Ngày 27 tháng 6 năm 2011
Bạn ta,
Tôi không hiểu những cái e-mail, những cái thư điện tử gửi bằng internet đến cho tôi có công dụng gì.
Mấy tháng trước thì cô em gửi cho xem một đoạn phim quay bên trong một nhà hàng ăn với cảnh miếng thịt bò rơi xuống sàn nhà được nhà bếp nhặt lên bỏ vào đĩa mang ra cho khách làm như không có chuyện gì xẩy ra. Rồi lại một cảnh khách với ông đầu bếp vừa trong nhà cầu đi ra, tay chân chưa rửa gì đã vội xà vào bếp nấu tiếp, một người khác, tay móc lỗ mũi rồi lại trang hoàng tiếp đĩa kem bánh terumasu mà tôi rất thích mỗi lần đi ăn ở tiệm gần nhà.
Cuối đoạn phim video là câu hỏi có còn dám đi ăn cơm Tây nữa hay không.
Tôi biết đoạn phim không phải là chuyện thật ngoài đời, chỉ để cười chơi. Nhưng những đoạn trong phim chắc chắn là có xẩy ra, có thể không chủ ý, vẫn có thể xẩy ra.
Chuyện vô tình, nhưng thôi, khuất mắt khôn coi.
Trong một cuốn phim Tầu ở Sài Gòn trước đây có cảnh ông Lý Côn đóng vai đầu bếp, ông tức giận một ông khách nên nhổ bọt vào đĩa thức ăn trước khi bưng ra cho khách. Từ đó, đi ăn tiệm bao giờ tôi cũng rất tử tế với các waiter và waitress. Tôi không muốn ăn nước bọt, nước giãi của ai hết.
Hôm nay, một người bạn gửi cho xem mấy bức ảnh chụp cảnh làm thịt chuột. Trót lỡ mở ra xem ở sở trước khi về, tôi phải chạy thẳng về nhà, lấy hai tô mì gói ra để xua cho hết hình chụp những miếng thịt chuột chiên vàng ra khỏi đầu óc. Hy vọng sau vài ba ngày, khi những mầu sắc của bức hình được đẩy vào khu vực quên của bộ nhớ thì sẽ lại cơm đường cháo chợ trở lại.
Việc làm của cô em và của người bạn chắc chỉ có mục đích cho người nhận mấy phút vui chứ không có bất cứ một chủ đích độc địa nào.
Nhưng cả hai đều không hiểu hậu quả của những việc làm của họ.
Cô em thì nấu nướng bình thường như các phụ nữ Việt Nam khác. Người bạn thì nấu những món nhậu rất giỏi. Ngày thường thì đã có vợ chàng lo chuyện ăn uống cho chàng.
Tất cả đều không phải là những người cơm đường cháo chợ. Họ ăn những thứ họ nấu lấy. Sạch sẽ. Rơi xuống đất, nếu dùng lại thì cũng rửa cho sạch. Cái sàn bếp của nhà họ cũng rất sạch, như cái bếp nhà cô em ở Montreal.
Nhưng những cái bếp ở các tiệm ăn thì chắc không. Một người bạn hay đi ăn với tôi có khuyên tôi là không bao giờ nên bưóc vào những cái bếp của các tiệm ăn nếu còn muốn, hay còn phải đi ăn tiệm.
Những người gửi cho tôi nhũng cái e-mail đó đều là những ngưòi có đưọc những lựa chọn trong khi tôi thì không. Đó là hoặc nấu lấy ở nhà hay đi ăn tiệm.
Thường thì họ nấu lấy.
Nhưng những người đàn ông bị mẹ làm hư, cấm không cho vào bếp bằng câu "đàn ông con trai không được vào bếp", lớn lên thì bị vợ làm hư tiếp, rốt cuộc các chàng "thổi cơm chẳng chín, quét nhà chẳng nên", vụng thối vụng nát như mẹ tôi vẫn nói.
Thế là bé không tập nấu nướng, già chỉ biết đi ăn cơm tiệm.
Nhưng rồi chuyện đi ăn tiệm cũng không được để cho yên bằng những cái e-mail như thế.
Những người cả đời đi ăn tiệm đều biết những gì diễn ra ở trong bếp chứ. Nhưng chúng tôi làm được gì? Không đi ăn tiệm thì ăn ở đâu?
Cũng có vài ba nỗ lực để giải quyết chuyện ăn uống ở nhà bằng mì ly, mì gói, đồ hộp, TV dinner chất đầy trong freezer đấy chứ. Những khi bão tuyết ở miền đông hay động đất nếu xẩy ra tại miền tây, hay khi cơ thể phải để cho vài triệu con cúm ghé chơi một hai tuần thì cũng cầm cự được ít ngày chứ không phải là không.
Nhưng không ai có thể mì gói chan nước mắt mãi được. Không phải các món đều có thể bỏ microwave được. Không thể đáp lễ bạn bè bằng đại tiệc TV dinner và mì gói được. Thế thì phải đi ăn tiệm. Đi ăn và làm quen với các tiệm để chủ tiệm, waiter , waitress, ngưòi nấu trong tiệm thấy quen, không quá đáng ghét vì cũng biết pour boire đúng điệu nên lỡ miếng steak rơi xuống đất thì thương tình lấy cho miếng khác, vào nhà cầu xong thì rửa tay cho sạch, móc lỗ mũi xong thì chùi vào đít quần trước khi làm bếp tiếp.
Lâu dần phải tử tế với tất cả mọi người, cái gì cũng khen và trở thành một nguời không có thẩm quyền gì về chuyện khen chê các món ăn trong những lần được bạn bè gọi lại nhà cho ăn như một hai người bạn đã nói bằng giọng dầy khinh bỉ không biết bao nhiêu lần.
Chuyện cơm đường cháo chợ lâu ngày đã biến một người đàn ông Á châu xấu trai thành một người dễ tính và dễ thương như vậy đó.
Được cho ăn cái gì cũng khen rối rít. Khen từ chai bia Heineken khéo mua đến chai nước mắm đầy tình tự quê hương dân tộc, hai bàn tay ngọc bên bếp hồng khiến chủ nhà lại muốn mời trở lại.
Đang chỉ muốn được sống yên lành như vậy với đời cơm đường cháo chợ mà cũng không đưọc với những cái e-mail video ghê rợn như thế.
Trời đánh còn tránh miếng ăn. Xin nhắc lại là miếng ăn.
Tại sao lại tàn ác với nhau như thế.
Bộ muốn phải mì gói đến chết hay sao chứ!
Ngày 28 tháng 6 năm 2011
Bạn ta,
Đêm hôm qua, một con dế ghé vào thăm nhà tôi và ở lại suốt đêm. Không biết làm sao nó vào được trong nhà. Nhưng khoảng hơn 1 giờ sáng thì nó báo cho chủ nhà biết về sự có mặt của nó. Có thể nó ở vườn sau, và theo chân tôi vào lúc về nhà buổi tối. Tôi biết có nó trong nhà sau khi căn nhà yên ắng trở lại, chủ nhà xem xong bản tin cuối cùng trong truyền hình, tắt đèn đi ngủ. Khi ấy nó mới bắt đầu gáy.
Lúc đầu chỉ là vài tiếng kêu nhỏ, có vẻ rụt rè, nhưng ít phút sau, thì nó loan báo sự có mặt của nó một cách bạo dạn hơn, và khẩn trương hơn.
Tôi biết nó không ca hát gì như lời đề quyết của nhạc sĩ Lê Thương trong một bản nhạc ông viết mấy chục năm trước, bản nhạc có thời cứ gần tết Trung Thu là chúng tôi lại đem ra hát với nhau. Ông bảo nó suốt trong đêm thâu hát xẩm không tiền nên nó nghèo xác nghèo xơ.
Nó không hát, lại càng không biết điệu sẩm hát như thế nào. Ông Lê Thương có lẽ nhìn cảnh mấy cô ca sĩ thời ấy, những người mà cuộc đời nhạc sĩ của ông đã cho ông gần gũi họ, rồi tưởng những con dế cũng hoàn cảnh như các ca sĩ.
Nhưng nó có ca hát gì đâu.
Nó chỉ đi kiếm cô bạn gái bằng cách cọ hai cái cánh lại với nhau, chờ các cô nghe thấy tiếng gáy não nùng đầy giọng năn nỉ của nó để đến với nó.
Nó dại vô cùng. Trong căn nhà của người đàn ông già sống một mình này làm gì có đối tượng nó đi kiếm. Nó bắt đầu kêu đúng vào lúc giấc ngủ sửa soạn đến với tôi.
Vài giây sau, tôi biết là nó đang ở sau cái tủ quần áo ở góc phòng.
Một chiếc giầy ngủ ném về phía tủ áo, trúng ngay một cái ngăn kéo. Tiếng gáy im lập tức. Những cô bạn gái của nó thì không bao giờ đến với nó như thế.
Giấc ngủ sắp trở lại, thì tiếng gáy của nó lại vang ra từ phía sau tủ sách. Sao nó lại ngu thế. Dế mái mà đọc sách bao giờ. Nó bắt đầu gáy lớn hơn. Chắc hẳn để biểu diễn sự dài hơi và đôi cánh còn cứng của nó để nói về tuổi trẻ và sức khỏe của nó cho cô bạn yên tâm.
Tờ National Geographic ở đầu giường được ném về phía tủ sách. Tờ báo bay trúng bức tượng gỗ tạc một nhân vật múa rối nước khiến bức tượng rơi xuống thảm.
Tiếng gáy lại im.
Nhưng cũng chỉ im được một lúc. Con dế này đêm nay chắc phải có gì vui lắm nên mới nhất định đi tìm cho được một chị dế để tâm tình. Chắc hồi chiều đã ăn vài ba cọng giá từ một tiệm phở nào gần nhà tôi, rồi chắc bụng, lên đường đi kiếm một chị dế mái không chừng. Đôi cánh được đem ra sử dụng để làm khổ một người đàn ông đang cần giấc ngủ.
Nghĩ cũng hay là chỉ có những anh dế đực mới có cặp cánh cứng và trong, gân guốc nổi lên thật đẹp. Mấy chị dế mái thì cánh nhẵn thín, trông xấu gái lắm, hệt như những sinh vật giống cái khác. Nó gáy là phải. Nhiều người không có gì cũng hay gáy huống chi là nó.
Tiếng gáy của những anh dế đực này cho các chị biết về sức khỏe của các anh, về tầm vóc của các anh, nhờ đó, trong bóng tối, chứ cũng không cần đến bóng trăng trắng ngà như bài hát của ông Lê Thương vẽ ra, các chị cũng có thể tưởng tượng ra mặt mũi các anh như thế nào, sức vóc ra sao, tài nghệ cỡ nào để quyết định mà tìm đường trong bóng tối hù như hũ nút mà tìm đến với các anh.
Không ngủ được, tôi bật TV lên, xem tiếp chương trình tin tức. Hồi sau, chán quá, tôi tắt truyền hình, hy vọng nó nghe tiếng đọc tin tức trong máy vọng ra, nó cũng chán lỗ tai, đi ngủ cho chủ nhà nhờ một giấc.
Vài phút sau, nó lại gáy trở lại. Nhưng tiếng gáy lần này không còn ở trong phòng ngủ nữa. Tiếng gáy của nó từ phòng khách vang vào. Đúng là nó ở sau chiếc ghế bành. Nó mất công thật. Kiếm dế mái mà cũng xục xạo khắp nhà. Tôi đứng dậy, đóng cửa phòng ngủ lại.
Con kiến mà bị đóng cửa còn không chạy đâu được huống chi to xác như con dế .
Con kiến mày ở trong nhà
Tao đóng cửa lại, mày ra đàng nào.
Kiến thì ra không được.
Con dế mày ở phòng ngoài
Tao đóng cửa lại, đố mày vào đây...
Quả nhiên tôi không bị nó phá nữa.
Ôi nhưng con dế của thời thơ ấu, có thời tôi yêu nó biết chừng nào. Những tháng mùa mưa ở Sài Gòn cầm cái hộp dế đi khắp xóm để đá với những con dế lửa, dế than của những người bạn. Những con dế cả đời sống ngoài vườn, ngoài đồng, trong những cái hang đào dưới đất mà chúng lúc nào cũng sạch sẽ, những cái chân, những cái bụng, cái đầu, những sợi râu bao giờ cũng sạch bóng. Chúng cũng không hại người như những con châu chấu cào cào họ hàng xa của chúng để mang tiếng là loạn châu châu, loạn cào cào...
Thế mà chúng bị đối xử hết sức độc ác. Những đứa bé thì mang nước đổ vào hang cho chúng ngộp phải chui ra để bị bắt đem đi đá chơi... Người ta lại mới khám phá ra rằng chiên nó lên ăn cũng ngon lắm. Thế là người ta đổ nhau đi bắt dế bán cho các thành phố như ở Campuchea trong những đoạn phim thời sự hồi tháng trước.
Tự nhiên tôi thương những con dế vô cùng. Tôi ngồi dậy, mở cửa phòng ra, mong nó kiếm chán ở phòng khách thì lại vào phòng ngủ của tôi, tiếp tục nỗ lực kiếm cô bạn. Biết đâu đêm nay nó hên thì sao.
Thế rồi cuối cùng, giấc ngủ cũng đến. Sáng ra thì tôi quên hẳn con dế đến thăm tôi tối hôm trước.
Lúc mở cửa đi làm, đang quay lại khóa cửa thì nó nhẩy ra theo, nhẩy thêm vài cái nữa thì nó ra đến khoảnh vườn nhỏ rồi biến mất trong bụi cỏ cuối vườn.
Nếu biết nó theo tôi ra của, tôi đã không để nó ra đi như vậy.
Phải chi giữ đưọc nó lại, buổi tối tôi sẽ vẫn còn có nó. Biết đâu nó lại chẳng tìm đưọc cô bạn đâu đó trong nhà tôi. Thỉnh thoảng tôi vẫn thấy xác vài con dế mái ở cạnh đống báo.
Nhớ một bài haiku của Ba Tiêu:
Tiếng của một con dế
Rình rập sau cánh cửa
Sợ mùa thu đang về
Hình như hôm nay chưa phải là mùa thu.
Thế là tối nay tôi khó có cơ hội có bạn ghé thăm.
Ngày 29 tháng 6 năm 2011
Bạn ta,
Mấy hôm trước, ở California người ta lại nhắc trong lúc lái xe mà một tay lái, một tay cầm điện thoại áp vào tai là không được, sẽ bị phạt nặng.
Luật pháp khó khăn như vậy là để giữ an ninh cho người lái xe cũng như cho những người lái xe khác. Tôi không có gì phản đối chuyện này. Những cú điện thoại gọi đến cho điện thoại của tôi trong lúc đang lái xe chắc cũng không bao giờ là những cú điện thoại quan trọng cho thế giới. Shiite và Sunni ở Iraq vẫn giết nhau. Các tay đánh bom vẫn mơ lên thiên đàng được 72 trinh nữ ra đón. Ông Obama vẫn làm tổng thống cho đến hết nhiệm kỳ. Bà Clinton quay ra thương ông Obama thật tình coi thấy tội hết sức.
Những tiếng chuông điện thoại trong khi đang lái xe bao giờ cũng làm tôi nhớ đến tên một cuốn phim tôi chưa xem nhưng lại rất thích cái tựa của nó: Heaven Can Wait.
Thiên đàng mà còn đợi được thì tại sao phải vội vã vồ lấy cái điện thoại trong lúc đang lái xe để trong chỉ vài tích tắc, cái xe có thể làm cái rầm vào một cái xe khác, cái cột điện, căn nhà, cái cây. Biết bao nhiêu chuyện có thể xẩy ra vì cái rầm ấy. Vậy nên cứ lờ đi cũng chẳng sao. Bao giờ ngừng xe, xem lại cái số nào vừa gọi, lúc ấy gọi lại trả lời cũng không muộn. Duy có cái số nào area code của thiên đường thì đừng trả lời vì có thể đó là của Trời gọi. Có trả lời thì cũng không nên "Dạ" mà rồi bức ảnh chụp đẹp nhất, đắc ý nhất và mới nhất lại được đem ra đặt bên đèn nến lung linh, ngó ra cái phao câu gà cởi truồng thì khổ.
Cấm trả lời điện thoại trong khi đang lái xe là đúng. Vừa lái xe vừa nói điện thoại, trò này đã làm cho một người bạn của tôi bực mình không ít. Bà nói rằng mấy lần đang lái xe , trông thấy "nó" đang chờ để từ bãi đậu xe ra đường lớn, mình ngừng lại, nhường đường cho "nó" đi, "nó" vẫn áp tai vào cái điện thoại, nói chuyện tiếp, không thèm ngó mình lấy một giây, mà có ngó, thì cũng cứ trơ mắt ra, không biết cảm ơn mình một câu. Bà bạn nói là bà đã chứng kiến vài ba lần như thế. Bà không biết "nó" đang nói cái gì trong điện thoại mà mặt mũi xưng xỉa như thế, không thèm "ngạo với nhân gian một nụ cười".
Một nụ cười thôi cũng đủ. Thôi bỏ qua cái khoát tay, cái vẫy tay đi cũng được. Hai tay thì một tay trên vô lăng, một tay ôm cái điện thoại mà vẫn còn một tay để vẫy thì có hơi không bình thường.
Thôi, bây giờ, có cái luật cấm ấy, một tay không cầm điện thoại chắc bạn tôi thế nào cũng bớt đi một vài chuyện không vui. Từ nay, nhường cho đi thế nào cũng được phía bên kia giơ tay vẫy rối rít. Chỉ sợ từ nay trở đi bạn tôi lái xe cứ chạy rề rề nhường cho người trong parking lot chạy ra để được vài cái vẫy tay cám ơn thì phiền cho những người lái xe đi đằng sau không ít.
Tôi muốn tin như bạn tôi muốn tin. Nhưng từ những điều nhìn thấy trong quá khứ, tôi không nghĩ với bộ luật mới này, tình hình sẽ khá hơn. Tôi tin rằng điện thoại vẫn được gọi tới. Sau hai tiếng chuông, nếu có cái "răng xanh" thì đường dây được nối với nhau, và cuộc điện đàm được bắt đầu. Nội dung các cuộc điện đàm vẫn không có gì thay đổi. Sẽ không bao giờ là những điều có thể thay đổi vài ba chuyện trên thế giới, chuyện xăng nhớt, chuyện lò nguyên tử ở Nhật… mà toàn là những chuyện cuối tuần này nhẩy đầm ở đâu, ca sĩ ấy có tự tử thật không mà sao vẫn mặt mũi buồn bã quá vậy, Macy’s bán đại hạ giá tới hôm nào vân vân.
Toàn là những chuyện đại để như thế. Nhưng mặt mũi khi trả lời điện thoại thì vẫn nghiêm và buồn như vẫn còn quá đau khổ sau hơn ba mươi năm Sài Gòn thất thủ.
Tôi tin chắc là những người mà ông Bá Dương mô tả trong cuốn Người Trung Quốc Xấu Xí của ông vẫn còn nguyên. Những người chúng ta đi trước, qua cửa, đi chậm lại giữ cánh cửa cho người đi sau cũng vẫn cứ khó đăm đăm, mặt mũi tỉnh bơ, không chịu ngạo với nhân gian một nụ cười.
Ông Bá Dương bực mình chỉ muốn buông tay ra cho cánh cửa đập vỡ mặt cái đứa bất lịch sự và vô giáo dục ấy đi.
Người Tầu đối với nhau là như thế. Chuyện ấy đã xẩy ra cho tôi nhiều lần. Tuy thế, không lần nào trong đầu thoáng qua cái ý định buông tay cánh cửa cho nó vỡ mặt chơi.
Nhưng những khuôn mặt khó đăm đăm mắt tiếp tục ngó vào nơi xa vắng ấy thì vẫn còn. Tội nghiệp ông Bá Dương không có ở đây để mà thấy là không phải chỉ đồng bào ông sống trong cái vại tương mới hành xử như vậy.
Và như thế, không bao giờ nên vộị vã mừng là ở California có luật cấm cầm điện thoại trong lúc lái xe người ta sẽ lịch sự, tử tế hơn. Chuyện rồi cũng sẽ chẳng đi đến đâu. Vẫn là những trò nhường nhau của bà bạn tôi ỏ trên mấy con đường chính ở quận Cam để lại vẫn chỉ gặp "những con mắt thù hận cho ta đời lạnh căm."
Nghĩa là tay lái xe thì vẫn cứ lái, còn vẫy một cái cho bạn tôi thì không bao giờ.
Đừng có mà vội mừng.
Ngày 30 tháng 6 năm 2011
Bạn ta,
Ai có gọi tôi là cực đoan thì tôi xin chịu. Tôi biết tôi bị cái bệnh không chữa được mà hai câu ca dao này nói rất đúng:
Yêu ai yêu cả đường đi
Ghét ai ghét cả tông chi họ hàng
Đã ghét thì mặt đất có cái vết chân của người không ưa cũng ghét.
Ghét như đào đất đổ đi là như vậy.
Đó là dưới đất. Trên trời thì đội trời chung là không được.
Bất cộng đái thiên, không đội trời chung có thể hiểu theo hai cách. Cách mà chúng ta thưởng hiểu là hai người có những mối thù ghê gớm lắm dến độ phải giải quyết bằng cách một trong hai phải chết, phải ra đi như trong các truyện kiếm hiệp. Nhưng câu này cũng có thể hiểu được là hai bên không ưa nhau, nên đội chung một bầu trời, thở chung một thứ không khí, đạp chung một mặt đất là khó chịu, là không vui, là bực bội nhất định phải bỏ đi một nơi khác.
Hiểu theo cách thứ hai không quá sắt máu, không đòi phải giết phía bên kia. Nhưng ở gần, ở chung một bầu trời, một lãnh thổ, là chịu không được.
Alec Baldwin, một diễn viên điện ảnh Hollywood là người không ưa ông Bush. Trong lần ông Bush tranh cử nhiệm kỳ 2, Alec Baldwin có nói rằng nếu ông Bush tái đắc cử, người diễn viên này sẽ dọn đi nước khác để sống, chừng nào ông Bush không còn ở trong tòa Bạch Ốc nữa , Alec mới về.
Nhưng Alec vẫn không đi đâu cả, Alec vẫn đội trời chung với người mà chàng ghét.
Tuy thế, bề gì nước Mỹ cũng vẫn là đất nước của Alec. Có bực bội ông Bush rồi nói như vậy cũng chẳng sao. Nếu có không lánh đi một nơi khác như đã quả quyết mà tiếp tục ở lại Mỹ thì cũng chẳng có gì đáng nói.
Một số người khác cũng ghét ông Bush, ghét cả nước Mỹ như Rosie O’Donnell hay Michael Moore thì vẫn ở lại Mỹ. Cả hai nhìn đâu cũng thấy những xấu xa của nước Mỹ. Đến độ gần như đồng ý với loạt khủng bố 911. Nhưng họ là người Mỹ, họ ghét nước Mỹ . Tuy thế nước Mỹ là đất nước của họ. Họ có quyền ở lại. Tôi không có quyền chỉ trích họ về việc họ ghét nước Mỹ.
Tôi chỉ không hiểu thái độ của một số người mà một cuộc thăm dò mới đây cho thấy.
Những người này không như trường hợp của Rosie O’Donnell hay Michael Moore, hay Alec Baldwin , những người ra đời ở nước Mỹ, xứ sở của cha ông họ đã vài ba đời. Không ưa, thì nước Mỹ vẫn là quốc gia của họ. Họ không thể đi nơi khác được.
Nhưng có những người đến sống tại nước Mỹ, rồi quay ra ghét cay ghét đắng quốc gia này mới lạ.
Họ ghét tất cả mọi thứ, từ tôn giáo của nước Mỹ, ghét qua tiếng Mỹ, ghét cả người Mỹ.
Nhưng họ lại đòi đủ mọi thứ ở nước Mỹ. Đòi trường đại học phải dành cho chỗ riêng để quì đọc kinh mỗi ngày 5 lần. Không cho thì kiện. Đòi được che mặt chụp hình lấy bằng lái xe. Đòi được đội khăn trùm đầu để đi học. Không được thì hét nhắng lên là bị kỳ thị.
Một số mua võ khí, đi Afghanistan, Pakistan học khủng bố, âm mưu phá chỗ này, tấn công chỗ kia.
Có thể tôi suy nghĩ giản dị hơn. Đó là nếu đã ghét nước Mỹ, xã hội và con người Mỹ như thế thì tại sao không trở về những nơi cho đọc kinh mỗi ngày 5 lần, trùm khăn kín mít để khỏi khổ sở như đang sống ở cái vùng đất của bọn ngoại đạo, bọn infidel này?
Tôi thì không bao giờ trở lại cái đất có công an bịt miệng linh mục, hay không ưa ai thì bắt giam người ấy, đem phụ nữ bán ra nưóc ngoài, đẩy người dân đi làm mọi cho các nước.
Nhưng những người ghét Mỹ thậm tệ mà tôi vừa nhắc tới ở trên thì nếu muốn, có thể về nước của họ để sống cho tha hồ thoải mái.
Tiếp tục sống ở cái nước mà mình thù ghét, đi làm, đóng thuế để cái chính phủ này dùng tiền thuế mình đóng để mua súng đạn giết anh em của mình thì coi sao tiện?
Về nước, khóa các giếng dầu lại, không chơi với bọn ngoại đạo, ra sa mạc dựng lều da dê lên sống, thỉnh thoảng mời nhau cụng ly dầu hỏa uống chơi cho lịch sự.
Tưởng tượng một người sang nhà hàng xóm, thấy chủ nhà vặn máy lạnh cho chạy tối đa, lạnh quá liền đòi chủ nhà phải tắt máy lạnh đi cho mình khỏi lạnh thì còn việc nào vô lý bằng?
Không thích lạnh thì về nhà mở máy nóng, can cớ chi sang nhà người ta rồi bắt nguời ta ngưng chạy máy lạnh cho mình khỏi bị lạnh?
Nhưng đó lại là những điều vô lý mà nước Mỹ đang phải gánh chịu mà phần nào được nhìn thấy qua kết quả của một cuộc thăm dò những ngưòi Hồi giáo đang sống tại Hoa kỳ.
Đa số cho thấy một thái độ rất không ưa nước Mỹ. Không ưa đến độ tin chắc vụ 911 là do chính Hoa kỳ tạo ra, và không tin là những người cướp máy bay lao xuống Trung Tâm Mậu Dịch Thế giới là người Ả Rập, và nước Mỹ là nguồn gốc của tất cả mọi tội ác xấu xa nhất của thế giới.
Tội nghiệp, tại sao phải tiếp tục sống ở cái xứ đáng ghét như vậy.
Ngày 1 tháng 7 năm 2011
Bạn ta,
Câu đầu tiên của bài học Anh ngữ thường thì phải là câu "How are you ?"
Cho dù đó là bộ đĩa Linguaphone hay Assimil, hay bộ sách Anglais Vivant, bộ English For Today, bộ Life With The Taylors hay bộ Direct Method mà chúng ta, ai học tiếng Anh cũng phải học qua.
Và câu kế tiếp, gần như bao giờ cũng là "I am fine, thank you, and you?"
Ông, bà, cô khoẻ không? Dạ thưa tôi khỏe, còn ông, bà cô thì thế nào?
Để trả lời cho câu hỏi, nhưng mang nhiều ý nghĩa một lời chào đó, ở những lớp học tiếng Anh, chúng ta được dậy là thưa ông, bà, cô tôi khoẻ.
Vậy là đủ.
Chưa thấy một lớp tiếng Anh là sinh ngữ thứ hai nào dậy chúng ta phải dài dòng rằng thưa ông, tôi khỏe lắm ông ạ. Áp huyết, cholesterole đo tuần trước rất tốt, đường ở mức bình thường. Ngủ thì tôi vào giường thẳng cẳng một giấc đến tận sáng hôm sau 7 giờ sáng mới thức. Ăn hai lát bánh mì nướng, cầm hai quả tạ 10 pounds đi tới đi lui, chạy treadmill 15 phút rồi vặn truyền hình xem tin tức , tắm một cái rồi sửa soạn đi làm, mang theo tờ báo vào sở đọc. Buổi trưa xuống cafeteria ăn cái sandwich, chiều về ăn uống rồi đọc báo, xem TV đi ngủ. Cứ như là cảnh trong Vang Bóng Một Thời ấy thôi.
Cũng
Dạ bán tam bôi tửu
Bình minh sổ trản trà
Nhất nhật y như thử
Lương y bất đáo gia
Nửa đêm ba ly … đỏ
Sáng ra một bình trà
Mỗi ngày được như thế
Thầy thuốc chẳng đến nhà...
Có thể chúng ta không được dậy ở lớp vỡ lòng tiếng Anh đầu cua tai nheo như vậy là vì tiếng Anh của chúng ta chưa đủ, nên mới chỉ ngập ngừng "I am fine. And you?"
Nhưng cũng có thể chúng ta nói như thế là vì nói những thứ đầu cua tai nheo ra, nói thật về bệnh trạng của chúng ta ra là điều không nên chăng?
Tưởng tượng vừa mới đưa ra câu chào "How are you?" thì phía bên kia như vừa mở được cái nút, là ào ra như thế này : "Thưa ông , chẳng nói dấu gì ông, tôi thấy trong người mấy hôm nay nó làm sao ấy. Sáng hôm qua, đi cầu tôi thấy phân không được vàng như những ngày thường, nó lại nổi lên chút váng, phân hơi đen ông ạ, lại có mùi hơi lạ. Chẳng hiểu như thế là thế nào . Lại còn thêm vào đó là cứ đi tiểu nhiều lần trong đêm ông ạ. Mà dòng nước thì lại không được mạnh như thời còn trai trẻ. Sáng dậy chân tay cứ bã ra ấy thôi, phải nằm cả nửa tiếng mới thấy đỡ mệt ông ạ. Thế là chẳng thấy sống vui sống khỏe chút nao. Ăn thì hai bát là nhiều lắm. Có khi hai ba ngày không bài tiết được ông ạ. Cố thế nào cũng không ra được bao nhiêu. Ông thấy tôi khổ không. Còn ông thì sao, bệnh trĩ của ông đi đến đâu rồi? Ông có tính lần này nhờ cắt, đốt, cột không? Chứ để nguyên như vậy, trông ông đi đứng tôi ái ngại lắm…"
Tưởng tượng cứ vừa tay bắt mặt mừng chìa tay ra "How are you?" một cái mà được nghe đủ bằng ấy thứ thì ai mà còn dám hỏi với lại han nữa.
Thế nên câu "How are you?" hình như chỉ để hỏi cho có lệ thôi thì phải. Cũng như "How are you doing?" vậy.
Không lẽ "I am not doing"…
Hay "How do you do?" rồi trả lời "I don’t do" ?
Người ta vẫn nói rằng người đại vô duyên là người khi chúng ta nói "How are you?" thì liền ngồi xuống cho chúng ta biết đủ mọi thứ đầu cua tai nheo trên đời này. A bore is someone when asked "how are you?", would tell us how he is.
Sáng hôm qua, vừa bước vào sở thì bị quăng ngay câu "How are you?" vào mặt.
Tôi trả lời là chán lắm. Nhìn thấy cái mặt người trong gương ngó ra là không muốn ra khỏi nhà rồi.
Thì liền bị người hỏi câu đó nói rằng thưa ông, tôi không muốn nghe phúc trình sức khỏe của ông. Tôi hỏi cho có lệ đấy thôi. Sao ông không trả lời "I am fine. Thank you. And you?", như những người vừa học xong lớp English As A Second Language mà ông phải nhiều lời như thế.
À thì ra đó chỉ là một câu chào cho có lệ. Thế mà cứ tưởng người hỏi quan tâm về mình lắm.
Lại nhớ đến hai câu của ông Bùi Giáng:
Dạ thưa phố Huế bây giờ
Vẫn còn núi Ngự bên bờ sông Hương.
Hay nếu không thì:
Hỏi tên, rằng biển xanh dâu
Hỏi quê, rằng mộng ban đầu đã xa …
không biết có được không...
Mấy câu dẫn ở trên thực ra là những câu khai bệnh nghe được trên làn sóng điện giữa một bữa cơm chiều. Bữa cơm bị dẹp và chạy vội ra dầu đường kiếm ông McDonald vậy.
ANH NGỮ TRONG ĐỜI SỐNG HÀNG NGÀY
(Bài số 103)
THE VERBS TO SPEAK, TO TALK, TO TELL, TO SAY
Bản chuyển tả do Quỳnh Anh thực hiện. Bài học số 103 sẽ được phát trên Hồn Việt Television trong tháng 7 năm 2010.
QUỲNH ANH:
Đây là chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày do Bùi Bảo Trúc phụ trách. Bùi Bảo Trúc, Lãm Thúy, và Quỳnh Anh xin kính chào quí vị.
Chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày đến với quí vị hàng tuần để ôn lại một số điều liên quan đến Anh ngữ mà quí vị gặp trong đời sống. Quí vị có thắc mắc xin liên lạc với Hồn Việt TV nhờ chuyển lại.
Thưa anh, QA có một thắc mắc, thật ra là nhiều thắc mắc, là làm sao phân biệt và dùng chính xác bốn động tự TO SPEAK, TO TALK, TO SAY, TO TELL. Trong tiếng Việt, tất cả đều nghĩa là "nói", giản dị biết là chừng nào. Nhưng trong tiếng Anh, các động tự vừa kể hình như rất khác nhau, người ta phân biệt chúng rất rõ, dùng cho đúng không phải là dễ phải không thưa anh?
BBT
Thực ra thì chúng hơi rắc rối. Nhưng dùng và nghe quen thì thấy cũng không khó gì.
Trước hết chúng ta sẽ nói về động tự TO SPEAK.
Động tự này thường được dùng khi chỉ có một người nói. Thí dụ tổng thống Obama nói với quốc hội thì tại diễn đàn, chỉ có ông Obama nói mà thôi, các nhà làm luật ngồi nghe ở dưới. Thúy sẽ nói tiếng Anh thế nào trong trường hợp này?
LÃM THÚY
PRESIDENT OBAMA SPOKE TO THE LAW MAKERS . Hay THE PRESIDENT SPOKE TO THE NATION ON TELEVISION LAST NIGHT.
BBT
Nhưng khi hai bên thảo luận với nhau về chuyện ngân sách, nghĩa là hai bên cùng nói, trao đổi ý kiến với nhau thì chúng ta dùng động tự TO TALK. QA nói thử một câu với TO TALK coi.
QA
MISTER OBAMA AND THE LEADERS OF BOTH HOUSES TALKED ABOUT TAX CUTS.
WE TALK ABOUT COLLEGE FOR THE KIDS.
BBT
Đúng lắm. TO TALK là nói qua nói lại, thảo luận, trao đổi ý kiến.
LÃM THÚY
Thưa anh, có thể dùng TO TALK khi nói về chuyện sử dụng ngôn ngữ không?
BBT
Không được. Phải dùng TO SPEAK như SE HABLA ESPANOL là WE SPEAK ENGLISH HERE… ICI ON PARLE FRANCAIS… Chúng ta là người sử dụng tiếng Việt… WE ARE VIETNAMESE SPEAKERS… WE SPEAK VIETNAMESE. Do đó ENGLISH NATIVE SPEAKERS là người nói tiếng Anh thổ sinh, ra đời là nói tiếng Anh ngay, không phải đi học rồi mới nói được tiếng Anh như chúng ta. Chúng ta là NON NATIVE (ENGLISH) SPEAKERS.
QA
Thưa anh, con trai QA kể là nó chỉ nói chuyện thể thao với người bạn hàng xóm. QA thấy nó kể WE TALKED FOOTBALL ALL THE TIME. Vậy có đúng không?
BBT
Đúng chứ. Chúng ta dùng TO TALK chứ không dùng TO SPEAK trong những trường hợp khi nói và đề cập đến một điều gì đó, một đề mục nào đó.
LÃM THÚY
AT HOME, I NEVER TALK (ABOUT) POLITICS WITH MY SON. BUT I DO TALK (ABOUT) RELIGIONS WITH HIM.
BBT
Cám ơn cô Thúy. Hai đề tài tôi luôn luôn tránh là POLITICS và RELIGIONS. Đụng tới chúng là thế nào cũng cãi nhau. WE DO NOT TALK POLITICS AND RELIGIONS. Chúng ta cũng dùng TO SPEAK khi nói về cách ăn nói của chúng ta. TO SPEAK LOUDLY, SOFTLY, NICELY, INTELLIGENTLY, CLEARLY… Trong những trường hợp như vừa kể, dùng TO TALK cũng không sao.
Câu này là của tổng thống Theodore Roosevelt: SPEAK SOFTLY BUT CARRY A BIG STICK nghĩa là nói lời nhẹ nhàng nhưng vác theo cái chầy vồ thật to, lộn xộn là đánh chết ngay. Đó là câu tóm tắt chính sách ngoại giao của Hoa kỳ thời đó.
LÃM THÚY
Như vậy Thúy nói thế này được không? HE TALKED TO ME NICELY ABOUT HIS PLANS FOR COLLEGE, THEN HE TALKED ABOUT THE NEW CAR THAT HE WANTS…
BBT
Vậy thì cô phải gật đầu chứ gì nữa? Hai thí dụ cô vừa đưa ra cũng có thể dùng động tự TO TELL. Động tự này được dùng để nhắc đến những gì được nói ra và nói ra với ai. Thí dụ TO TELL A STORY, A LIE, THE TRUTH, THE TIME, THE DIFFERENCE BETWEEN… QA cho nghe thí dụ về cách dùng TO TELL coi.
QA
PLEASE TELL ME THE TRUTH. DO NOT TELL ME LIES AGAIN. CAN YOU TELL THE TIME? CAN YOU TELL THE DIFFERENCES BETWEEN A KOREAN AND A JAPANESE?
BBT
Động tự TO TELL cũng được dùng để kể lại chuyện được nói với ai. PRESIDENT NIXON TOLD PRESIDENT THIEU THAT THE US WOULD COME TO HELP VIETNAM.
LÃM THÚY
MY SON TELLS ME ALL ABOUT HIS NEW GIRL FRIEND.
QA
MY DAUGHTER TELLS HER SISTER ABOUT THE EXCITING LIFE IN COLLEGE EVERY TIME SHE COMES HOME FOR THE HOLIDAYS.
LÃM THÚY
Còn một động tự chót, TO SAY, Thúy nghĩ là khó nhất. QA đồng ý không?
QA
QA hay bị lũ con sửa sai nhất là khi dùng động từ TO SAY.
BBT
Sự thực, TO SAY cũng không khó gì. Cứ khi nào phải dùng TO SPEAK, TO TELL và TO TALK thì đừng dùng TO SAY.
Thí dụ không thể nói TO SAY VIETNAMESE. Không thể nói TO SAY THE TRUTH. Không thể nói TO SAY A STORY .
Chúng ta dùng TO SAY để thuật lại lời của một người, điều hay chuyện người ấy nói. Thường sau TO SAY, chúng ta dùng giới từ THAT để thuật lại lời của người kia nói. Có khi chúng ta dùng HAI CHẤM (:) rồi mở và đóng ngoặc kép (" …") để nhắc lại đúng những lời của người đã nói câu đó. Chúng ta sẽ đề cập đến các trường hợp DIRECT SPEECH và INDIRECT SPEECH trong một bài tới.
Thí dụ LITTLE GEORGE WASHINGTON ONCE SAID, " I CANNOT NOT TELL A LIE."
QA
GENERAL TRẦN HƯNG ĐẠO SAID THE EMPEROR WOULD HAVE TO KILL HIM BEFORE SURRENDERING.
LÃM THÚY
PRESIDENT THIEU SAID WE SHOULD NOT BELIEVE WHAT THE COMMUNISTS SAID. INSTEAD, WE SHOULD WATCH WHAT THEY ACTUALLY DID.
BBT
Bây giờ chúng ta sẽ nói về một vài thành ngữ với các động tự vừa học ở trên. Tôi thấy người Anh dùng cách nói này nhiều hơn người Mỹ: I SAY. Người ta dùng nó để làm cho người nghe chú ý vào câu sắp nói hơn. Thí dụ I SAY, DO YOU WANT TO WATCH THE TELLY?
QA
Câu này QA nghe giống như câu "NÓI NGHE…"trong tiếng Việt vậy phải không thưa anh? Nói nghe, có muốn xem TV không? Nhưng câu này chỉ nên dùng trong những lúc nói chuyện thân mật chứ với người trên có lẽ không nên dùng phải không anh?
BBT
Đúng như thế. I SAY còn được dùng như một câu hô thán, một EXCLAMATION bầy tỏ ngạc nhiên, mừng rỡ hay bực mình. Thí dụ I SAY, HE IS HERE AGAIN!
Thành ngữ THAT IS TO SAY nghĩa là nói cách khác là… Thúy cho nghe thử một trường hợp có thể dùng với THAT IS TO SAY coi.
LÃM THÚY
HE SAID "OVER HIS DEAD BODY" THAT IS TO SAY HE DID NOT WANT IT TO HAPPEN.
BBT
TO SAY NOTHING OF nghĩa là chưa nói đến, không kể tới. Thí dụ HE SMELLS TERRIBLE, TO SAY NOTHING OF HIS CLOTHES. Ông ta hôi hám dễ sợ, mà đó là chưa nói tới quần áo ông ta mặc.
QA
QA nhớ một câu nghe của mấy đứa con, câu YOU CAN SAY THAT AGAIN. Câu này nghĩa là gì thưa thầy.
LÃM THÚY
Thúy xin trả lời chị QA hộ thầy. Câu này là câu để cãi nhau, bầy tỏ sự bất đồng mà Thúy học được của một ông cán bộ " NÓI NỘN CHO NÓI NẠI ĐẤY!" Đúng không anh?
BBT
Đúng boong. Động tự TO TELL có những nghĩa khác hơn là chúng ta đã đề cập ở trên như TO TELL A SECRET là tiết lộ bí mật. TO TELL FORTUNES là tiên đoán, xem bói cho ai đó. Thành ngữ TELL YOU được dùng để khẳng định, cam đoan, đoan chắc về một chuyện gì đó. Thí dụ I TELL YOU, MISTER OBAMA WILL BE HARD TO BEAT IN 2012.
QA
Cũng giống như khi nói "Tui nói ông nghe, sẽ khó mà đánh bại tổng thống Obama vào năm 2012 lắm à nghe!"
BBT
Cám ơn cô QA. Một thành ngữ khác với TO TELL nhé. TO TELL OFF, TO TELL SOMEBODY OFF là bác bỏ ý kiến của ai đó, kê tủ đứng ai đó. Cô Thúy cho một thí dụ coi.
LÃM THÚY
HE ASKED HER TO GO OUT WITH HIM BUT SHE TOLD HIM OFF RIGHT AWAY.
BBT
Tội nghiệp người ta mà cô. Ấp úng mãi mới ra được nửa lời, lại bị ngay cô chủ tiệm furniture kê cho cái tủ thì sống sao nổi.
TO TELL APART là phân biệt. Tôi hay đến chơi nhà người bạn có hai cô con gái sinh đôi. Tôi không có cách nào phân biệt đứa nào là chị, đứa nào là em. I CANNOT TELL THEM APART. THEY ARE LIKE TWO PEAS IN A POD.
QA
QA nghe mấy đứa con nói với nhau rằng RICKY AND MOLLY ARE NO LONGER SPEAKING nghĩa là gì thưa anh?
BBT
Nghĩa là hai cô cậu giận nhau, không còn nói chuyện với nhau nữa. Cũng như khi nói THEY ARE NOT ON SPEAKING TERMS.
Đố hai cô biết câu này nghĩa là gì: ACTIONS SPEAK LOUDER THAN WORDS?
LÃM THÚY
Là thùng rỗng kêu to phải không anh?
BBT
Không phải. ACTIONS là hành động. WORDS là lời nói. ACTIONS SPEAK LOUDER THAN WORDS là hành động nói được nhiều hơn là lời nói. Nghĩa là bắt tay vào làm việc thì tốt hơn, thì đem lại kết quả hơn là chỉ nói mồm.
LÃM THÚY
Thế còn TO SPEAK VOLUMES là gì thưa anh?
BBT
Là nói lên được rất nhiều. VOLUMES là những pho sách. Thí dụ việc ngoại trưởng Trần Văn Đỗ khóc ở hội nghị Geneve năm 1954 đã nói lên được rất nhiều, rất nhiều điều về lòng yêu nước của ông, về sự lo lắng cho tương lai của quốc gia Việt Nam, về những điều mà ông sợ cho người dân Việt. Cô Lãm Thúy nói bằng tiếng Anh nghe coi.
LÃM THÚY
Dr. ĐỖ’S TEARS AT THE GENEVA CONFERENCE SPOKE VOLUMES.
BBT
Cám ơn cô. TO SPEAK OUT la gì hai cô, khi nói THE YOUNG PEOPLE IN VIETNAM ARE SPEAKING OUT ABOUT TRƯỜNG SA AND HOÀNG SA.
QA
Nghĩa là thanh niên trong nước đang lên tiếng về Trường Sa và Hoàng Sa. TO SPEAK OUT là nói lớn, là bầy tỏ lập trường một cách can đảm về những vấn đề chung một cách công khai. Thưa anh, TO SPEAK UP có cùng nghĩa với TO SPEAK OUT không?
BBT
TO SPEAK UP vừa có nghĩa là nói lớn lên, vừa có nghĩa như TO SPEAK OUT, nghĩa là nói bằng giọng can đảm, không sợ sệt, không ngập ngừng.
TO SPEAK OF nghĩa là đáng để nói ra, đáng để đề cập tới. Thí dụ nói sau khi đọc quyển sách đó xong, tôi chẳng thấy gì đáng nói cả, thì cô Thúy, người lúc nào cũng có sách vở vây quanh từ sáng đến chiều sẽ nói thế nào đây?
LÃM THÚY
AFTER READING THE BOOK, I FOUND NOTHING TO SPEAK OF.
BBT
Cám ơn cô. Còn động tự TO TALK là động tự cuối trong bài hôm nay. Chúng ta có TALK BIG là khoe khoang, huênh hoang, là nổ, là xạo, là nói thánh, nói tướng... HE ALWAYS TALKS BIG WHEN THERE ARE LADIES AROUND.
Thành ngữ TO TALK SENSE cũng giống như TO MAKE SENSE có nghĩa là nói một cách hợp lý, có lý, có ý nghĩa.
Thí dụ MOST OF THE TIME, HE DOES NOT TALK SENSE hay HE DOES NOT MAKE SENSE đều có nghĩa là gần như lúc nào ông ta cũng nói năng không có nghĩa lý gì hết.
LÃM THÚY
THANK YOU FOR TELLING US ALL ABOUT THE FOUR VERBS. YOU TALK SENSE AND SPEAK VERY CLEARLY. I WANT TO SAY THANK YOU AGAIN.
QUỲNH ANH
Anh chắc cũng đã thấy Lãm Thúy dùng ngay được bài vừa học về mấy động từ TO SPEAK, TO TALK, TO TELL và TO SAY. Thưa quí vị, chương trình Anh Ngữ Trong Đời Sống Hàng Ngày của Hồn Việt Television đến đây xin tạm chấm dứt. Chương trình sẽ trở lại trên màn ảnh Hồn Việt Television trong bài học tới. Bùi Bảo Trúc, Lãm Thúy và Quỳnh Anh xin kính chào quí vị.
