cũng có sao. Trước mua vui sau làm nghĩa chứ mất mát gì đâu.
Còn lúc xuống, thì giúp mở cái cửa cho đương sự ra khỏi xe thật lẹ cho khuất mắt thì đúng rồi còn nói chi nữa? Ðâu cần phải mới, xe cũng như người mới làm những việc như vậy.
Chúng tôi lúc nào cũng sẵn sàng mở cửa xe cho lên cho xuống. Và vì thế, người không có tầu và du thuyền vẫn lịch sự, đáng yêu hơn những người có tầu, có du thuyền là thế.
Ngày 7 tháng 5 năm 2010
Baïn ta,
Thường thì tôi không có thói quen chạy đi mua ngay món hàng vừa thấy trong quảng cáo trên báo, hay nghe được trong truyền thanh hay truyền hình, vì thế, dẫu cho cầu thủ Michael Jordan có dùng thứ nước hoa gì, Heidi Klum có mặc cái nịt vú hiệu nào, Tiger Wood có lái kiểu xe gì đi nữa, thì tôi cũng không làm theo họ mà phải tìm cách có ngay những sản phẩm họ quảng cáo.
Nhưng có thể tôi sẽ tìm mua một thứ nước hoa -- không biết có thể gọi đó là nước hoa không -- mà tôi vừa đọc thấy được trong tờ Playboy.
Helmut Lang, một nhà họa kiểu thời trang vừa tung ra thị trường một mùi mới, mùi Helmut Lang. Mùi này được mô tả là mùi của buổi sáng, sau một đêm say đắm, nồng nàn, tha thiết, sôi nổi, nóng bỏng, nồng nhiệt (tĩnh từ passionate, theo định nghĩa của tự điển Nguyễn Ðình Hòa) nhưng khó khăn(?) -- nguyên văn: the smell of the morning after a passionate but difficult night.
Mô tả như thế thì có vẻ hơi loanh quanh khó hiểu, nên người đặc trách thị trường cho công ty Helmut Lang bèn nói thẳng ra rằng đó là mùi của một người đản ông ngay sau khi chàng vừa làm tình xong.
Tôi hoàn toàn không biết cái mùi này như thế nào. Nó là mùi mồ hôi? Mồ hôi thì thơm sao được? Nếu vậy thì làm thế nào gọi nó là nước hoa?
Loài người sau bao nhiêu tiến hóa, không còn phải tự quảng cáo bằng những cái mùi đặc biệt khi... cần nhau như các sinh vật hạ đẳng nữa, nên cái mùi đó dần dần biến mất khỏi con người. Vậy thì Helmut Lang căn cứ vào đâu, dựa vào chỗ nào để pha chế ra cái mùi đó?
Tôi muốn biết cái mùi ấy như thế nào và xem những người nào sẽ mua nó, mua nó để làm gì, và tại sao phải mua nó.
Thông thường thì nếu quả có cái mùi đó, thì nó cũng có một đời sống hết sức ngắn ngủi. Chuyến đi vào buồng tắm, xà phòng thơm, body lotion, cologne... sẽ khiến cho nó không thể ở lâu trên người được.
Bây giờ mua nó về, thoa, xức nó lên người trước khi ra đường (hay về nhà?) thì quả là lạ.
Cho là có ở dơ, ít chịu tắm thì cái mùi ấy thông thường cũng phải che đi, đậy lại không để cho người khác biết. Vì có thể nó không thơm tho gì, mà có khi còn nguy hiểm(?) nữa là đằng khác.
Còn gì dại dột hơn là mang nó trên người. Chỉ hôi thôi cũng đã là không nên để nó bám trên người lâu, huống chi nó còn có thể là lý do để bị hạch hỏi lôi thôi nữa thì thoa, xịt lên người làm gì trong khi chúng ta tiêu không biết bao nhiêu là tiền cho những thứ nước hoa có khả năng chặn đứng cái mùi đó.
Và bây giờ, người ta sản xuất đúng cái mùi đó để bán. Tại sao?
Bỗng tôi hiểu. Người ta sẽ mua chúng vì cùng những lý do mua những thứ nước hoa để át chúng đi. Ðó là để tự quảng cáo cho mình, để cho mọi người biết rằng mình vẫn... còn.
Mấy năm trước, khi Ðại Hàn gặp khó khăn kinh tế, xưởng hãng đóng cửa, sa thải nhân viên, hàng trăm ngàn người mất việc. Những người cả đời chỉ biết đi làm bỗng không còn việc làm nữa. Những người này không thể chấp nhận họ thất nghiệp. Họ không quen thất nghiệp. Họ không thể chấp nhận sự kiện họ thất nghiệp. Nhiều người sáng sáng vẫn quần áo bảnh bao như còn đi tới sở làm, trong khi lang thang cả ngày ở ngoài đường, cố tình đánh lừa vợ con ở nhà rằng họ vẫn còn là những người đàn ông chủ gia đình đi làm nuôi vợ con, cả nhà.
Trong khi họ không còn đi làm nữa.
Vậy thì có khác gì... khoe vẫn còn là một người đàn ông bình thường,khỏe mạnh, còn mấy(?) cái sở, lại vừa mới... tan sở xong. Oai biết là chừng nào!
Rồi nếu mùi Helmut Lang được nhiều người dùng, thì thế giới sẽ phải chào vĩnh biệt lối ăn mặc sạch sẽ tươm tất như ngày nay để thay bằng kiểu đầu bù tóc rối, đuôi áo sơ mi nhầu nát lòi ra ngoài quần ở phía sau, ca vát trễ xuống cổ, thắt lưng lệch sang một bên, một vết son nhạt dính trên cổ áo, và những vết móng tay cào rướm máu trên lưng... kiểu thời trang của người trai thế hệ(?) vừa từ mặt trận trở về.
Lúc ấy, có gân cổ lên nói phét cũng bằng thừa, cũng không cần nữa, chỉ trên môi một nụ cười bí mật, và thoang thoảng trên người toát ra mùi Helmut Lang, là chung quanh thế nào cũng có người uất lên, thở hơi cuối cùng vì ghen tức.
Chao ơi là hạnh phúc. Phải có mùi Helmut Lang là như vậy.
ANH NGỮ TRONG ĐỜI SỐNG HÀNG NGÀY
(Bài số 73)
Bản ghi chép do LÃM THÚY thực hiện. Bài học số 73 sẽ được phát trên Hồn Việt Television trong tháng 5 năm 2010.
QUỲNH ANH:
Đây là chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày do Bùi Bảo Trúc phụ trách. Bùi Bảo Trúc, Lãm Thúy, và Quỳnh Anh xin kính chào quí vị.
Chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày đến với quí vị hàng tuần để ôn lại một số điều liên quan đến Anh ngữ mà quí vị gặp trong đời sống. Quí vị có thắc mắc xin liên lạc với Hồn Việt TV nhờ chuyển lại.
LÃM THÚY
Trong một bài trước, anh có dậy về cách so sánh hơn (COMPARATIVE) và hơn nhất (SUPERLATIVE) của các tĩnh từ ngắn với MỘT SYLLABLE và các tĩnh từ dài với HAI SYLLABLES trở lên. Nhưng hình như anh chưa nói về những trường hợp ngoại lệ, bất thường nghĩa là trường hợp của những tĩnh từ không theo qui luật thông thường.
QA
Tức là không thêm ER và EST ở cuối những tĩnh từ ngắn như COLD thành COLDER và COLDEST phải không Thúy?
LÃM THÚY
Đúng vậy. Thúy thấy như trường hợp FAR nghĩa là xa, thì không thêm ER và EST để thành FARER và FAREST như trong trường hợp của COLD, COLDER và COLDEST.
BBT
Cám ơn hai cô. Tôi định dùng nguyên một bài để nói về những trường hợp BẤT QUI TẮC đó, trường hợp của những tĩnh từ không theo những qui luật thông thường khi so sánh hơn (COMPARATIVE) và hơn nhất (SUPERLATIVE). Tiếng Anh có một số tĩnh từ như thế, gọi chung là IRREGULAR ADJECTIVES. Tuy chúng bất bình thường nhưng lại cũng rất thú vị.
Tĩnh từ GOOD chẳng hạn. GOOD là tốt, giỏi, hay, ngon vân vân. COMPARATIVE là BETTER và SUPERLATIVE là BEST.
QA cho nghe thí dụ với GOOD, BETTER và BEST coi.
QA
I ALWAYS THINK TOYOTA IS GOOD. HONDA IS BETTER. BUT THE BEST IS PORSCHE.
LÃM THÚY
Còn BAD thì so sánh hơn là WORSE và so sánh nhất là WORST phải không thầy? Trái với GOOD là BAD. Trái với BETTER là WORSE và trái với BEST là WORST.
Thúy nhớ mấy chữ này vì hôm đi dự đám cưới cô bạn, Thúy nghe ông mục sư hỏi hai người là có chịu ở với nhau suốt đời, cả những lúc tốt đẹp cũng như những lúc không tốt đẹp, và nói FOR BETTER OR FOR WORSE là như thế phải không.
BBT
Đúng lắm. Nhưng cô QA và Lãm Thúy biết BETTER HALF là gì không? Thí dụ khi nói MY BETTER HALF thì MY BETTER HALF là gì?
LÃM THÚY
Tụi này xin chịu thua.
BBT
Trong trường hợp này thì người Anh lịch sự lắm. Khi nhắc đến vợ, bao giờ họ cũng nhường cho vợ những điều tốt đẹp nên họ gọi vợ là BETTER HALF. Hôn nhân có hai người, gồm hai nửa họp lại. Nửa tốt, xinh, đẹp, họ nhường cho người vợ. Nhưng sau đó, họ vớt vát lại ở đám cưới. Phù rể thì được gọi là BEST MAN trong khi phù dâu thì là BRIDESMAID. Ngày xưa, MAID là người hầu gái, tớ gái. BEST MAN nghe oai hơn BRIDESMAID nhiều.
LÃM THÚY
Thế còn FAR có phải là IRREGULAR ADJECTIVE không ?
BBT
FAR là IRREGULAR nhưng cũng là trường hợp rất đặc biệt. Không là FARER và FAREST như cô Thúy nói ở trên. FAR là xa. Xa hơn là FARTHER và xa hơn hết là FARTHEST. Chú nhỏ Hạng Thác một hôm chặn đức Khổng Tử và đố ngài Tràng An xa hay mặt trời xa. Quỳnh Anh thông dịch câu của Hạng Thác sang tiếng Anh coi.
QA
WHICH IS FARTHER? FROM HERE TO CHIANGAN OR FROM HERE TO THE SUN?
BBT
Đúng thế. Còn FARTHEST là xa nhất. Nhưng so sánh hơn của tĩnh từ FAR cũng còn là FURTHER và so sánh nhất là FURTHEST.
QA
Phải rồi. QA thấy chữ FURTHER ở đâu đó mà không biết nó là từ FAR mà ra. Nhưng FARTHER và FURTHER có khác nhau không thưa anh?
BBT
Có. Nếu sự xa xách đó có thể đo được bằng mét, kilô mét, feet, yard, mile thì chúng ta dùng FARTHER . Thí dụ nói FROM SAIGON TO HUE IS FARTHER THAN FROM SAIGON TO VINH LONG. Nhưng khi sự xa cách, khi khoảng cách không thể đo được bằng thước, tấc, kilômét thì người ta dùng FURTHER. Thí dụ con trai QA học xong Bachelor, lại muốn học thêm để lấy bằng Masters thì phải nói là HE WANTS TO CONTINUE HIS FURTHER STUDY. Chương trình Masters cao hơn chương trình Bachelor. Chúng ta không thể đo chiều cao đó bằng mét, bằng mile được. Vì thế phải dùng FURTHER. Cũng vì thế, người ta nói FURTHERMORE chứ không nói FARTHERMORE. FURTHERMORE là thêm vào đó, ngoài ra, thêm nữa, cùng nghĩa với BESIDES, IN ADDITION và MOREOVER. Cô Thúy cho nghe một câu với FURTHERMORE coi.
LÃM THÚY
I PLAN TO VISIT ENGLAND. SO I WANT ALL INFORMATION ABOUT ENGLAND. FURTHERMORE, I ALSO WANT MAPS OF SCOTLAND AND IRELAND.
BBT
Cô QA, cho một thí dụ với FURTHERMORE.
QA
ENGLISH IS EASY TO LEARN, EASIER THAN JAPANESE. FURTHERMORE, WITH ENGLISH WE CAN GO EVERYWHERE.
LÃM THÚY
Gần nhà Thúy ở có cái thư viện. Thành phố hết tiền nên tuần trước Thúy ghé lại thấy có bảng viết nguyên văn : CLOSED UNTIL FURTHER NOTICE là đóng cửa cho đến khi có thông cáo mới phải không thưa anh?
BBT
Đúng rồi, FURTHER NOTICE là thông cáo mới, thông cáo sau này, trong tương lai. Bây giờ, tôi hỏi hai cô tĩnh từ OLD có phải là một tĩnh từ IRREGULAR không?
QA
OLD , OLDER và OLDEST. Như vậy là REGULAR chứ đâu phải IRREGULAR thưa anh?
BBT
OLD vừa là REGULAR ADJECTIVE như cô QA nói, và đồng thời nó cũng là IRREGULAR. OLD khi so sánh hơn có thể là ELDER và so sánh hơn nhất còn là ELDEST.
LÃM THÚY
Như thế, cách dùng của OLDER và ELDER chắc phải khác nhau. Và OLDEST phải khác với cách dùng của ELDEST phải không QA?
BBT
Khác. Nhưng không nhiều lắm. Khi so sánh hai người về tuổi tác, thí dụ … so đôi tuổi của ông Bush và ông Obama thì ông Bush già hơn. Chúng ta dùng OLDER. Cô QA nói thử bằng tiếng Anh coi.
QA
MISTER BUSH IS OLDER THAN MISTER OBAMA.
BBT
Đúng. Đó là trường hợp hai ông không liên hệ gia đình họ tộc gì với nhau. Nhưng khi hai người cùng ở trong một gia đình, thì chúng ta không dùng OLDER mà dùng ELDER. Thí dụ nói anh tôi, người ta không nói MY OLDER BROTHER mà nói MY ELDER BROTHER. Hoa kỳ có hai ông tổng thống BUSH, một ông bố, một ông con. Cô Thúy nghĩ khi nói ông Bush "cha" người ta sẽ nói như thế nào?
LÃM THÚY
Thúy thấy báo Mỹ phân biệt hai ông bằng cách gọi một ông là THE ELDER BUSH; THE ELDER MISTER BUSH hay THE ELDER PRESIDENT BUSH. Ông trẻ là THE YOUNGER BUSH hay THE YOUNGER MISTER BUSH; THE YOUNGER PRESIDENT BUSH.
BBT
Thế còn khi nói chị lớn nhất của tôi, hay anh lớn nhất của tôi thì QA nói thế nào?
QA
QA sẽ dùng ELDEST mà không dùng OLDEST. Thí dụ MY ELDEST SISTER hay MY ELDEST BROTHER. Nhưng thưa anh, khi nói con trai lớn của tôi thì nói thế nào? Có dùng ELDEST được không?
BBT
Còn tùy. Nếu trong gia đình có HAI người con trai, thì người lớn là MY ELDER SON. Nếu có BA người con trai trở lên thì phải là MY ELDEST SON.
Gia đình có HAI người thì người thứ hai là YOUNGER SON. Có BA người thì người lớn nhất là ELDEST. Người thứ HAI là YOUNGER. Người thứ BA là YOUNGEST.
LÃM THÚY
Thưa anh, Thúy thỉnh thoảng thấy chữ ELDERLY mà không rõ nghĩa của nó. ELDERLY là gì?
BBT
Chữ ELDERLY là danh từ. THE ELDERLY là danh từ số nhiều. Luôn luôn phải có MẠO TỰ THE ở trước. Thay vì nói thẳng là người già, thì người ta dùng những danh từ nhẹ hơn, dễ nghe hơn, đỡ làm buồn những người già bằng cách dùng những uyển ngữ (EUPHEMISM) và gọi các cụ là SENIORS. SENIORS là chữ dùng ở Mỹ nghĩa là các cụ cao niên. SENIOR CITIZENS là các công dân cao niên. Chữ này được thấy cả ở Anh lẫn ở Mỹ. Còn THE ELDERLY bao giờ cũng là số nhiều nhưng không có S ở cuối. Không bao giờ viết là THE ELDERLIES.
QA
QA còn nghe thành ngữ này nữa, chắc phải hỏi anh. MORE OR LESS là gì? Có phải so sánh hơn của LESS là MORE không?
BBT
MORE OR LESS nghĩa là khoảng chừng, khi chúng ta không biết chính xác con số. Thí dụ nói ông ấy khoảng bốn mươi ngoài thì người ta nói HE IS FORTY YEARS OLD, MORE OR LESS. Như thế, MORE OR LESS đồng nghĩa với ABOUT hay APPROXIMATELY.
Câu hỏi thứ hai của QA là MORE có phải là so sánh hơn của LESS không thì câu trả lời là không.
LESS là so sánh hơn của LITTLE. Tĩnh từ gốc là LITTLE nghĩa là ít, LESS là ít hơn, LEAST là ít nhất.
Hai cô để ý chữ LITTLE này. LITTLE là ít, dùng với những danh từ KHÔNG ĐẾM ĐƯỢC. Thí dụ nói tôi cần thêm một chút thì giờ nữa thì cô Thúy nói tiếng Anh thế nào?
LÃM THÚY
I NEED A LITTLE TIME. Nhưng nếu là danh từ đếm được mà muốn nói một chút, một ít, một vài thì không dùng LITTLE được hay sao anh?
BBT
Người ta dùng FEW, FEWER và FEWEST. Thí dụ nói ONLY VERY FEW AMERICANS STILL REMEMBER VIETNAM.
Ít hơn là FEWER. QA cho nghe một thí dụ với FEWER coi.
QA
FEWER TOURISTS ARE GOING TO MEXICO THIS YEAR.
BBT
Trái với LITTLE là MUCH, nghĩa là nhiều. Chúng ta dùng MUCH với các danh từ không đếm được. Thí dụ MUCH TIME, MUCH MONEY, MUCH PATIENCE. Khi nói nhiều hơn, tức là khi so sánh hơn người ta dùng chữ gì cô Lãm Thúy?
LÃM THÚY
MORE phải không anh? Thí dụ nói ông cho tôi thêm một chút thì giờ nữa thì nói I NEED MORE TIME. Nhiều nhất là MOST thì Thúy có thể nói IN AN AMERICAN FAMILY, MOST OF THE MONEY IS FOR HOUSING.
BBT
Đúng. Nhưng nếu dùng với các danh từ đếm được và nếu muốn nói là nhiều thì có dùng MUCH được không QA?
QA
Hồi nẫy anh có nói MUCH là để dùng cho danh từ không đếm được. Trong trường hợp danh từ đếm được tức là COUNTABLE NOUNS, chúng ta dùng MANY, không dùng MUCH được.
BBT
Tĩnh từ nguyên gốc là MANY, so sánh hơn (COMPARATIVE) là MORE và so sánh nhất (SUPERLATIVE) là MOST. Nếu nói là có nhiều du học sinh từ Việt Nam qua Mỹ học thì Thúy nói thế nào?
LÃM THÚY
THERE ARE MORE STUDENTS COMING FROM VIETNAM.
BBT
QA nói đa số các du học sinh này là tự túc thì nói thế nào?
QA
MOST OF THEM ARE PRIVATE STUDENTS. ONLY A FEW ARE ON SCHOLARSHIP.
BBT
Bây giờ hỏi hai cô, trong Anh ngữ có tĩnh từ nào không thể so sánh hơn hay so sánh nhất không?
QA
Chắc không. Thế nào cũng có thể đem ra so sánh được chứ phải không Thúy?
BBT
Có. Đó là các tĩnh từ AFTER, OVER và UNDER. Không có sau hơn, sau nhất, trên hơn, trên nhất, không có dưới hơn và dưới nhất.
Trong Anh ngữ cũng có những tĩnh từ chỉ ở hình thức hơn và nhất mà thôi.
Đó là INNER, nhất là INNERMOST. OUTER và OUTERMOST; UPPER và UPPERMOST.
LÃM THÚY
Anh cho mấy thí dụ về các trường hợp này cho hai học trò nghe thay vì học trò đặt câu cho anh nghe.
BBT
MISTER ROBERT GIBBS IS AMONG THE INNER CIRCLE OF PRESIDENT OBAMA.
SHE IS, IN HER INNERMOST, STILL IN LOVE WITH HIM.
THE RUSSIANS WERE THE FIRST TO REACH THE OUTER SPACE.
WE STILL DO NOT KNOW WHAT ARE IN THE OUTERMOST SPACE.
VIETNAM USED TO HAVE TWO HOUSES: THE UPPER HOUSE AND THE LOWER HOUSE.
THE JADE EMPEROR SITS ON THE UPPERMOST THRONE IN HEAVEN.
Hôm nay tôi được cho uống thuốc của chính mình. I WAS GIVEN MY OWN MEDICINE nghĩa là hôm nay, tôi bị hai cô đem các món cũ của tôi ra cho tôi nếm thử nên mệt quá.
QA
Và vì thế, bài học Anh ngữ thứ 73 của chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày của Hồn Việt Television đến đây xin tạm chấm dứt. Chương trình sẽ trở lại trên màn ảnh Hồn Việt Television trong bài học tới. Bùi Bảo Trúc, Lãm Thúy và Quỳnh Anh xin kính chào quí vị.
